Барлығы – 180сағат
жүктеу/скачать 2,48 Mb.
|
Дәрістің мазмұны1. Психодиагностика және дифференциальды психология. 2. Психодиагностика және психометрия 3. Психодиагностика және психологиялық баға. Мақсаты: Психодиагностиканың негізгі бағыттары және олардың мақсат, міндеттері және принциптерімен таныстыру. Психодиагностика психологиялық ғылымның саласы ретінде оның барлық салаларымен байланысты. Психодиагностика өз бетінше тәуелсіз ғылым болса да, ол жалпы психологиялық теориялардың дамуымен тығыз байланысты. Психодиагностика кейбір психологияның салаларымен өте тығыз байланысты, олар дифференциалды психология, психометрия. Дифференциалды психология - тұлғаның жеке ерекшеліктері туралы ғылым. Бұл ұғымды шетелде XIX-XX ғасырларда немістің атақты психологы Вильям Штерн енгізді, «адамның психикалық қызметтері мен қасиеттерінің мәнді ерекшеліктері туралы ғылым» деп анықтады. Психодиагностика мен дифференциалды психологияның пәндік аймақтары бір-бірімен сәйкес келеді, оларды мынадай белгілері бойынша бөлуге болады: психодиагностика жеке ерекшеліктерді өлшеуге бағытталған, ал дифференциалды психология жеке ерекшеліктердің себептері мен салдарларын кең түсінуге, тануға бағытталады. Психодиагностика «ғылым мен практика арасындағы көпір» ретінде қарастырылады: жеке психологиялық ерекшеліктер туралы ғылым (дифференциалды психология) және психологиялық диагноз қоюдың практикасы». (А.Г. Шмелев). Егер психодиагностиканы дифференциалды психологиядан бөліп қарастырсақ, онда бұл ғылым өзінің теориялық негізінен айрылады да, ғылыми мәні болмай қалады. Дифференциалды психологияның мамандары психодиагностиканы тәуелсіз ғылым ретінде қарастыруға қарсы келеді. Сондықтан да, дифференциалды психология мен психодиагностика бір-бірімен байланысып, бір-бірін толықтырып тұтас жүйені құрайды. Психометрия – психологиялық тест пен тестілеуге қатысты ұғым. Бұл ұғымды ғылымға енгізген Вольф, психологиялық өлшем түсінігін айқындады. Эксперименталдық психологияда ең бірінші өлшеу шаралары - реакциялардың уақытын өлшеумен байланысты. Сондықтан да, алғашқы кезде психометрия ұғымы психикалық процестердің уақыттық сипаттарын өлшеу ретінде қарастырылды. Соңынан психометрияға психикалық құбылыстарды сандық жағынан анықтайтын барлық жағдайларды жатқызды. Психометрияға барлық психологиялық өлшеулер (психоденеліктен бастап жеке тұлғалық) жатады. Әрбір психологиялық өлшеу құралдарын (тест, сауалнама) жасаған кезде белгілі бір анық талаптарды орындау керек. Бұл талаптарды қою арқылы өлшеу әдістемелердің жағымдылығын, нақтылығын, сенімділігін қамтамасыз етеді. Осы әдістемелердің көмегімен нәтижелер мен қорытындылар алынады. Бұл нәтижелер математикалық – статистикалық шаралардың қолдану жолдарымен шығарылады. Математикалық – статистикалық аппараттың жетілуі, оның өңделуі жаңа тесттердің көптеп жасалуына және оның тиімділігін қамтамасыз етуге әкеледі. Психометриялық бағыттың дамуы психологиялық тестілеудің дамуына өзіндік үлесін қосады. Психологиялық тестілеу мен психометрия бір-бірімен тығыз байланысты ұғымдар. Мұны психометриялық тест терминінің қолдануы нақтыланды, өлшеу принциптерін қанағаттандыратын әдістемелердің сенімділігі мен валидтілігі бұл стандартталған әдістемелер арқылы түсініледі. 1920-30 жылдары психологиялық тестілеудің дамуына байланысты психометрияның ерекше саласы қалыптасты: дифференциялды психометрия. Дифференциялды психометрия жеке ерекшеліктерді зерттейді. 1970 жылдары жеке ерекшеліктерді зерттеу аймағында «психологиялық тестілеу» терминін ығыстырып шығарған термин пайда болды. Бұл – «Психологиялық баға». «Психологиялық баға» терминін Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде американдық психологтар мен психиаторлар қолданды. Бұл термин соңғы кезде кең таралып, ресми мәртебе алды, әртүрлі журналдарда психологиялық баға мәселесіне көптеген еңбек арналды. Баға дегеніміз - әртүрлі тәсілдер көмегімн алынған мәліметтерді жинау. Мысалы, интервью көмегімен, мінез-құлықты бақылау, психологиялық тесттер, физиологиялық немесе психофизиологиялық өлшеулер, арнайы өлшеу құралдар және т.б. Тестілеу бұл мінез-құлықтың әртүрлі шаралар көмегімен өлшеу. Психологиялық баға психологиялық тестілеуге қарағанда кең ұғым. Бағалау тек қана тесттер көмегімен емес басқа да әдістер арқылы жүзеге асады. жүктеу/скачать 2,48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|