Бағдарламасының мақсаты мен міндеттері Дәрістің мақсаты
Пунктуацияны оқытуға байланысты жүргізілетін жүмыстар
жүктеу/скачать 0,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі кешен 22-23 (7)
- Бұл бет үшін навигация:
- Пунктуациялық жаттығулар мен талдаулар.
| Пунктуацияны оқытуға байланысты жүргізілетін жүмыстар.
Мектептерде пунктуациялыҕ жұмыстар, яғни, оҕушыларға тыныс белгілерінен берілетін мәліметтер, синтаксиспен тығыз байанысты, синтаксистік категорияларды оҕыту процесінде жүргізіледі. Оның себебі белгілі: пунктуациялыҕ ережеер тілдің ҕұрылымына, атап айтҕанда, синтаксистік категорияларлардың ерекшеліктеріне негізделіп жасалынады. Сондыҕтан да пунктуация – синтаксистің негізгі бір бӛлімі. Сӛйлемнің бастауыш, баяндауышы мен басҕа мүшелерінің ҕандай формада тұрып, ҕай сӛз табынан жасалғанын білмейіншк, ол сӛйлемнің ҕұрылысын да, оның тыныс белгілерін дұрыс ажыратату мүмкін болмайды. Ендеше, сӛйлемнің тыныс белгілерін дұрыс ҕоюды үйрету үшін, тек ҕана синтаксисті емес, морфологияны да жете білу ҕажет. 27 Тыныс белгілерін үйрету жолындағы бірінші баспалдаҕ – оҕушылардың синтаксистік ҕұрылыс пен сӛйлемдегі ой желісін ұстай білуін ҕамтамасыз ету. Мұғалім оҕушыларды ең алдымен осы жағдайларға үйретуі керек. Екінші жағдай: оҕушылар сӛйлемнің тыныс белгілерін сол сӛйлемді әбден кӛшіріп болғаннан кейін емес, соны жазу үстінде ӛоя білетін дәрежеге жеткізуге тиіс. Мұның ӛзі жұмыстың алғашҕы түріне – сӛйлемнің ҕұрылысы мен ондағы ой желісін алдын ала түсініп алуға байланысты болады. Ал ондай дәрежеге жету үшін, сӛйлемді ойша бірден, ӛте тез талдай білу ҕажет. Пунктуациялық жаттығулар мен талдаулар. Жаттығу жұмысы іздеп отырған грамматикалыҕ форманы бірден, ә дегеннен кӛзге түсетіндей етіп ҕұруға болмайды; онда оҕушылардың таңдауына, басҕа ӛзі сияҕты формалармен салыстыруына, соның ішінде тауып алуына мүмкіндік туғызылуы керек. Мұның ӛзі оҕушыларды ойландыруға, жұмысты саналы түрде, түсініп істеуге үйретеді. Пунктуациялыҕ жаттығу жұмыстарына мынадай нәрселерді ҕолдануға болады. Пунктуациялыҕ жаттығу жұмысының бір түрі – тыныс белгілері ҕойылмаған сӛйлемдерді кӛшіріп жаздырып, тыныс белгілерін оҕушылардың ӛздеріне тапҕызу. Пунктуациялыҕ жаттығудың ендігі бір түрі –бір ябірнеше сӛз беріп, сол сӛздер арҕылы оҕушыларға сӛйлем ҕұрастырып жазғызып, олардың тыныс белгілері ҕойғызу жолы. Ҕұрастырылатын сойлемде тиісті тыныс белгілері бар болатын болсын. Пунктуациялыҕ жаттығулар жүргізуде жауапты кезеңнің бірі – оҕушылардың ӛздері ҕұрастырған мәтіндерінің пунктуациялыҕ жаҕтарын сұрыптау. Пунктуациялыҕ жаттығулар жүргізудің тағы бір жолы – тапсырмаға берілген , яғни ӛтілген ережелер бойынша оҕушылардың ӛздеріне сӛйлемдер ойлаттыру. Жұмыстың бұл түрі оҕушылардың ӛздігінен ойлануына, шығарма, диктант немесе мазмұндама жазғанда, сӛйлемдердің тыныс белгідерін орынды ҕоя алатын дәрежеге жеткізуге үйретіп, дағдыландырудың бастамасы болады. Пунктуациялыҕ жаттығудың осыған орай байланысты бір түрі – оҕушылардың оҕитын кӛркем әдеби шығармалары мен газеттерінен тыныс белгілерінің белгілі бір ережелеріне байланысты мысалдарды оҕушылардың ӛздеріне таптыру әдісі. жүктеу/скачать 0,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|