«Балалар әдебиеті» пәніне арналған оқу-әдістемелік материалдар 013 жылғы №3 басылым в 050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті»



бет44/104
Дата22.12.2021
өлшемі2,54 Mb.
#436
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   104
Алдар көсе жайындағы аңыздардың бәрінде ол халықтың ақылды, айлалы ұлы, тапқыр, өжет жігіт болып суреттеледі. Алдар Көсеге байланысты аңыз-әңгімелер тек қазақта емес, қырғыз, өзбек, қарақалпақ, түрікмен елдерінде де бар. Алдар көсе топас ханды(Алдар көсе мен Алаша хан), сараң байды(Алдар көсе мен шық бермес Шығайбай) күлкі етеді. Күлкілі сюжетке құрылған «Алдар Көсе мен Алаша хан» дейтін аңызда ел билеген хандардың топастығы мен қомағайлығы мысқылға алынады. Бұл аңызда Алаша хан қатты алданып қалумен қатар жұрт алдында әжуа, мазақ болады. Алдар Көсе жайында қазақ арасында шығарылып, көпке тараған аңыздың күрделісі – «Алдар Көсе мен Шық бермес Шығайбай». Бұл аңыз сараң да қалтырауық, пейілі тар байлар жөнінде халықтың сыны, көзқарасы қандай екендігін айқындайды. Алдардан қулығын асырмақ болаған Шығайбай әр түрлі әрекеттер жасайды. Шығабайға келген Алдар көсе жабықтан қараса, бай қазы тіліп, бәйбішесі нан илеп, қызы тырнаның жүнін жұлып, тоқалы бас үйтіп отырады. Алдарр үйге кіріп келгенде, үй иелері қолдарындағы нәрселерін тыға қояды. Бай әңгімеге кіріседі. Алдапдан «не білдің, не көрдің?» - деп сұрады. «Естіген - өтірік,көрген - шындық» дейді. Жолда үлкен сары жыланмен соғысқанн айтады. «Осы айтқандарым өтірік болса, байдың атындағы қазыдай тілініп, бәйбішенің нанындай иленейін, тырнадай жұлынайын баста үйітілейін» дейді. Шығабай ет орнына сірі жейді, атынан және қойнына тыққан наны мен айранынан, қызынан айрылады. Алдар Көсе дүниеқоңыз байды осылай алдап соғады.

Халықтың тарихында бұқара ортасынан шығып, адал ниет, шын көңілімен халқына қызмет еткен талай е азаматтар, қол бастаған батырлар, сөз бастаған шешендер өткен. Соның бірі – Жиренше шешен. Жиреншенің қай кезде өмір сүрген адам екендігін айту қиын. Оның аты, ісі тек халықтың аңыздарында ғана сақталған.





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   104




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет