Ббк 84 (5К;аз) б к азыбек Би Келд1бек лы
Bip улы адамныц айтцан сезш eKminici
жүктеу/скачать 5,8 Mb. Pdf көрінісі
|
kazybek
- Бұл бет үшін навигация:
- 6ipiM eH-6ipi
| Bip
улы адамныц айтцан сезш eKminici айтты цылып, немесе 6ip улы адам icTereH улы iciH, к е ц ш унаган басца 6ipey ютеген цылып айту да дагдыга айнал- ды. Булай сейлеу тарихта да цалыптасты. Десек те, туа дарынды, e3i ецбекцор 3. Тайшыбай цалыптасцан бул сарынды бузды. Абы лай хан туралы сейлеу ymiH, Абылай хан туралы жазу ymiH узац жыл Омбы, Орынбор, Мэскеу мурагаттарында отырып, ецбек eiri. Ецбеп жанды, улы хан туралы ж е тк ш к п шынайы дерек жинады. BipaK. гылымда Абылайтанудыц непзш салган Зарцын Тайшыбай Абылай ханныц ем1рш, ерен ецбегш жэне заманын зерттеу ушш ортагасырлыц орыс Tiл i мен цалмац т ш н бктуге м1ндетп болды. Бул тшдерд1 бшмей тупнусцаны оцу мумюн емес, ал гылымда тупнусцасыз зерттеу - мардымсыз дуние екеш белгш . Профессор 3. Тайшыбайдыц тыцгылыцты зерттеу i арцылы Абылай ханныц шынайы бсйнсст ашылды. Абылайдыц улылыгы - цазац ултыныц 6i рлi ri н. жершщ тутастыгын цамтамасыз етуге багытталган сындарлы саясаттан ауытцымауында. Орынборда, Омбыда сацталган цужат Абылай б и л т н с ешюм таласпаганын керсетедт Егер жекелеген султан ез ерюмен Kepmi мемлекетпен тпчслсй царым-цатынас жасайтындай болса, оган тыйым салмады. Ce6e6i, oopi - Абылайдыц бацылауында. XVIII-mi гасырдыц ортасына царай, элемдш бэсекеде цару куппне дипломатия ш сб ср л т цосылды. Бурын жауласцан, жер 420 уппн кыркыскан мемлекеттер кслюм. TinTi утылыс у сп н д еп мэмше жолын да тандай бастады. Бул - мемлекеттердщ катар жэне корил ociioiT OMip сурушщ еркснистп. мэдениетп жолы ед1. Абы лай ханньщ кеп салалы сырткы саясаты ар касында согыс каунппн 6eii цайтып, бейб1т ецбекке уйрене бастаган хальщтыц дэулет1 ecri, жаны сауыгып, намыс-ж1гер1 оянды. Жаратылысынан эдшдш жактаган турашыл, канагатшыл. до- сына адал, жауына катал, табанды да устамды мшез хан Абылайга тэн екендш сакталган цужаттардан, кептеген тура жэне жанама маглуматтан кершедт (Бул деректер профессор З.Тайшыбайдыц кеп жылдьщ ецбепнде жан-жацты талданган). Абылай Казак елш билеген кезде Ресей мен Кытай 6ipiM eH-6ipi ш т е й бацас, куш- цуаты жагынан санасатындай дэрежеге жеткен. Сацталган дерек тер Абылай ханныц б ш к п мемлекет басшысы, кереген, ашыц сая- саткер екешн айгацтайды. Kepnii 6ip елмен байланысын екшппсшен жасырмайды. Bip кунде Ресейге де, Кытайга да елпп де атандырады. Оларга бас имей, ез ойын бшк децгейде тус1щцред1. Ал оныц устанымы - цазац халцыныц м уддса. Абылайдыц хаттарын оцып, ол айтып- ты деген шюрлерд1 саралаганда, Абылайдыц досы да, цасы да жоц, тек цазацтьщ муддссл гана бар екешне кез1м1з жетед1. Мы салы, «Кыргызды шапцалы отырмын, олар спдсргс цараушы ма ед1?», - деп Кытай патшасына, «Хиуаны шабамын деп отырмын», - деп орыс патшасына хатпен хабарлайды. Ce6e6i, «Олар мешц цазагыма зэбiр керсетедЬ>, дейд1. Демек, Абылайды туе i ну уппн цужатта келт1р1лген. -rimi кепе-кершеу бурмаланган шындыцты терещрек зерделеу цажет болды. Екшпп, Абылай заманын жацсы бшмешнше, бугшнщ тсрсзссшсн царап, бага беруге де болмайды. Осыныц oopi 3. Тайшыбайдыц гылымдагы тыцгылыцты ецбеп. жүктеу/скачать 5,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|