Химиялық реакцияның Гиббс энергиясы ∆G (стехиометриялық коэффициенттерді ескере отырып), реакция өнімдерінің түзілуі Гиббс энергиясының қосындысынан, әуелгі заттардың түзілуі Гиббс энергиясының қосындысын шегергенге тең. ∆G0f,298= ∑∆G0f,өнім - ∑∆G0f,баст.зат Реакцияның стандартты Гиббс энергиясының мәні бойынша тепе-теңдік тұрақтысын есептеуге болады:
∆G0к = -RT lnKт-т ∆G0к – реакцияның стандартты Гиббс энергиясы;
R – әмбебапты газ тұрақтысы;
T – температура;
Kт-т – тепе-теңдік тұрақтысы.
Температураның реакция бағытына әсері. Гиббс-Гельмгольц теңдеуі бойынша, температураның ∆G-ға әсері ∆S таңбасымен және шамасымен анықталынады. Мысалы,
2С(графит) + О2(г) = 2СО(г)
реакция энтропияның артуымен (∆S>0) жүреді. Температураның жоғарылауы ∆G теріс мәнінің артуына әкеледі. Жоғары температуралық режим процестің жүруіне оң ықпал етеді.
Ал энтропияның азаюымен (∆S<0) жүретін реакция үшін,
2Hg(c) + О2(г) = 2HgО(қ),
температураның жоғарылауымен ∆G теріс мәні кішірейеді. Мұндайда жоғары температуралық режим процестің жүруіне кедергі келтіреді. Тиісті температураларда ∆G оң мәнге ие бола бастайды және онда реакция кері бағытта жүреді. Жоғарыда келтірілген мысалдағы реакция Т>500К температура тұсында кері бағытта жүретін болады.
2HgО(к) = 2Hg(с) + О2(г), ∆S>0
Ендеше, сынап температура 500 К төмен болса, оттекпен тотығады, ал температура 500 К жоғары болса, онда сынап оксиді оттек бөле ыдырайды.
Егер де процесс жүргенде жүйенің энтропиясы өзгеріссіз қалса, онда ∆G мәні температурадан іс жүзінде тәуелсіз қалады.
Энтальпияның кішіреюімен (∆Н<0) және энтропияның жоғарылауымен (∆S>0) жүретін процестер практикада қайтымсыз. Мұндай жағдайда қандай температураны алғанына қарамастан, ∆G әрқашан да теріс мәнде қалады.
Реакция кезіндегі температура жоғары болған сайын, энтальпиялық фактормен салыстырғанда энтропиялық фактор мәні соғұрлым үлкен болады.
∆G шамасы осы екі фактордың тең әрекет етушісі іспеттес (1-кесте).
1-кесте