Бахишева с. М
|
Бахишева С.М (2)
| жетекшілік
жасау тек экімшілік кұрылымы жағдайында жүзеге асырылады, онда қүрылымдар алдына өзіндік мақсат пен міндеттер койылмай, тұтас күрделі құрылым ретінде әкімшілік тапсырған міндетгерді орындайтын болғандыкган басқару қүрылымдары соған сай жасалады. Басқару әрекеттері оған қарама - қарсы деуге болады, ондағы басқарылушы жүйелер баскарушы жүйеге бағынышты бола тұра өз мақсат -міндеттеріне сай кызмет атқарады, өзінін * эне басқарушы жүйенің қызмет етуін дамуын қамтамасыз етеді. Алайда осы еКІ түсініктің теориялық жэне эдіснамалық рольдері нақты зерделенбегендіктен көп жағдайда басқару мазмүны, ұйымдастырушылык -күрылымдык тиімділігі оған қатысты қарастырылмай жүр. Әлеуметтік жүйелердің үйымдастырылуы мен дамуын тиімді баскарУ мэселесін жүйелі ой әрекеттері әдіснамасы түрғысынан зерттеушілер «кез келген автоматтандырылған эрекет қоғамдагы қызметтердің өзгертілуіне, жаңа мекемелер мен мамандықтардың пайда болуына әкеледі жэне күрдепі 34 әлеуметтік - техникалық кұрылымдарды тудырады» деп карастырып, оны адам әрекеттерімен байланыстырады [84, 6.195]. Әлеуметтік ж үйелер дамуын басқарудың бірнеше теориялық қағидалары бар. Олар: • Жүйенін ұйымдастырылу деңгейі жоғары болған сайын оның динамикасы да үдемелі түрде жүреді, сөйтіп, ондагы өзгерістердің мэні жүйені сактап калу факторы кызметін атқарады, үнемі даму жагдайы мен өзгеріске бейімділігі жүйені басцару арцылы тәртіпке келтіріп отырудың көзіне айналады. • Әлеуметтік жүйеде негізгі және қосымша үрдістер жүріп отырады; негізгі үрдіс өзіне басқаларын бағындыруға үмтылып отырады, әлеуметтік жүйе карама- қайшылықтардың киылысып отыратын түйіні болып табылады, сол цайшыльщтардыц күресіп отыруы жүйе дамуыныц басты көзі және жүйені басцарудыц негізі болады. • Әлеуметтік жүйе дамуы механизмінің екі түрі бар, бірі - бейімделу, яғни, жүйенің кейбір бөлігінің ғана кейбір жағдайларды өзгеріске түсіп отыруын қамтамасыз ету, екіншісі - «бифуркациялық» (bifurcus-лат.ажыратылу, немесе, екіге жарылу) өзгерістерге түсе беру [44, 6.132] мүмкіндігін камтамасыз ету. Бифуркация механизм дері әлеуметтік жүйелерде субъективтік факторларга, адамдардыц әрекеттерін басцаруга байланысты болып отырады. • Әлеуметтік жүйенің динамикапық өзгерістерінің негізі заңды түрде эрекет ететін институционапдык фен омендер мен институционалдық құрылымға жатпайтын, жалпы институционалдық жүйедегі құндылықтық бағдарларға қарама қайшы феномендер арасындағы конфликт болып табылады, басцару арцылы бүл үрдіс үнемі реттеліп отырады. •Жүйенің дамуы оның өзгерістерге ұшырайтынына байланысты; тым тұрақты жүйелер дамып отыруға қабілетті бола апмайды, ал түрақсыздык жагдайлар даму мүмкіндігіне алып келеді, басцару сипаты соны ескеруге цабілеті болуы тиіс. •Ж үйе өзгерістерге карсылық көрсетуге кабілетті болады жэне кайта қүруларды шамасы келгенше асыкпай жүргізгенді қалайды; элеуметтік басцару әлеуметтік бацылау агенттерімен, тэртібі калыптағыдан өзге адамдармен қарам қатынасқа негізделеді; басцарушылар конфликт жагдайында өзгерістерге қарсылықты жоюда әлеуметтік өзгерістер агенті ретінде кызмет атқара алады [85, 6.26-39]. Басқарудағы қатынас түрлері басқарылушылардың өзгеріс нәтижелерін қабылдауына, олардың алдындағы міндеттерді түсініп қабылдауына эсер етеді, басқарудың ең тиімді түрі максат пен күтілетін нэтиже турапы өзара келісім негізінде өзара сенім білдіре отырып, бірлескен эрекеттер жүргізу. Сонымен катар, В.А. Ядовтың айтуынша, коғамдагы өзгерістерді тудыратындар - әлеуметтік субъектілер, ыкпал ету агенттері, «әрекетті қоздырушылар». Олардың бір - бірінен айырмашылығы өздерінде бар ресурстарында, ал, 35 ресурстары мыктыларға колдарындағы мүмкіндіктері мол. немесе білім денгейі мен құзіреттілігі жоғары «агенттер» жатады [86]. Әлеуметтік жуйелерді зерделеу жуйелік зерттеулердің нақты гылымдыц гдіснамасы деңгейіне сәйкес келеді және онда жүйе ретіндегі педагогикалык объектілердің ерекшелігін анықтау проблемасы карастырылады. Педагогикалык объектілерді зерттеу багдарламасы олардын а) педагогикалык жүйе ретіндегі, б) ерекше жүйе ретіндегі жүйелік зерттеулер әдістерін аныктау негізінде жасалады. Сонымен катар, осы нақты гылымдык эдіснама негізінде жүйелік түсініктерді іс жүзіндегі педагогикалық тәжірибені жобалау, кұрастыру және жетілдіру мақсатында пайдалану үшін тәжірибелік багдарлы зертгеу стратегиясы күрылады. Жүйелік түрғыдан келу казіргі ғылымның әдіснамалык негіздерінің бірі ретінде алынады және гылыми танымның эдісі ретінде объектілерді бітұтас жүйе ретінде қарастыруды талап етеді. Ол [87, 88]. А.Кузнецова үсынган төмендегі жүйелік эдістер мен жүйелік зерттеу бағдарламапарының аракатынасы туралы тезистері зерттеу әдіснамасына негіз бола алады. 1. Өздерін коршаган ортадан салыстырмалы түрде бөлінетін белгілі бір элементтер тобын белгілеп алу кезеңіндегі эдістері: формализациялау - ягни, бөліп алынған объектіні тұтас сипаттайтын белгілі бір гылымдагы түсініктерді формальды түрде нақтылау (И.В.Блауберг, Ю.А.Левада, жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|