1. Заттардың жай және күрделі заттар болып бөлінуі; жай зат, оксид, негіз дегеніміз не? Олардың әрқайсы қалай классификацияланады?
2. Жай заттар, оксидтер, негіздер арасындағы өзара байланыс схемасын сызыңыз.
3. Оксидтерді, гидроксидтерді қандай тәсілдермен алуға болады? Мысал келтіріңіз.
4. Хлорлы сутек алу үшін хлорлы темірді қандай затпен әрекеттестіру керек? Реакция теңдеулерін жазыңыз.
5. Хром (ІІІ) гидроксидін алу үшін хром (ІІ) сульфаты ерітіндісіне қандай затпен әрекеттестіру керек? Реакция теңдеуін жазыңыз.
6. Натрий гидроксидінің, барий гидроксидінің, хром гидроксидінің құрылымдық формуласын жазыңыз.
4. БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ ҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ ҚЫШҚЫЛДЫҚ ЖӘНЕ ТҰЗДАРДЫҢ КЛАСТАРЫ
Дәріс жоспары Қышқылдар.
Тұздар
Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластарының арасындағы генетикалық байланыс.
Қышқылдар
Қышқыл – ол құрамында қышқыл қалдығы және металл атомымен алмаса алатын бір немесе бірнеше сутек атомдары болатын күрделі зат.
Қышқылдар қатты (мысалы: H3PО4, H3BО3, HJО4) және сұйық түрде (мысалы: H2SО4, HNО3) болады. Кейбір қышқылдар (мысалы: HCl, H2S) газдардың судағы ертіндісі түрінде болады.
Қышқылдарды былай жіктеуге болады:
негізділігі бойынша;
Қышқылдың негізділігі– ол қышқыл молекуласындағы, металл атомдарымен алмаса алатын, сутек атомдарының саны.
қышқыл молекуласындағы оттек атомдары бойынша;
Көп атомды аниондары бар қышқылдардың атауларында « -ат, -ит, -лылау, -лы, -лау» жалғаулары сақталады. Мысалы:
HClО – хлорлылау қышқылы
HClО2 – хлорлықышқыл
HClО3 – хлорлау қышқылы
HClО4- хлор қышқылы
Орто- және мета- префикстері қышқылдардың құрамындағы «судың» мөлшерін анықтау үшін қолданылады.
Айталық: H3BО3 – ортобор қышқылы болса, ал «суы» аздау HBО2 – метабор қышқылы деп аталады. Егер қышқыл түзуші элемент әртүрлі тотығу дәрежесінде немесе валенттілікте болса, оларды жоғарыда келтірілген жалғаулардың бірін қосу арқылы көрсетіп отырады. Мысалы, H3PО4 – фосфор (кейде ортофосфор) қышқылы, ал H3PО3 – фосфорлы қышқылы. Қышқыл түзуші элементтің тотығу дәрежесі төмендесе де жалғаулар өзгеріп отырады.
Ал қышқыл қалдықтарының атаулары қышқыл түзуші элементтің латынша аталуына « -ат» немесе «-ит» жалғауларын жалғап түзеді.
