Пунктуациялық талдау жаттығу жұмыстарында мына мәселелер ескерілуге тиіс

28 
дамымайды. Ҕай заманда да ӛркениеттің ӛрлеуі интеллектуалдыҕ 
шығармашылыҕ 
ҕабілеттің 
негізінде 
іске 
аспаҕ.
Бүгінгі таңда жеке тұлғаны емес, оның даму үрдісін басҕару ҕажеттігі 
айҕындалып отыр. Білім алушының түрлі аҕпараттың толассыз ағынында 
бағытталуы ҕиынға түсіп отыр, ол үшін оның талдау, ҕұрылымдау, жүйелеу, 
мәселені шешу дағдылары жетік дамытылуы тиіс. Ал бұл, педагог 
жұмысындағы тікелей жасалатын әдістерден, бас тартылып, артыҕ 
дидактизмнен, ғибаратты сарыннан тежелуді; оның есесіне бірінші орынға 
ҕарым-ҕатынас жасаудың сұхбаттыҕ әдістерін, шындыҕты бірлесіп іздеуді, 
сан алуан шығармашылыҕ әрекетті тәрбиелеуші шарттарды жасау арҕылы 
дамытуды 
білдіреді. 
Инновациялыҕ әдістердің негізгісінің бірі-«интербелсенді оҕыту әдісі». Бұл 
әдістің негізгі ҕағидасы – педагогикалыҕ ҕарым-ҕатынас пен ҕарым-ҕатынас 
диалогі 
арҕылы 
жеке 
тұлғаны 
ҕалыптастырып 
дамыту.
Интербелсенді әдістерде басты назарды ―процеске‖, яғни үйрену процесінің 
ӛзіне, білім алушылардың ―ҕалай‖ және ―ҕандай әдіс-тәсілдер арҕылы 
үйренетіндігіне‖ аударады. Яғни, интербелсенді сӛзі - ӛзара әрекет ету 
бейімділігін білдіреді немесе әңгімелесу, әлде кіммен (адаммен) не болмаса 
әлде немен (мысалы, компьютермен) сұхбаттасу режимінде болады. Осы 
жерде білім алушылардың жауаптарынан гӛрі мәселенің шешімін табуға 
талпынғаны маңызды. Себебі, интербелсенді оҕытудың басты маҕсаты –
білім алушыларды ӛз бетінше ой ҕорытып, жауап табуға үйрету. 
Интербелсенді оҕытудың мәні мынада, оҕу процесі іс жүзінде барлыҕ оҕушы 
таным үрдісіне тартылатындай болып ұйымдастырылуы тиіс, олардың 
осыған байланысты не біледі, нені ойлайды түсінуге және рефлекстеуге 
мүмкіндігі болуы тиіс. Таным процесінде білім алушылардың біріккен іс-
әрекеті, әркім ӛзінің жеке-дара үлесін ҕосатын, оҕу материалдарын меңгеруді 
білдіреді, білімдерін, идеяларын, іс-әрекет тәсілдерін алмасу жүргізіледі. 
Және де бұл мейірімділік пен ӛзара бір-біріне ҕолдау кӛрсету аясында 
болады, ол тек ҕана жаңа білім алуға мүмкіндік беріп ҕоймайды, таным 
әрекетінің 
ӛзін 
де 
дамытады. 
Интербелсенді әдістердің мәндік ерекшелігі, сипаттамасы – бұл 
субъектілердің ӛзара әрекеттестігінің бір бағыттағы белсенділігінің 
жоғарылығы, ҕатысушылардың ӛзара әрекеттестігі, эмоционалдыҕ, рухани 
бірігуі. Ҕытайдың бір наҕыл сӛзінде: "Маған айтшы – мен ұмытып ҕаламын; 
маған кӛрсетші – менің есімде ҕалады; ӛзіме істетші – мен сонда түсінемін" 
делінген. Осы сӛздерден интерактивті оҕытудың мәні ӛз кӛрінісін табады. 
Интербелсенді әдістерді пайдалану кезінде оҕушылар түсіну процесіне 
толыҕҕанды ҕатысушылар болады, оның тәжірибесі оҕу танымының негізгі 

29 
ҕайнар кӛзі ҕызметін атҕарады. Оҕытушы дайын білімді бермейді, біраҕ 
білім алушыларды ӛз бетімен ізденуге үйретеді. Білім берудің дәстүрлі 
нысандарымен салыстырғанда, интербелсенді оҕытуда оҕытушы мен білім 
алушылардың ӛзара әрекеттестігі ауысады: педагогтың белсенділігі білім 
алушылардың белсенділігіне орын береді, ал педагогтың тапсырмалары 
олардың 
бастамасы 
үшін 
жағдай 
жасаушы 
болады. 
Интербелсенді 
әдіс 
ҕолдану 
кезінде 
мыналар 
ескерілуі 
керек: 
-тұлғаның 
еркіндігі 
мен 
ҕұҕыҕтары 
саҕталуы; 
-тұлғаның 
ӛзін 
кӛрсете 
алуына 
жағдай 
жасау; 
-педагогикалыҕ 
ҕолдау 
кӛрсету. 
Интербелсенді әдіс-тәсілдерді ҕолдану нәтижесінде оҕу үрдісінің барысында 
оҕушылар 
мыналармен 
ҕарым 
– 
ҕатынасҕа 
түседі: 
1. Мұғаліммен (оҕушылар мұғалімнің сұрағына жауап берген кезде); 
2. 
Оҕушылармен 
(жұптасып 
жұмыс 
істеу 
барысында) 
4. 
Шағын 
топтармен 
(3-4 
оҕушымен); 
5. Оҕушылардың үлкен тобымен (кӛбіне пікірталас/дебат сынып болып 
әлдебір 
мәселені 
талҕылау 
барысында); 
6. Техника түрлерімен (мысалға, компьютермен, интербелсенді таҕтада 
жұмыс 
істеуде). 
Интербелсенді оҕыту әдістері дәстүрлі оҕыту әдістерінен оҕу үрдісінде 
оҕушылардың ӛзінің ӛмірлік тәжірибелерін пайдалану арҕылы есте берік 
саҕтаумен, мәліметтерді талдап, жинаҕтау арҕылы жеке және кәсіптік 
ҕабілеттерін аша алуымен ерекшеленеді. Интербелсенді әдістің тағы бір 
ерекшелігі 
оҕушылардың 
белсенділігі 
мұғалімнің 
белсенділігімен 
сәйкестігінде сонымен ҕатар оҕушы мен мұғалімнің тұраҕты ӛзара іс 
әрекетінде. Интербелсенді әдістерді ҕолдануда оҕушыларды сапалы 
дайындыҕпен ҕамтамасыз ету оҕу процесінің нәтижелігіне тікелей 
байланысты. Басты тапсырма оҕушыларға берілген білімнің бағасында емес 
ол 
тапсырманы 
орындаудағы 
іс 
– 
әрекетінде. 
Интербелсенді әдістерге мыналар жатады: проблемалыҕ шығарма әдістері, 
презентациялар, пікірталастар, топпен жұмыс, «миға шабуыл» әдісі, 
зерттеулер, іскерлік ойындар, рӛлдік ойындар, «инсерт» әдісі, сахналау, тест 
сынағы 
әдісі, 
дебат, 
т.б. 
Интербелсенді әдіске сондай-аҕ әр түрлі кӛмекші ҕұралдарды яғни 
аҕпараттыҕ ҕорларды пайдалану: интербелсенді таҕта, бейне материалдар, 
слайдтар, флипчартттар, компьютерлер бейне фильмдер мен бейне 
сюжеттерді ҕарап шығып талҕылау, әртүрлі науҕандар мен акцияларды 
пайдалана 
отырып, 
таныстырулар 
жатады.
Оҕудың 
интербелсенді 
әдістерінің 
артыҕшылығы: 

30 
* 
оҕушылардың 
ҕызығушылығын 
туғызады; 
* 
әрҕайсысының 
оҕу 
үрдісіне 
ҕатысу 
белсенділігін 
кеңейтеді; 
* 
әрбір 
оҕушының 
сезіміне 
назар 
аударады; 
* 
оҕу 
материалдарын 
тиімді 
меңгеруге 
бейімдейді; 
* 
оҕушыларға 
кӛпжоспарлы 
әрекет 
етуге 
әсер 
етеді; 
* кері байланысты (аудиторияның жауап беру реакциясын) жүзеге асырады; 
* оҕушылардың пікірлері мен ҕарым-ҕатынастарын ҕалыптастырады; 
* 
ӛмірлік 
машыҕтарды 
ҕалыптастырады; 
* 
мінез-ҕұлыҕтың 
ӛзгеруіне 
кӛмектеседі. 
Ҕазіргі уаҕытта оҕу сабаҕтары барысында оҕытудың интербелсенді әдістерін 
және интербелсенді ҕұралдардың кӛмегімен мұғалімнің, оҕушының 
шығармашылыҕпен жұмыс істеуіне жол ашылып отыр.Сондыҕтан оҕу 
тәрбие үдерісінде үнемі жаңа оҕыту ҕұралдарының мүмкіндіктерін ұтымды
пайдаланып, оған білім алушыларымызды үйрету – әр педагогтың басты міндет

жүктеу/скачать 0,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: