«Баспа қызметіндегі компьютерлік технологиялар»

1. 
   Adobe PageMaker баспа жүйесінде жаңа құжатты қалай ашамыз?
   
2. 
   Adobe PageMaker баспа жүйесінде қандай жұмыстар атқаруға болады?
   
3. 
   Adobe PageMaker баспа жүйесінің программасында құралдар тақтасын қалай баптаймыз?
   
4. 
   Маркерленген тізімдерді қалай орнатамыз?
   
5. 
   Биәріпін қандай меню көмегімен орнатамыз?
   
6. 
   Мәтіндерді енгізу мен өңдеу қалай жүзеге асады, оның мәтіндік процессордан айырмашылығы қандай?
   

• 
  беттегі объектілерді (мәтінді, графиканы) дәл позициялау;
  
• 
  сөзаралык, және әріпаралық интервалдарды кою;
  
• 
  мәтіннің жеке бөліктерінің (мәтін блоктарының) еркін жылжуы, бұрылуы және көрінуі;
  
• 
  графика объектілерінің бұрылуы, көрінуі, масштабталуы, еңкеюі;
  
• 
  графиканың мәтінмен ерікті сүйірленуі;
  
• 
  мәтін мен графиканың салынуы.
  

PageMaker бағдарламасын іске қосу әдеттегі әдістердің бірімен:

• 
  Жұмыс орнындағы бағдарлама иконкасын екі рет шертумен;
  
• 
  әрекеттер жиынтығын орындаумен атқарылады: Пуск => Программы = > Adobe => PageMaker 6.5 =>Adobe PageMaker 6.5
  

Инструментгер палитрасы мен Басқарушы палитраға қазір қолымыз жетпейді, өйткені бір де бір ашылған жарияланым коқ. Біз тек меню командаларын пайдалана аламыз.

Менюден команда таңдағанда, команда атынан кейін жазылған пернелер комбинациясына назар аударыңдар. Мысалы, «Новый...^N» - мүндағы «^N» жаңа карияланым жасауды CTRL+N пернелер комбинациясымен эрындауға болатынын білдіреді. Жиі қолданылатын командаларда пернелердің мұндай үйлесімін пайдалану күйедегі жұмыс барысын жылдамдатады, сондықтан олар «ыстық пернелер» деп те аталады.

Жаңа жарияланым жасау үшін Файл => Новый командасын орындау керек. Алдарыңда Құжаттар параметрлері (Сурет 2) терезесі пайда болады. Онда көп параметрлер бар, бірақ біз қазір оның кейбірін ғана үйренеміз. Басқалары туралы кейінірек, материалды окып-үйрену ретіне карай білетін боласыңдар.

1. 
   Егер көп бетті жарияланым жасалып, парақтың екі
   жағы да пайдаланылатын болса, Двухсторонняя таңдалады. Мысалы, кітаптар, журналдар. Екі жақты жарияланымда бүйір өрістері ішкі және сыртқы деп аталады.
   
2. 
   Егер экранда бір беттің сол жағын да, оң жағын да бірдей көргілерің келсе, Разворот өрісінің жанына «қанатбелгі» қойыңдар. Разворот тек қана Двухсторонняя параметрімен бірге қолданылады.
   

1 — құрастыру орны, 2 — жарияланым беті, 3 - өлшеу сызықтары,

4 — айналдыру жолагы, 5 — бет нұсқағышы
Алдарыңда үлкен кара тікбұрыш - бұл қағаз беті. Оның ішіндегі көк және кызыл сызықтар сендер қойған бет өрістерін көрсетеді, өрістер арасындағы кеңістік басу жолағы деп аталады. Қағаз беті мен оның айналасындағы кеңістік құрастыру орны деп аталады.

Жарияланымды дайындау құрастыру орнындағы бетті қажет материалдармен бірте-бірте толтыру болып табылады.

PageMaker жүйесінде объект аталатын мұндай «кірпіштер» мыналар:

• 
  мәтіндік блоктар;
  
• 
  иллюстрациялар (бейнелер);
  
• 
  графикалық элементтер.
  

