Коллоидтық жүйедегі шашыраған жарықтың поляризация мен

115 
қосатын болсақ,онда суреттегі штрихтанған жерлер жарықтың поляризацияланған бөлігін 
көрсетеді. 
3 - сурет. Өте ұсақ / а/ және өте ірі /б/ бөлшектердің жарықтық 
шашырауы мен поляризациясын көрсететін Ми диаграммасы. 
Бұл диаграмма шар тәрізді бөлшектердің шашырататынын көрсетеді. Шар тәрізді 
емес бөлшектердің жарықты шашырату теориясын Р. Ганс жасады. 
Жарықтың шашырауын векторлық түрде көрсететін диаграмманы -шашыраудың 
индикатриссасы деп атайды. 
Мидің теориясы алтын зольін экспериментке алып қарастырғанда теория мен 
эксперименттің өзара сәйкес келетінін көрсетті. 
Жарықтың коллоидтық жүйеде жүтылуы /абсорбциялануы/
Жарықтың түссіз ортада жұтылуының негізгі заңдылықтарын зерттеген Ламберт 
1860ж., /оған дейін Бугер де зерттеген/ пен Бэр. 
Ламберт жұтылған кезде өткен жарықтың қарқындылығы мен сол жарық өтетін
ортаның қалыңдығының арасындағы байланысты былай көрсетті: 
I
ө=
I
o 
e
-kl 
I
ө
 
-өткен жарық қарқындылығы,
I
o
-түскен жарық қарқындылығы, 
k -жұту коэффиценті, 
l-жұтатын ортаның қалыңдығы. 
Бұған қарап, егер ортаның қалыңдығы арифметикалық прогрессиямен өсетін болса, 
онда өткен жарық қарқындылығы геометриялық прогрессия түрінде кемитінін көруге 
болады. 
Кейінірек Бэр ертіндіде еріген заттың концентрациясын көбейтсек,ортаның 
қалыңдығының көбейгені сияқты өткен жарық қарқынының азаятынын айтты. Бэр 
бойынша түссіз еріткіштің жұту коэффиценті еріген заттың молярлық концентрациясына 
пропорционал: 
K 
= ε ·c
Ендеше жұтудың молярлық коэффицентін 
ε 
енгізу арқылы Бугер-Ламберт-Бэр заңын 
былай жазуға болады: 
I
ө
=I
о
·e
-ε·с·l 
Бұл заң жарық ортада жұтылған кезде өткен жарықтың қарқындылығы мен ортаның 
қалыңдығы және еріген заттың концентрациясы арасындағы байланысты көрсетеді. 
 
Өлшемсіз шама 
-ны жұтылу коэффициенті, экстинкция 
коэффициенті, кейде оптикалық тығыздық деп атайды. Ендеше молярлық /не 
молекулалық/ коэффициент 
ε 
-еріген заттың концентрация мен ортаның қалыңдығы бірлік 
өлшем болған кездегі 
оптикалық тығыздық. Егер 
l
= 1, 
с = 
1
 
болса, онда 
ε =
ln
I
o
/I
ө
 
-бұл өрнекті ерітіндінің жарық өткізгіштігі деп атайды, не 
басқаша ерітіндінің салыстырмалы тұнықтығы /мөлдірлігі/ дейді. 
Бугер-Ламберт-Бэр заңы гомогендік жүйелер үшін /қорытылған/ анықталған 
болатын; Бұл заңды коллоидтық ертіндіге қолдануға бола ма?'-деген сұрақ тууы мүмкін. 
Көптеген тәжірибелер, егер дисперсиялық ортаның қалыңдығы және дисперстік фазаның 

116 
концентрациясы өте көп болмаса, бұл заңды коллоидтық жүйеге де қолдануға болатынын 
көрсетті. 
Бугер-Ламберт-Бэр заңын концентрация өзгерген кезде еріген затттың молекулары 
агрегацияланбағанда, не диссацияланбағанда ғана түссіз коллоидтық жүйелерге қолдануға 
болады. 

жүктеу/скачать 4,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: