«Бекітемін» СӨСҚПҰО директоры Ж. Е. Баттақова 2014 ж

Дүниежүзілік қатерлі ісік ауруларына қарсы күрес күні және онкүндігі ерте анықталған қатерлі ісік ауруларына қарсы профилактикасы және маңыздылығын, ауру туралы жалған ақпараттардан арылу. Жаһандық көзқарас бойынша, төрт жалған ақпаратқа назар аударып нақтылау қажет:

1-Жалған ақпарат: Біз қатерлі ісік туралы айтпауымыз керек.

Шындық: Қатерлі ісік ауруы туралы ақпарат өте қиын тақырып кең көлемді ақпарат, қоғамдық және саяси деңгейде жағдайды жақсартады.

• 
  Қоршаған ортаны темекіден және темекі түтінінен 100% азат ету;
  
• 
  Дұрыс тамақтану рационын қолжетімді ету;
  
• 
  Жұмыс орындарында ақпараттандыруды жоғарылату бағдарламасы мен оның көмегі арқылы қатерлі ісіктің пайда болуына қауіпті факторлардың әсер ететінін түсіндіретін және онкологиялық ауруларды ерте анықтауға мүмкіндік тудыратын саясатты енгізу.
  

• 
  ересек тұрғындар
  
• 
  медицина қызметкерлері
  
• 
  жұмыс берушілер
  

Онкологиялық аурулардан болатын өлім-жітімді төмендету Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың «Саламатты Қазақстан» 2011-2015 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының басым бағыты және Қазақстан Республикасында 2012-2016 жылдарға арналған онкологиялық көмекті дамыту бағдарламасының нысаналы индикаторы болып табылады.

Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агентттіктің мәліметтері бойынша, 2012 жылы республикада қатерлі ісік ауруына шалдыққандар саны 100 адамға шаққанда 190,6 құрады; қатерлі ісік ауруларынан болатын өлім-жітім саны 100 адамға шаққанда 103,9 құрады.
Скринингтік тексеріп-қараудың нәтижелігіне жету үшін скринигтік тексеріп-қараудан қызметкерлер контингенттінің өтуі үшін жағдай туғызуы арқылы жұмыс берушілердің белсенді қатысуы қажет.

Салауатты өмір салтын ұстану, танымал канцерогендерден аулақ болу, мысалы темекі түтіні, кәсіби зиянды факторларды бақылау, күннің астында ұзақ болмау , сонымен қатар гепатит В вирусы мен адамдағы папилома вирусы сияқты қатерлі ісік ауруына шалдықтыратын инфекцияға қарсы иммундау арқылы қатерлі ісік ауруларының 40%-ның алдын алуға болады.

Қатерлі ісік ауруларының кең ауқымды әлеуметтік, экономикалық салдары бар, адамның құқына тиеді және тегіс қамтитын, әділ дамуға жету үшін айтарлықтай кедергі болып табылады. Сондықтан қатерлі ісік ауруы профилактикасы жаһандық қатерлі ісік ауруының ауыртпашылығын төмендетудегі экономикалық тиімді және тұрақты әдіс болып табылады.

Іс-шаралар жоспарының үлгісі

1. Онкологиялық аурулардың профилактикасы мәселелері жөнінде МСАК қызметкерлері үшін семинар-жиналыстар өткізу, БАҚ-қа хабарлау арқылы АПВ-ға қарсы вакцинация енгізу.

2. Ақпараттандыру және мекен-жай бойынша шақыртулар жіберу арқылы скринингтік тексеріп-қараудан өтуге тұрғындарды тарту.

3. МСАК мекемелерінде және онкодиспансерлерде онкологиялық ауруларды ерте анықтау, ақпараттық білім беру материалдарын тарату арқылы салауатты өмір салтын қалыптастыру аспектілері және профилактика туралы мамандардың консультация беруімен Ашық есік күндерін өткізу.

4. Жергілікті атқарушы органдарды, қоғамдық қызметкерлерді, жұмыс берушілерді, ҮЕҰ–ны онкологиялық аурулардың алдын алу мәселелерін талқылауға тарта отырып, өткізілетін онкүндік пен ақпараттық кампанияның міндеттерін түсіндіруімен, БАҚ-ты шақыра отырып дөңгелек үстел өткізу.

5. Халық көп жиналатын қоғамдық орындарда (супермаркеттерде, автобекеттерде, темір жол воказалдарында), кәсіпорындарда, жергілікті атқару билік қызметкерлеріне, білім беру мекемелерінде, құқық қорғау орындарында және тағы басқа «Қатерлі ісік аурулары туралы жалған ақпаратты жоққа шығару» ұраны бойынша акция өткізу.

6. Бейінді мамандардың, қоғамдық қызметкерлердің, саясаткерлердің сөз сөйлеуімен онкологиялық аурулардың профилактикасы бойынша (теле-радиодан сөз сөйлеу, республикалық және өңірлік басылымдарда басып шығару) БАҚ арқылы халықты ақпараттандыру.

7. Денсаулық сақтау дағдыларын қалыптастыру үшін мінез-құлықтық қауіп-қатер факторлары бойынша Денсаулық мектептеріне халықты тарту.

8. Салауатты өмір салтын насихаттау және онкологиялық аурулардың профилактикасы бойынша жергілікті және республикалық теле-радио арналарға аудио-бейнероликтерді жалға беру.

9.Қоғамдық көліктерде, аялдамаларда, билбордтарда, диодты дисплейлерде ақпараттарды орналастыру.

10. халықтың денсаулығын сақтау және нығайту үшін онкологиялық аурулардың профилактикасы, жатыр мойны қатерлі ісігі мен АПВ-ға қарсы вакцинация жасау мәселелері, онкологиялық ауруларды ерте анықтаудың маңыздылығы бойынша халықты ақпараттандыруды жоғарылату мақсатында халықтың түрлі топтарына ақпараттық білім беру материалдарын басып шығару және тарату.
Күтілетін нәтижелер:

1. 
   Қатерлі ісік ауруын ерте анықтауға қатысты медициналық онкологиялық сақтықтығын жоғарылату.
   
2. 
   Қатерлі ісік ауруын ерте анықтау және қауіп -қатер факторларының профилактикасы бойынша халыққа медициналық көмек қызметін көрсететін МСАК мамандарының қызметтерін белсендіру.
   
3. 
   Қызметкерлер арасында онкологиялық ауруларды ерте анықтауға скринингтік тексеріп-қарауды жүргізуге жұмыс берушілердің ққатысуын және жауапкершілігін жоғарылату.
   
4. 
   Өз уақытында скринингтік тексеріп қараудан өту арқылы денсаулықты сақтау және нығайту үшін қатерлі ісік ауруларының алдын алу мен ерте анықтаудың маңыздылығы туралы халыққа ақпараттандыруды жетілдіру.
   
5. 
   Болашақта ауруды төмендету, өмір жасын ұзарту.
   

Н.А.Сүлейманова - Оқу тренинг орталығының жетекшісі, бағдарламаның үйлестіруші