Осылайша, түлганың вз мүмкіндігі мен мақсатын айқындай отырып

2.2 
П едагогикалы к жүйелердің дамуын басқарудағы жобалаудың 
заңды лы ктары мен үстаны мдары
Қазіргі білім берудегі инновациялық бағыттар педагогикалык жүйелердің 
барлық деңгейлеріндегі өзгерістерді қамтитын басқарудың жаңа ролін талап 
етуде. XX ғасырдың аяғына қарай галымдар білім беру жүйесін басқарудағы 
проблемаларды анықтап, олардың пайда болуы мен шыгу жолдарын қарастыра 
бастады. Ол туралы Ф.Кумбс «білім беру жүйесі дағдарыс үстінде, 
оның 
экімшілікке негізделген қүрылымы одан шығу жолдарын ұсына алмайды, 
өйткені бұл құрылым баяғы заманнан бері бері езгерген жоқ. Сондықтан, оның 
жай дамуы бұдан бұрынғы білім мен сол кездегі қогам тугызган карапайым 
міндетгерге сай болганымен, бүгінгі коғамнын жаңа талаптарын орындауга 
дайын еместігін көрсетеді. Ол - білім беруді жаңаша ұйымдастыруға, оган 
сыни 
көзқараспен 
карауга 
жэне 
жаңапыктарды 
белсенді 
ендіруге 
лайықталмаган құрылым» [298, с.141].
Шын мэнінде, баскару тәжірибесіндегі орталықтандырылган қүрылым 
авторитарлық - экімшілік қоғамның ойлау жүйесі мен психологиясына сай 
болып отыр. Оның керінісі барлық педагогикалык жүйелердің бір - б іріне 
ұқсас болуымен, мазмұнының, окулықтар мен эдістемелік қүралдардын, окыту 
әдістерінің универсалды болуымен сипатталады. Соған сэйкес педагогикалык 
жүйелерді басқару мазмұны әкімшілік етуге, жогарыдан төмен басқаруга 
негізделген иерархиялык сипатта қалыптасты. Басқарудын 
дәстүрлі түрде 
эволюциялық дамуы туралы отандық зерттеушілер еңбектерінде де зерделеніп, 
қалыптасқан басқарудың мазмұны мен технологиялары жүйенің даму 
мүмкіндігін азайтып, уақыт талаптарына сэйкес келмейтінін анықтап отьір 
[315, 316, 317]. Мысалы, С.К.Исламгулованын пікірінше, «қалыптаскан білім 
беру жүйесі қогамның талаптарын қанағаттандыра алмай отыргандыктан оны 
жаңарту кажеттіктері пайда болды. Сонымен катар, жүйенің өзінің бойында 
оны жетілдіруге кабілетті әлеуеті бар екенін, олардың қатарына мектептерде 
үнемі жаңа педагогикалык идеялардын туындап жататынын, инновациялык 
эрекеттер теорнясының дамуын, озык педагогикалык тәжірибенің болуын атай 
аламыз. Дегенмен, олардың кеңінен таратылмай отырганы да белгілі, өйткені, 
біпім беру реформасын жүргізудегі ең күрделі мэселе - мектепішілік 
өзгерістерді ғылыми тұргыдан негіздей отырып, талап етіліп отырған бшім 
беру сапасын қамтамасыз етуді жүйелі жэне мақсатты түрде жүзеге асыру» 
[248,6.19].
Білім берудің күтілетін сапасын қамтамасыз ету оны басқаруды жүйелік 
пен тұтастық түргылардан ұйымдастыруды қажет етеді, бүл тәжірибеде жиі 
қолданылып жүрген үғымдар болганымен шын мәнінде құрылымдык және 
мазмұндық 
сэйкестігі 
белгіленбеген 
проблемалар. 
Ол^ 
туралы 
Ю.А.Конаржевкий педагогикалык жүйені 
басқаруда «онын жүйелік мәнін 
терең ұғынбай, жүйе туралы білімдерден хабарсыз бола отырып, күрделі жү е 
К¥Рылымымен жүмыс істеу, оны дамыту, басқару, жобалау мүмкін емес» деген
болатын [318].
Білім беруді жүзеге асыратын 
кез—
келген педагогикалык жүйені дамыту 
мақсаттагы, мазмұндагы жэне басқару құралдары мен эдіс-тэсшдеріндегі
127

өзгерістерді көздейді, сондықтан, педагогикалык жүйелердегі өзгерістер 
басқару қызметінін жүйелілігі арқылы жүзеге асырылады. Әлеуметгік 
ұйымдарды басқарудың жүйелілік факторларыньщ бірі - онын 
өзін - өзі 
басқара алушылығы, яғни, жүйенің өзінде оның тұтастығын, қызмет етуін, 
жетілдірілуі 
мен 
дамуын 
қамтамасыз 
ететін 
тетіктер 
мен 
баскару 
факторларыньщ болуы [21, 21-27].
Ж үйе кұрамындағы қызметтік және субъектілік компонентгердің өзара 
қатынастары мен жүйенің өзін өзі дамыту ресурстарын тиімді ұйымдастыру 
арқылы мақсатқа сэйкес нәтижелерін қамтамасыз етудің тиімді механизмі -
басқарудагы ж обалау қы зм еті болып табылады.
Қазіргі жүйелерді басқарудағы жобалау қызметі белгілі бір жүйенін осы 
кездегі жағдайымен салыстырғанда жобаланып отырған болашак жағдайыныи 
басым 
құндылык екенін ұғыну, оны үйымдастыру жэне жүзеге асыруды 
көздейді. Бүл жерде жобалау қызметіне 
даму қадамдарын орындаушы 
«белсенді агент» позициясы беріледі жэне ол 
белгілі бір мақсатгык -
құндылыктық 
үстанымдары 
негізінде 
күтілетін 
нәтижені 
орындаудын 
жолдарын белгілейді, ұйымдастырады, бағалайды.
Жобалаудың басты ерекшелігі - оның объектіні дамытуға бағытталуы, 

жүктеу/скачать

Достарыңызбен бөлісу: