Бексарыұлы Мұратбек delphi визуалды бағдарламалау жүйесі әдістемелік оқу құралы
жүктеу/скачать 2,9 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 7. Мәзірмен /Менюмен/ жұмыс
- Ішкі бағдарламаның листингі
- Ішкі бағдарлама листингі
- Өздігінше орындауға арналған тапсырма
- 10. Фигураларды қозғалту
- 14. Жиымдағы кездейсоқ сандардың индексін табу
11-сурет 2. Суретті тышқанмен шерткенде сұхбат терезесі пайда болады. 3. Осы ашылған сұхбат терезеде кезкелген суретті таңдаңыз. 
12- сурет 4. Бағдарламадан шығу үшін тышқанмен тақырып жолындағы жабу батырмасын шерту қажет. Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы 1. Жаңа жоба ашу. 2. Пішінге мына компоненттерді: Panel жақтауын, Image суретін, OpenDialog сұхбат терезесін орналастыру. 3. Мына кестеде көрсетілген әрекеттерді орындау: 5 - кесте
4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз. Ішкі бағдарламаның листингі: procedure TForm1.Image1Click (Sender: TObject); begin OpenDialog1.Execute; Image1.Picture.LoadFromFile (OpenDialog1.FileName); end; №7. Мәзірмен /Менюмен/ жұмыс
1. Бағдарлама іске қосылғанда терезеде мәзір жолы (Файл, Шығу) бейнеленеді. 
13-сурет 2. Файл мәзірі пунктін таңдаған кезде мәзірдің (Суреттер, Шығу) 
пункттері пайда болады. 14-сурет 3. Суреттер мәзірі пунктін таңдаған кезде екі пункттен (Ата-ана, АӘД сабағы) тұратын ішкі мәзір көрінеді. 4. Тышқанның оң жақ батырмасын шерткенде контекстік мәзір шығады. 5. Пункттер бойынша басқа сурет таңдау. 6. Бағдарламадан шығу үшін тышқанмен тақырып жолындағы жабу батырмасын шерту қажет. 7. Егер Шығу пунктінің қайсысын таңдасаңыз да, бағдарлама жұмысы аяқталады.
1. Жаңа жоба ашу. 2. Пішінге мына компоненттерді: Panel жақтауын, Image суретін, OpenDialog сұхбат терезесін орналастыру. 3. Мына кестеде көрсетілген әрекеттерді орындау: 6 - кесте
4. Жобаны сақтаңыз, сосын оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз. Ішкі бағдарламаның листингі procedure TForm1.N2Click (Sender: TObject); begin Close; end; procedure TForm1.N5Click (Sender: TObject); begin Imagel.Picture.LoadFromFile ('C:\Documents and Settings\М±ратбек\Мои документы\Мои рисунки\Atanam.bmp '); end; procedure TForm1.N6Click (Sender: TObject); begin Imagel.Picture.LoadFromFile ('C:\Documents and Settings\М±ратбек\Мои документы\Мои рисунки\NvpSp1.bmp'); end; procedure TForml.FormMouseDown (Sender: TObject; Button: TMouseButton; Shift: TShiftState; X. Y: Integer); var p:TPoint; begin p.X :=X; p.Y :=Y; p := ClientToScreen (p); PopupMenul.Popup (p.X, p.Y); end; №8. Сөйлем құраушы Жұмыстың мақсаты – мына әрекеттерді орындайтын бағдарлама құру: 1. Бағдарлама іске қосылғанда терезеде үш өріс бейнелеу. 
15-сурет 2. «Кездейсоқ таңдау» батырмасын тышқанмен шерткенде үш сөзден тұратын кездейсоқ сөйлем құрау. 
16-сурет 3. Бағдарламадан шығу үшін тышқанмен тақырып жолындағы жабу батырмасын шерту қажет. Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы 1. Жаңа жоба ашу. 2. Пішінге мына компоненттерді: тізімі бар үш ComboBox өрісін, Button батырмасын орналастыру. 3. Мына кестедегі әрекеттерді орындау: 7 - кесте
4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып орындалуын тексеріп көріңіз. 8 - кесте
Ішкі бағдарлама листингі procedure TForm1.OnCreate (Sender: TObject); begin Randomize; ComboBox1.Itemlndex :=0; ComboBox2.ItemIndex :=0; ComboBox3.ItemIndex :=0; end; procedure TForml.ButtonlClick (Sender: TObject); begin ComboBox1.ItemIndex := Random(ComboBox1.ItemIndex); ComboBox2.ItemIndex := Random(ComboBox2.ItemIndex); ComboBox3.ItemIndex := Random(ComboBox3.ItemIndex); end; № 9. Көбейту кестесі
1. Бағдарлама іске қосылғанда екі жылжытпа бейнеленуі тиіс. 2. Екі сан мәнін таңдап, солардың көбейтіндісін табу. 3. Егер бір ғана сан таңдалса, онда оның квадараты табылады. 
17-сурет 4. Бағдарламадан шығу үшін тақырып жолындағы Жабу батырмасын шерту керек. Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы 1.Жаңа жоба ашу. 2.Пішінге мына компоненттерді: Button басқару батырмасын, TrackBar жылжытпасын, GroupBox жақтауын, Label жазуын және CheckBox жалаушасын орналастыру. 3.Мына кестедегі әрекеттерді орындау: 9 - кесте
4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз. Ішкі бағдарламаның листингі: procedure TForm1.TrackBar1Change (Sender: TObject); begin Label1.Caption := IntToStr(TrackBar1.Position); Label3.Caption := IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position); if CheckBox1.Checked then TrackBar2.Position := TrackBar1.Position; end;
procedure TForm1.TrackBar2Change (Sender: TObject); begin Label2.Caption := IntToStr(TrackBar2.Position); Label3.Caption := IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position); if CheckBox1.Checked then TrackBar2.Position := TrackBar1.Position; end; procedure TForm1.CheckBox1Click (Sender: TObject); begin TrackBar2.Position := TrackBar1.Position; end; Өздігінше орындауға арналған тапсырма 1. Бағдарламаны тек екі орынды сандардың ғана емес, 2-199 аралығындағы үш орынды сандардың да көбейтіндісін табатындай етіп өзгертіңіз. 2. Бағдарламаны екі санның қосындысын табуға арнап өзгертіңіз. № 10. Фигураларды қозғалту Жұмыстың мақсаты – мына әрекеттерді орындайтын бағдарлама құру: 1. Бағдарлама іске қосылғанда екі айналдыру жолағын бейнелеу. Тік жолақ вертикаль қозғалысты, ал көлденең жолақ горизонталь қозғалысты басқаруы қажет. 2. Тышқан көрсеткішін фигуралардың біріне апарып, олардың қай жолақпен байланысты екенін таңдай алу. 
18-сурет 3. Терезедегі фигуралар қозғалысы аймағын шектеуге көмегі болатын қосымша нысандар қажет болады. 4. Айналдыру жолағы іске қосылған кезде, онда ол ЖОҒАРЫ, ТӨМЕН, СОЛҒА, ОҢҒА, PAGE UP, PAGE DOWN пернелерімен де басқарылуы тиіс. 5. Бағдарламадан шығу үшін тақырып жолындағы Жабу батырмасын шерту керек.
1. Жаңа жоба ашу. 2. Пішінге мына компоненттерді: Panel тақтасын, ScrollBar айналдыру жолақтарын, Shape фигураларын орналастыру. 3. Қосымша логикалық типті num айнымалысын енгізу. Егер num True мәнін қабылдаса, онда ағымдағы ретінде бірінші фигура саналады. Сонда екінші фигура False мәніне ие. Бұл айнымалы барлық процедуралар үшін қол жетімді болуы тиіс. 4. Мына кестеде көрсетілген әрекеттерді орындау:
5. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз. Ішкі бағдарламаның листингі: procedure Tform1.ScrollBar1Change (Sender: TObject); begin if num then Shape1.Left := ScrollBar1.Position else Shape2.Left := ScrollBar1.Position end; procedure Tform1.ScrollBar2Change (Sender: TObject); begin if num then Shape1.Top := ScrollBar2.Position else Shape2.Top := ScrollBar2.Position end;
procedure Tform1.Shape1MouseMove (Sender: TObject; Shift: TShiftState; X, Y: Integer); begin Shape1.Brush.Color := clAgua; Shape1.Brush.Color := clFuchsia; Num := True; ScrollBar1.Position:= Shape1.Left; ScrollBar2.Position:= Shape1.Top; end; procedure Tform1. Shape2MouseMove (Sender: TObject; Shift: TShiftState; X, Y: Integer); begin
Shape2.Brush.Color := clFuchsia; Shape2.Brush.Color := clAgua; Num := False; ScrollBar1.Position:= Shape2.Left; ScrollBar2.Position: = Shape2.Top; end; procedure Tform1. FormCreate (Sender: TObject); begin num := True; end; № 11. Пайызды есептеу Жұмыстың мақсаты - мына әрекеттерді орындайтын бағдарлама құру: 1. Бағдарлама іске қосылғанда пішінге үш мәтін өрісін шығару. 2. Бірінші өріске сан енгізіледі. Екінші өріске пайыз енгізіледі. Сонда «Есептеу» батырмасын басқанда үшінші өрісте санның есептелген пайызы шығуы тиіс. 
19-сурет 3. «Тазарту» батырмасы басылғанда өріс тазарады. Әрі қарай өріске жаңа мән енгізіле береді. 4. Бағдарламадан шығу үшін тақырып жолындағы «Жабу» батырмасын шерту керек. Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы 1. Жаңа жоба ашу. 2. Пішінге мына компоненттерді: Button басқару батырмасын, Label жазуын, Edit мәтіндік өрісін орналастыру. 3. Мына кестеде жазылған әрекеттерді орындау: 11 - кесте
4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып орындалуын тексеріп көріңіз. Бағдарлама үзіндісі. var
Number, Procent, Prn: Real; procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject); begin Number:=StrToFloat(Edit1.Text); Procent:= StrToFloat(Edit2.Text); PrN:=0.01*Procent*Number; Edit3.Text:=FloatToStr(PrN); end; procedure TForm1.Button2Click(Sender: TObject); begin Edit1.Text:=''; Edit2.Text:=''; Edit3.Text:=''; end; № 12. Ллойд басқатырғышы Жұмыстың мақсаты - Самуэл Ллойд басқатырғышының біреуінің компьютерлік нұсқасын жасау: Берілген сандар жиынынан қосындысы 50-ге тең болатын сандарды таңдау керек. Ллойдтың өз басқатырғышы үшін таңдаған сандары мыналар: 25, 27, 3, 12, 6, 15, 9, 30, 21, 19. 
20-сурет Мына әрекеттерді орындау: 1. Бағдарлама іске қосылғанда терезеде Ллойдтың сандары көрінеді. 2. Сандарды жалаушаның көмегімен таңдап, оларды оң жақ терезеге орналастырамыз. 3. Таңдалған сандардың қосындысы жазба түрінде шығады. 4. Бағдарламадан шығу үшін тақырып жолындағы «Жабу» батырмасын шерту қажет.
