Ббк 84 (5К;аз) б к азыбек Би Келд1бек лы

Каз дауысты Казыбек би, кемекей эулие Букар жырау, Теле би 
деп реттеушде, олардыц жасы шамасы туралы дерек жаткандыгы. 
Зс рттсу ш i л с рд i н ертеде еткен адамныц туган жылын кейде 
жацылып, кейде арнайы, 
T i m i
сол адамныц 
eMipi 
мен кызмстш та­
нып бшмей жатып, езш щ к е ц ш унаган баска 6ipeyre апарып ата- 
стыруы жалгыз бул гана емес, казак ем1ршщ ХХ-шы гасырына тэн 
с кс Hi oopiMHFC бслгЫ . «0з1м» д суд in салдары, ешюмнщ жазганы 
уппн жауап бермеушщ салдары.
«0з1м» деу, Баба урпагынан да шыгып жатыр. Мыс алы, б i з д i н 
елдщ колына калам алган азаматтары Казыбек бид1 ездер1 бугш 
турып жаткан жерде тургызып койып жур. Ал, елген жер1, арулап 
аманат койылган же pi бслгЫ болгандьщтан, «амалсыздан» Далба- 
да кыстап калган деп жур. Шындыкгы жазган профессор Жамбыл 
Артьщбаевты жазгырады.
Оган шагын мысал келт1решк, Шагатай агамызга кара жер 
хабар бермесш. Сонымен, баба урпагы Шагатай КДШ Ы К¥ЛЫ -
экономика гылымыныц докторы, профессор, хальщаралык Еура- 
зия экономикалык Академиясыныц академиг1шц жазбасы.
«Биылгы жылдыц Президент1м1зд1ц Жарлыгы бойынша 
Халык oipniri мен улттык тарих жылы деп жариялануына байла- 
нысты «Орталык Казакстан» газет1нде «Туган жерд1ц тасы да тш 
катады» («О.К » 21.02.98 ж.) деген макала да дер ксзшдс жарьщ 
керген. «Мен сол макаланыц мазмунына байланыссты ез ойла- 
рымды ортага салуды ж ен керд1м.
Б1ршппден, Жамбыл Омарулы imMi3re казактыц шоктыгы бшк 
бш, тек Эз Тэуке тусында емес, Сэмеке хан мен Абылайдыц зама- 
нында ата жауы калмакпен коса Ресей, Кытай, Букар, Хиуа арала- 
рында шиелешскен дипломатияльщ катынастарга белсене юр1скен, 
ез заманында хальщаралык децгейдеп дипломат, бил1пмен коса ер 
Казыбек атанган бабамызга байланысты тарихи кужаттар ашып, 
ел арасында уагыздап жургешне рахмет айтамыз.
Екшппден, фотосуреттщ тарихы жарияланган макаладан 
кеп терец жэне тарихи шындьщтыц аньщ куэс1. Айтарым - сурет 
колайсыз нуктеден TycipinreH. Сейт
1
н, серетастыц турган жер1шц 
табигаты назардан тыс калган. Макаланы окып шьщкан соц, оныц
87

кей же pi не кудпсгсшн. Жамбыл ш1м1зге телефон шалганда ол: 
«Ермскбасвка осы эцпмеш колжазбам жанымда болмай,ойымда 
калган жерлерш гана айтканмын». - дед1
Yшшцпден. терт дщгек тастьщ болганы аньщ, оныц CKCvi тп< 
турып, yiniHinici уакытка байланысты кулап, суреттеп ею дщгектщ 
тубшде жатыр. Ал, 6eciHinici, терт дщгектщ уетше койылган 
жалпак серетас та (автор айткандай кереге емес) сол жерде. 
Тертшппсш 1947 жылы Каныш Имантайулыныц кемею ш и, eii 
сол жердщ азаматы Жацалин Нуркен Алматыга Еылым академия- 
сына машинамен алып кеткен. Ka3ip ол тас этнографияльщ кермеде 
экспонаттардьщ 6ipi болып тур.
Осы аталган терт дщгек пен жалпак серетасты макаладагы су- 
реттен кубылага карай 50-60 метр жердеп ну орман ш ш д е сыл- 
дырап агып жаткан булакка теш п турган жартастан Каракемшр 
руынан шьщкан атакты Карабас палуан кетерш экел1п орнаткан. 
Каракесек iniiHfleri К араксмтр руы бурынгы Казыбек би 
ауданьщдагы Аркальщ тауын мекендеген. Ол жерде каз1р Тэтпмбет 
ауылы орналаскан. Ол манда макаладагы «Кара бие шокысы» де­
ген жер атымен жок. Жердщ шын аты - «Кара шокы». Макала 
авторыныц жазуы бойынша би атамыздыц аманатын койган жер 
«Кара бие шокысыньщ етег1нде екен», жацеак жазылган. Дэлдеп 
айтсак, Кара шокыньщ етепне Каз дауысты Казыбек сшщты орда- 
лы ауыл сыймак тупл1 казактыц ею косын катар коятын орын жок. 
Оныц уетше, кол созым жерде жартас турганда д1цгек тастарды 
бес-алты шакырым жерден ешюм тасымас болар.
Peri келгенде айта кеткен жен. Дэл осындай сурет 1992 жылы 
«Ортальщ Казакстанда» жарияланган болатын. Онда уш дщгек 
тас т т н е н турган, ал жалпак серетас солардыц жанында жаткан. 
Бул жерде автордыц бул сурет 6ipiHini шыккандай елден cyfiiHmi 
сураганы туаш кеп .
Терт1нш1ден, Телеубай 1н1м1зд1ц осы макалада жазган Далба 
тауын каншалыкты кергешн б1лмейм1н. Макалада шындыктан 
алшактьщ кеп. Далба таулары Караганды облысыныц Букар жырау 
ауданынан Павлодар облысыныц Баянауыл ауданы (Казакстанныц 
40 жылдыгы атындагы совхоздыц бурынгы жер аты) оцтуспктен
88

солтуспкке 30 шакырымга, шыгыстан батыска карай, серетастьщ 
турганжершен шыгыска карайтерт-бсс шакырым жсрдсп Жаяудьщ 
Акшокысынан басталып, Kajipri Букар жыраудыц ескертюппне 
дешн 25 шакырым алкапты алып жатыр. Осы аталган 750 шаршы 
шакырым жерде «Талды булак» та, «Кара бие шокысы» деген де 
жерлер жок.
Серетастыц турган жерш «Сецюбай кыстауы», «Ею булак 
куйган» дейд1. Бул 6ip ауыл гана сыятын алац. Батысында ымы- 
расып келш косылатын ею булак болса, солтустш ндеп кальщ 
орманды «Мьщтай тогайы» дейд1.
Телеубай шырагым, жер атауларын тэтшштеп отырган себеб1м: 
осы каланьщ ез1нде сол аталган ауылдан шыккан 20-дан астам зиялы 
азаматтар бар. Одардьщ ш ш дс сол серетастьщ туб1нде бала кушнде 
асык ойнап, аргы терт шакырым жердеп Мурынталга жаяу окуга 
барган галым Алтын Шэюрулы Жацагуловты айтсам да болады. 
Peii келгенде жер аттарын аньщтап кетпесем солардан уят кой.
Бес1ншщен, и м жазса сол жазсын, Каз дауысты Казыбек б ид in 
кыстауы Ед1рей мен Yшкара тауларыньщ ортасындагы кец жазык. 
Оган дэлел кеп. Солардьщ 6ip-CKCviH айтса да болады. 

жүктеу/скачать 5,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: