Бақытсыз бай
жүктеу/скачать 14,01 Kb.
|
НИШ дз
|
3-мәтін Бақытсыз бай Ертеде бір бай өмір сүрді. Оның туысқаны да, баласы да – жинаған мал-мүлкі мен ақшасы еді. Соларды баладай мәпелеп күтетін. Бір күні ол жалшысының көңілді күлкісін естіп, оның үйін айналшықтап тың тыңдады. Бірақ мардымды ештеңе ести алмады. Ол ертесіне жалшыны түннің ортасына дейін босатпай әбден жұмысқа салды. Бірақ кешегі күлкі тағы қайталанды. Дегбірі қашып шыдамсызданған бай енді: “Мынау менің қазынамнан ұрлап жүр, сол үшін үйіне барып мәз болып жатыр,”– деген жаман ойға кетті. Ол жалшысының есігін бір теуіп кіріп барды. Сөйтсе, жалшысы екі баласын арқасына мінгізіп алып, өзі ат болып ойнап жүр екен. – Ақымық, бүгін қиралаңдап дұрыс істемедің! Түнімен балаларыңды ойнатамын деп шаршайды екенсің ғой! – деп ақырды. – Қожайын, осы екі балапанымды көргенде шаршау, уайым дегенді ұмытып, тыңайып, сергіп қалам,– деп байыпты қалпынан жазбай жауап берді жалшысы. –Нағыз ақымақ екен! – деп, үйден атып шыққан бай енді: “Мен кеш кіріп қалдым ба екен, ол ұрлаған ақшасын тығып үлгерді де, маған сыр бермей отыр сұмпайы,”– деп күдігінен арыла алмай-ақ қойды. Екінші күні жалшы таң атқанша жұмыс істейді. Бірақ ол еш реніш білдірмей үйіне қайтты. Бай соңынан бұқпантайлап барып тағы тың тыңдады. Құлағына шықырлыған ақша мен сылдырлаған күміс теңгені жалшысы санап жатқандай естіліп кетті. Ол тағы да есікті бір теуіп кіріп барды. Екі баласын екі жағына алып рахаттанып ұйықтап жатқан жалшысын көргенде не істерін білмей қалды. Үн-түнсіз үйден шығып кетті. Сонда да күдігі сейілер емес. Ертесіне жалшысының көңілді, сергек қалпы байға өзін мазақ қылып тұрғандай көрінді. Бай ақыры: – Менің қазынамнан біраз қаражат жоғалды. Соны сен алдың. Себебі сен үнемі көңілді жүресің, тыққан ақшаң болған соң көңілің тоқ боп жүр,– деді. Сонда жалшысы: – Қожайын, жағдайың сорлы құлдан да жаман-ау. Күндк кешке үйімді торуылдайсың. Менің байлығым – екі балам мен жан жарым жане денсаулығым мен қара күшім. Құланиектеніп таң атқаннан кеш батқанша тәңірімнен осы байлығымнан айыра көрме деп тілеймін. Сондықтан мен бақыттымын, көңілдімін,– деп жауап берді. Не дерін білмеген бай үн-түнсіз қалды. “Япырмай, шынында да мына қара құл бақытты. Мен сияқты қызғанатын байлығы да жоқ. Байлық маған бақытсыздық үшін біткен бе? Басым ауырып кетті”. Осы күні жалшы үйіне ерте қайтты. Оның сыртынан қарап тұрған бай алдынан жүгіріп шыққан екі баласына қызыға қарап қалды... 7. Байдың бақытсыздығының себебі A) Кедейдің еңбегі B) Байлығының молдығы C) Отбасының жоқтығы D) Жинаған мүлкі E) Кедейдің тілегі 8. Байдың бойындағы қасиет A) Мақтаншақтық В) Қызғаншақтық C) Адалдық D) Тәкаппарлық E) Еңбекқорлық 9. Әңгіменің түйіні A) Байға құл болғанша, байғұсқа ұл бол B) Қайырсыз байдан қайнатқан су артық C) Бай байға құяды, сай сайға құяды Д) Балалы үй – базар E) Жаңа бай мақтаншақ келер 10.Кедейдің тілегі А) Бар байлығымнан айырма B) Мол байлыққа жолықтыр C) Өміріме жеңілдік бер D) Байдың құлдығынан құтқар E) Жақсы жұмыс бер 11. Жалшының бақыты A) Жұмысы В) Балалары C) Байлығы D) Қазынасы E) Ақшасы 12.Байға күдік тудырған нәрсе A) Шықырлаған ақша B) Сылдыраған күміс C) Кедейдің сөзі D) Кедей балалары Е E) Көңілді күлкі жүктеу/скачать 14,01 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|