1. Жаңа жоба ашу. 2. Пішінге мына компоненттерді: CheckListBox жалаушаларының тізімін, Label жазуын, ListBox тізімін орналастыру. 3. Мына 13-кестеде көрсетілген әрекеттерді орындау: 12 - кесте
4. Жобаны сақтаңыз, оны іске қосып, орындалуын тексеріп көріңіз. Ішкі бағдарлама листингі: procedure TForm1.CheckListBox1ClickCheck (Sender: TObject); var i, s: Integer; begin
ListBox1.Clear; for i: = 0 to CheckListBox1.Items.Count-1 do if CheckListBox1.Checked[i] then ListBox1.Items.Add (CheckListBox1.Items[i]); s := 0; for i := 0 to ListBox1.Items.Count -1 do s := s + StrToInt(ListBox1.Items[i]); Label1.Caption := 'Қосынды: ' + IntToStr(s); if s = 50 then begin
Label1.Caption := 'Қосынды:' + IntToStr (s); CheckListBox1.Enabled := False; ListBox1.Enabled := False; end; end;
№ 13. Калькулятор Жұмыстың мақсаты – кезкелген санмен (ондық бөлшекпен де) қосу мен азайту амалдарын орындай алатын қарапайым калькулятордың бағдарламасын дайындау. 1. Бағдарлама іске қосылғанда калькулятор терезесін шығару. 
21-сурет 2. Калькулятормен кезкелген санды қосу және азайту амалдарын орындау. 3. Калькуляторды уақытша көрсетпеу үшін тақырып жолындағы «Жиыру», ал бағдарламадан шығу үшін «Жабу» батырмасын шерту керек. Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы 1.Жаңа жоба ашу. 2.Пішінге мына компоненттерді: Button батырмасын, Edit мәтіндік өрісін орналастыру. 3.Мына бағдарламаны пайдаланып, Калькуляторды дайындап көріңіз: var accum: real; // аккумулятор oper: integer; // амал: 1 - '+' ; 2 - '-'; // 0 - "орындау"("=" батырмасы) f: integer; { f = 0 жаңа санның бірінші цифрын күту, мыс, амал орындалған соң, индикаторда нәтиже көрінген кезде. f = 1 қалған цифрларды күту} procedure TForm1.Button0Click(Sender: TObject); // 0 батырмасы begin if f = 0 // санның бірінші цифры then begin Edit1.Text := '0'; f := 1; //басқа цифрларды күту end else if Edit1.Text <> '0' // индикатордағы санның басында бірнеше нөл болмауы үшін then Edit1.Text := Edit1.Text + '0'; end;
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject); // 1 батырмасы begin
if f = 0 // санның бірінші цифры then begin Edit1.Text := '1'; f := 1; // басқа цифрларды күту end else Edit1.Text := Edit1.Text + '1'; end;
procedure TForm1.Button2Click(Sender: TObject); // 2 батырмасы begin
if (f = 0) then begin Edit1.Text := '2'; f := 1; end else Edit1.Text := Edit1.Text + '2'; end; procedure TForm1.Button3Click(Sender: TObject); // 3 батырмасы begin if f = 0 then begin Edit1.Text := '3'; f := 1; end else Edit1.Text := Edit1.Text + '3'; end;
procedure TForm1.Button4Click(Sender: TObject); // 4 батырмасы begin
if f = 0 then begin Edit1.Text := '4'; f := 1; end else Edit1.Text := Edit1.Text + '4'; end; procedure TForm1.Button5Click(Sender: TObject); // 5 батырмасы begin if (f = 0) then begin Edit1.Text := '5'; f := 1; end else Edit1.Text := Edit1.Text + '5'; end;
procedure TForm1.Button6Click(Sender: TObject); // 6 батырмасы begin
if f = 0 then begin Edit1.Text := '6'; f := 1; end else Edit1.Text := Edit1.Text + '6'; end; procedure TForm1.Button7Click(Sender: TObject); // 7 батырмасы begin if f = 0 then begin Edit1.Text := '7'; f := 1; end else Edit1.Text := Edit1.Text + '7'; end;
