Тақырып 5. Баға белгілеуді мемлекеттік реттеу.
1. Баға белгілеуді мемлекеттік реттеу мақсаттары.
2. Баға белгілеуді мемлекеттік реттеу әдістері.
1. Баға белгілеуді мемлекеттік реттеу мақсаттары.
Мемлекет баға саясатын және белгілеу туралы заңдылықтың іске асырылуын қамтамасыз етеді. Баға саясаты халық шаруашылығында және қызметтер саласында бағаларды реттеуге және олардың орындалуын бақылауды іске асыруға бағытталған мемлекеттік билік органдарының, жергілікті басқару органдарының және баға белгілеу субъектілерінің қызметтерімен іске асырылады. Баға саясаты монополияға қарсы заңдылықпен қарастырылған тәртіппен монополиялық іс-әрекеттің келеңсіз салдарын шектеу арқылы бағалардың мемлекеттік белгіленуін бақылау, реттеу және бағаларды қалыптастыруды талдау арқылы жүргізіледі. Баға саясаты мемлекеттің экономикалық саясатының бір бөлігі болып табылады және нарықтық қатынастар жағдайында маңызды орын алады. Баға саясаты нарықтық қатынастардың дамуына үлес қосады, жеке, мемлекеттік және басқа меншік формаларының қорғау құралы болып табылады, инфляцияның баяулауына және келеңсіз экономикалық әлеуметтік салдарының жеңілдеуіне әкеледі, сонымен қатар бәсекенің дамуына, тауарлар, қызметтер, қаржы құралдарының еркін қозғалуына, экономикалық қызметтің еркіндігіне жағдай жасайды. Әрбір елде баға саясатын қалыптастыратын және іске асыратын органдар қаралған. Қазақстанда бұл органдарға атқарушы билік органдары, яғни Экономика және бюджетті жоспарлау Министірлігі, Табиғи монополияларды реттеу және бәсекені қорғау Департаменті жатады. Атқарушы биліктің орталық органы бола тұрып, бұл Департамент мемлекеттік реттеуді ғана жүргізбейді, сонымен қатар бағларды салааралық координациялаудыіске асырады.
Департаменттің негізгі атқаратын қызметтері:
Елдегі бірыңғай баға саясатын жүргізу бойынша ұсыныстар енгізу
Әлеуметтік мәселелерді шешу
Халық шаруашылығында өзгерістерді енгізу мақсатыменбаға белгілеу механизмін жетілдіру
Халық шаруашылығында және жеке салаларда баға динамикасын болжау
Реттелетін нарықтық бағаларды белгілеу және қолдану тәртібін жетілдіру
Монополист-кәсіпорындардың өнімдеріне бағаларды реттеу
Шаруашылық субъектілердің мемлекеттік баға белгілеу бойынша заңдылықтардың орындалуын бақылау жүргізу
Шетелдерде және ТМД мемлекеттерінде баға белгілеу тәжірибесін зерттеу және жалпылау
Мемлекеттің субъектілері деңгейінде баға белгілеу мәселелерімен заң шығарушы, атқарушы, жергілікті басқару органдары айналысады. Бұл органдар баға белгілеу бойынша келесі қызметтер атқарады:
Жергілікті нарықтарда бағаларды реттеуді іске асырады
Жергілікті нарықтарда баға белгілеу бойынша саясат пен заңдылықтың іске асырылуын қамтамасыз етеді
Жергілікті нарықтарда өндірілетін және сатып өткізілетін әлеуметтік маңызды тауарларға бағаны жергілікті бюджет есебінен бекітеді және реттейді
Жергілікті нарықтарда бағалардың өзгеруіне бақылау жүргізеді
Достарыңызбен бөлісу: |