TepeciH  берсш, - деп Казыбекке  Kici

арыс елдщ баласын уш жерге алып белерещ, Тэщр алдына бар- 
ганда жауабын езщ беререш, - деген екен.
Сонда Теле би:
- Будан былай уш жуздщ бш пп сенде болсын,- деген екен.
Осы эцпменщ тагы 6ip нускасы:
- «Теле би мен Эйтеке би 
eKeyi 
Казыбек бид1 сынамак болып, 
6ip ерге ет1 pi к таласып, оныц алдында ж уп ш пп . Ер neci - Эйтеке, 
даулаушы - Теле би болыпты. « Каптальщ кальщ. касьщ тал, 
Казыбек коскан срм1сщ9» - деп Эйтеке би, уэжш айтады. Теле би 
Ы п окетш ердщ езш Ы екешн дэлелдеп, ерден айырылмайтынын, 
керек болса, жан беруге баратындыгын айтып касарысып багады.
Сонда Казыбек Теле биге карап:
- «Сен караньщ улы Телесщ, адам болайын деп журген неме- 
cin. ку агаш уппн жан берме, жан берсец кушцнен бурын елереш. 
Сен ею ппрюн картайганда меш сынамай-ак койсандар кайтед1? 
Орта жузде 6ip idciiiiH жауырыны жерге тимей-ак койса кайтедЬ>?
- деген екен.
Казак ш в д е сакталган улы билер туралы эр турл1 ацызды 
салыстыра келе, 
6 i 3
Казыбектщ бшнкке араласа бастаган уакыты 
15-16 жас шамасы деуге болады. ¥ л т шеж1ресшщ узын-ыргасына 
Караганда осы жасында Казыбек езше деш нп бил1к жолымен 
толык танысып, сонау Еун дэу1ршен, 
T i i m
Сак заманынан бастау 
алатын кешпел1лер ортасындагы кукык дэстур1н iirepin, соны­
мен катар эдет-гурып зацдары мен ислам шаригаты арасындагы 
курдел1 кайшылыктарды да шешу мумюнд1пне ие болды.
Сонымен туй1н, - ел билiпн таразыга салуда Казыбек би тек 
эд1лд1кт1 9pi керегеид
1
кт
1
нысага алган.
Сонымен, жогарыда билер туралы жазылгандарды былайша 
тужырымдауга болады:
1. 
Ортагасырлык кешпел1 казактар когамыныц турактылыгы 
мен тутастыгын камтамасыз ететш идеологиялык кундылык 
рет1нде калыптаскан «Адал би - од in би» деген данальщта улы дала 
модениетшщ мэш мен мазмуны, болмысы мен беде pi бейнелен- 
ген. Жэне казак билер1 осы сезге сай сот кызмстксрк енеге-енерд1ц 
эжет neci жэне жан-дуниес1 адалдык пен эд1лд1ктен жаралгаи тулга 
болуды максат туткан.
119

2. 
Сотта кслслд1 керегещцк пен кесемдш, кемецгерлш пен 
парасат-пайым таныту - билер сотыньщ басты устанымы. 1с 
журпзудщ барльщ TeTiri осы багытта ep6yi тгас. Азан-казан боп 
дауласып жаткандарды женге салу уш1н айтылатын «дау сурай 
келдщдер ме, акыл сурай келд1ндер ме?» деген алгапщы салмакты 
сезшен-ак сот процесшщ каталдыгы мен Kajipi сезшед1 Осылай- 
ша, соттьщ басты максаты1 - саликалы санага суйенш, акылга 
келу, ягни акылга сыйымды 
nieniiM 
кабылдап, жалпыга ортак од in 
кес1м айту екендш ескертшед1.
3. Дау-дамай мен айтыс-жанжалды жан-жакты талкылап, 
тушщц тужырым жасау - когамды баскарудыц 6ip басты бслпск 
Бул кызмет, би-шешенге жуктелген. Жеке адамньщ тагдыры 
талкыга тусетш болгандыктан, бул кызмет саяси-элеуметпк opi 
улттьщ рухани жагдайларга непзделш, «Ж ел жаргы»-да арнайы 
кабылданган нормалар ж уйсам сн реттелетш.
Би-казылардыц кызмстшдсп «тура биде туган жок, туганды 
биде иман жок» деген катац кагиданьщ еркениетп кездеген opoip 
мемлекет пен хальщ ушш мацызы зор.
Каз дауысты Казыбек ксзшдс атакты билердш 
6ipi 
болды. Би­
лер тарихында Теле би, Каз дауысты Казыбек, эз Эйтеке бидщ 
орны ерекше. Yineyi ел б1рлшн, халык ынтымагын сактауда, 
адамгершш к, парасаттыльщ, ата-баба намысын, дэстур-салтын 
сактауда зор ецбек снцрген, деп кад1р тутамыз. Ецбектщ кслссл 
oeniNii Каз дауысты Казыбектщ ел ш ш к жолына арналган. Ел мен 
елдщ арасындагы талас-тартысты шешуде Эйтеке бимен 
6 ip irin , 
Казыбек би де ерекше ецбек аткарды. Оныц бул снбсп ел ш ш дс 
туган дау-жанжалды шешуден элдекайда жогары 9pi аукымды. Бул 
туралы хальщта 
6ipa3 
ацыз сакталып кслсдк
120

жүктеу/скачать 5,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: