Дайын әңгіме бойынша жазылатын мазмұндаманың келесі түрі – толықтырып мазмұндау. Бұл жоғарыда айтылған ыҕшамдап мазмұндауға керісінше берілген әңгіме мазмұнын
толыҕтырып, кеңейтетін, ұсынылған ойға тың пікірлер, жаңа сюжеттер тапҕызу маҕсатында
жүргізіледі. Мұнда оҕушының шығармашылыҕ ҕабілетін дамыту маҕсат етіледі.
2 . Сурет бойынша мазмұндама жаздыру. Жұмыстың бұл түрін жүргізуде дайын әңгіме
бойынша жүргізілетін мазмұндамаға ұҕсас жүргізіледі.
Әңгіме мәтінін мұғалім алдын – ала
әзірлейді. Мазмұндама даяр мәтінге ҕосымша сол оҕиға желісін ашатын сурет болады.
Мазмұндама жазу оҕушылардың сурет мазмұнын түсінуге, шығармада бейнеленген зат не
ҕұбылыстарды бейнелі де коркем сӛзбен ӛонектеуге үйретеді. Балалның эстетикалыҕ талғамын
байытып, шығармашылыҕ ҕиялына ҕанат бітіреді.
- Суретті пайдалана отырып жазылатын мазмұндаманың мынандай түрлері бар: а) белгілі
оҕиғаға арналған бір сурет бойынша мазмұндама; б) бір оҕиға мазмұнын сюжетті суреттер арҕылы
жаздырылатын мазмұндама.
- Сурет бойынша мазмұндаманы мына жүйеде жүргізуге болады: Алдын – ала дайындалған
суретті іліп, сұраҕ – жауап тәсілі бойынша дайындыҕ жұмысы жүргізіледі. Мұғалiм осы сурет
бойынша дайындап келген мәтiндi мәнерлеп оҕып шығады. Мұғалім мазмұндама мәтінін оҕып
болғаннан соң, әрбір ҕайырым суретпен салыстырылады. Балаларға мағынасы түсінікссіз деген
сӛздер мен сӛз тіркестері синоним сӛздер арҕылы. Кейбір сӛздердің орфографиясын есте саҕтау
ҕажеттілігі ескеріліп, таҕтаға жазылады. Ұжым болып мазмұндаманың жоспары түзіледі.
Сюжетті суреттер арқылы мазмұндама жаздыру. Бұл жұмысты ұйымдастыру үшін алдын – ала
мәтін дайындалады. Сол әңгіме мазмұнына сай бірнеше суреттер дайындайды. Нәтижеде мәтінде
негізгі бӛліктерге бӛлуге, баяндалған оҕиғаның ҕұрамды бӛлшектерін тануға, ең бастысы – ондағы
идеяны тап басуға дағдыланады. Сюжетті суреттер арҕылы мазмұндаманың таы бір ерекшелігі,
біріншіден, сӛзден сурет, екіншіден, суреттен сӛз тудыру ҕабілеті ҕалыптасады. Яғни.
Шәкрттердегі ойлаудың абстарк – логикалыҕ түрінің дамуына ыҕпал етеді.