Объектілерді үлкен стол (құрастыру орны) үстінде орналасқан ватман қағазы бетіндегідей (жарияланым беті) жылжытуға, алып тастауға, бір-бірінің үстіне коюға болады. Безендірудің геометриялық элементтерін (сызықтар, жиектер және т.б.) қоса отырып, мәтіндер мен суреттер қиындыларын ретімен қоясыңдар. Объектілер жасауды біз келесі дәрістерде қарастырамыз.

Жарияланыммен жұмыс істеу аяқталған соң, дайындалған файлды сақтап қою қажет. Ол үшін Файл => Сохранить немесе Файл => Сохранить как командасын орындау керек. Экранда диалог терезесі пайда болады (Сурет 4). Онда үнсіздік бойынша сол сәтте ағымдағы диск, каталог және файл аты көрсетіледі. Егер файлдын осы аты немесе орналасуы ұнамаса, талап етілетін параметрді өзгертіңдер:

• 
  Дискіні ауыстыру үшін ашылатын Сохранить в тізімінде таңдау жасаңдар - терезеде таңдалған дискінің каталогтар (қапшықтар) тізімі көрінеді.
  
• 
  Каталогты ауыстыру үшін қажет каталог үстінен екі рет шертіндер.
  
• 
  Имя файла өрісінде жарияланым атын енгізіңдер.
  

Жарияланымды бірнеше әдіспен:

• 
  Файл => Закрыть (немесе CTRL+W) командасын таңдаумен;
  
• 
  жарияланымның жүйелік менюі батырмасын екі рет шертумен;
  
• 
  жарияланым терезесін жабу батырмасын шертумен жабуға болады.
  

PageMaker жүйесінен шығу келесі әдістердің бірімен іске асырылады:

• 
  Файл => Выход командасын таңдаумен немесе бағдарламаның жүйелік менюі батырмасын екі рет шертумен;
  
• 
  бағдарламаның терезесін жабу батырмасын шертумен.
  Егер кейбір өзгертулерің сақталмай қалса, жауаптар нұсқалары бар терезе (Сурет 5) пайда болады.
  

1. 
   Баспа жүйелерінің қызметі кандай?
   
2. 
   Баспа жүйелерінің мәтіндік процессорлардан айырмашылығы?
   
3. 
   «Басу жолағы» мен «құрастыру орны» арасындағы айырмашылықты түсіндіріңдер.
   
4. 
   Жарияланымды құрайтын PageMaker объектілерін атап шығындар.
   

Дайын жарияланымды құрайтынның бәрі объект деп аталады. Объектілер негізгі үш түрге бөлінеді:

• 
  мәтіндік блоктар,
  
• 
  иллюстрациялар (кескіндер),
  
• 
  графикалық элементтер.
  

Егер экранда Палитра инструментов жоқ болса, онда Окно —> Показатъ инструменты командасын орындаңдар. Палитра инструменов командасын экраннан алып тастау үшін, Окно => Спрятать инструменты командасын орындау керек.

Қайсыбір инструментті таңдау үшін, сол инструменттің палитрадағы кескіні бар батырманы тышқанмен шертіңдер. Таңдалған батырма «басулы» қалады, ал маустың меңзері осы инструментке тән қалыпқа түседі.
«Көрсеткіш» инструменті

«Көрсеткіш» («Стрелка») инструменті PageMaker жүйесінде негізгі жұмыс құралы болып табылады. Объект немесе объектілер тобын ерекшелеуді, оларды жылжытуды немесе жоюды, өлшемдерін өзгертуді тек соның көмегімен жасауға болады.

• 
  Ерекшелеу үшін тышқан меңзерімен объектіні шерту керек. Объект барлық жағынан шектеуіштермен (маркерлермен) ерекшеленді.
  
• 
  Объектіні жылжыту үшін оны алдымен ерекшелеу қажет. Кейін тышқанның сол жақтағы батырмасымен объектіні шертіп, оны босатпаған күйде тышқанды қажетті бағытта жылжытыңдар. Тышқан батырмасын объектіні қажетті жерге жеткізгенде ғана босатыңдар.
  
• 
  Жою үшін объектіні ерекшелеп, DELETE пернесін басу қажет.
  