procedure TForm1.Button8Click(Sender: TObject); // 8 батырмасы begin
if f = 0 then begin Edit1.Text := '8'; f := 1; end else Edit1.Text := Edit1.Text + '8'; end; procedure TForm1.Button9Click(Sender: TObject); begin if f = 0 then begin Edit1.Text := '9'; f := 1; end else Edit1.Text := Edit1.Text + '9'; end;
procedure TForm1.ButtonZClick(Sender: TObject); // ондық үтір begin
if Edit1.Text = '0' then begin Edit1.Text := '0,'; f := 1; end; if Pos(',',Edit1.Text) = 0 then Edit1.Text := Edit1.Text + ','; end; procedure DoOper; // амалдардың орындалуы var numb: real; // индикатордағы сан begin // accum алдыңғы амалдар нәтижесінен тұрады // oper – орындалатын амалдың коды. Операнд индикаторда тұр. numb := StrToFloat(Form1.Edit1.Text); case oper of 0: accum := numb; 1: accum := accum + numb; 2: accum := accum - numb; end; Form1.Edit1.Text := FloatToStr(accum); end; procedure TForm1.ButtonPlusClick(Sender: TObject); // "+" батырмасы { мұнда алдыңғы амалды орындап, нәтижені индикаторға шығару керек, сосын ағымдағы амалды еске сақтап және жаңа санның бірінші цифрын күту режимін орнату керек.} begin
if f = 0 then oper := 1 // амалды еске сақтау else begin DoOper; // алдыңғы амалды орындау oper :=1; // ағымдағы амалды еске сақтау f:=0; end; end;
procedure TForm1.ButtonMinusClick(Sender: TObject); // "-" батырма begin
if f = 0 then oper := 2 else begin DoOper; oper :=2; f:=0; end; end;
procedure TForm1.ButtonEnterClick(Sender: TObject); // "=" батырма begin
if f = 0 then oper := 0 else begin DoOper; oper :=0; f:=0; end; end;
procedure TForm1.ButtonCClick(Sender: TObject); // "с" - тазарту begin
Edit1.Text := '0'; accum := 0; oper := 0; f := 0; end;
// Edit1 өрісінде пернені басу procedure TForm1.Edit1Change(Sender: TObject; var Key:Char); begin Key := Chr(0); // символдарды көрсетпеу end; procedure TForm1.FormCreate(Sender: TObject); begin oper := 0; end; end.
№14. Жиымдағы кездейсоқ сандардың индексін табу Жұмыстың мақсаты – жиымдағы кездейсоқ сандардың индексін табатын бағдарлама құру. Бағдарламаны іске асыру жоспарының сипаттамасы 1. Жаңа жоба ашу. 2. Пішінге мына компоненттерді: Button, Edit, Label орналастыру. 3. Мына кестеде көрсетілген әрекеттерді орындау:
4. айнымалыларды енгізу: ik, k, i : integer; s : string; a : array [1..15] of integer. 5. Жобаны сақтап, сосын оны іске қосып, орындалуын тексеріңіз. Бағдарлама листингі procedure Tform1.FormCreate(Sender: Tobject); begin Edit1.Text := ''; Edit2.Text := ''; Edit3.Text := ''; end; procedure Tform1.Button1Click(Sender: Tobject); begin Edit1.Text := ''; Edit2.Text := ''; Edit3.Text := ''; end; procedure Tform1.Button2Click(Sender: Tobject); begin close; end;
procedure Tform1.Button3Click(Sender: Tobject); begin k := StrToInt (Edit2.Text); For i:= 1 to 15 do if k = a[i] then ik := i; if ik = 0 then Edit3.Text := 'number ubsent' else Edit3.Text := IntToStr (ik); end;
procedure Tform1.Button4Click(Sender: Tobject); begin randomize; s := ''; For i := 1 to 15 do begin a[i] := random (26); s := concat (s, IntToStr (a[i]), #32); end; Edit1.Text := s; end; end. Әрекеттер бойынша жобалардың түрлері: 
22-сурет 
23-сурет 
жүктеу/скачать 2,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||