• 
  Өлшемдерді өзгерту үшін объектіні ерекшелеп, объектінің қажетті шектеуішін тышқанмен «ұстап алу» қажет. Тышқан батырмасын босатпай, шектеуішті қажетті бағытта сүйреңдер, кейін босатыңдар.
  

PageMaker бағдарламасын одан әрі игеру барысында біз бұл инструментті тұрақты пайдаланамыз.

Көлденең, тік, сондай-ақ бұрышы 45° сызықтар «Перпендикуляр» инструменті көмегімен сызылады. Еркін бұрышты сызықтар түсіру үшін («Линия») инструменті қолданылады. Осы инструменттің көмегімен Shift пернесін басып тұрып, сендер дәлме-дәл көлденең, тік немесе 45° сызықтар жасай аласыңдар.

1. 
   Инструменттер палитрасынан қажеттісін таңдаңдар. Меңзер ( + ) қалпын алады.
   
2. 
   Жолақтың кез келген жерінде маусты шертіп, батырманы босатпай, оны қажетті бағытта «созыңдар». Егер сызылған сызықтың ұзындығы мен еңістігі көңілден шықса, онда тышқан батырмасьш босатуға болады. Жаңа ғана сызылған сызық белсенді объект болып табылады, оның ұштарында орналасқан шектеуіштер соның куәсі.
   
3. 
   Егер сызықтың қалыңдығы немесе фактурасы ұнамаса, оны түзету оңай. Объектіні ерекшеленген күйі қалдырып, Элемент Граница командасын орындап, ашылған сызықтар стилі тізімінде (Сурет 7) қажет нұсқаны белгілеңдер.Сызықтар қалыңдығы пиксельдерде беріледі. Егер сендер қалағандай қалыңдықтағы сызықтар тізімде болмаса, онда Выброчно... нұсқасын пайдаланыңдар. Бұл жағдайда экранда сызықтың барлық сипаттамалары жеке-жеке берілетін қосымша терезе (Сурет 8) ашылады. Тышқан арқылы таңдалған сызық нұсқасы тұсына белгі қойыңдар.
   

4. 
   Сызық ерекшеленуін экранның сызықтан тыс жерінде шертіп, орындатпаңдар.
   
5. 
   Бұрынырақ сызылған сызықтың ұзындығын, бағытын, қалындығын және стилін өзгертіп, оны редакциялауға болады.
   
   • 
     Белсенді объектіні ғана редакциялауға болады. Сондықтан ең алдымен «Стрелка» инструментіне көңіл аударып, сызықты мауспен шертіп, ерекшелеңдер.
     
   • 
     Егер мақсаттарың сызықтың ұзындығын немесе еңкішін өзгерту болса, тышқанмен оның бір шектеуішін «ұстап алып», тышқан батырмасын босатпай, қажет бағытта оны жылжыта беріңдер.
     

Инструменттер палитрасынан «Прямоугольник» инструментін таңдаңдар. Жолақтың кез келген жерін тышқанмен шертіп, тышқан батырмасын босатпай, болашақ тікбұрыштың диагоналы бойынша қажет бағытта «созыңдар». Егер пайда болған фигураның өлшемдері талап етілетіндей болса, маус батырмасын босатыңдар. Төртбұрыш салу үшін Shift батырмасын басулы күйінде ұстаңдар.

1. 
   «Стрелка» инструментіне ауысып, тікбұрышты ерекшелеңдер.
   
2. 
   Тікбұрыш фоны мен шекараларын өзгерту Элемент = > Граница и Заливка командасымен іске асырылады.
   
3. 
   Тікбұрыш өлшемдерін өзгерту үшін, мауспен шектеуіштердің бірін «ұстап алып», маус батырмасын босатпай, оны қажет бағытта жылжытыңдар.
   
4. 
   Тікбұрыш бұрыштарын жұмырлау үшін, Элемент=> Сгладить углы командасын орындаңдар. Ашылған терезеде (Сурет 10) төртбұрыштың өздеріңе тура келетін нұсқасын шертіңдер де, ОК батырмасын басыңдар.