Беру жүйесін реформалау осы саланың экономикалық ұйымдастырушылық

40 

 

 

Қолданыс ұзақтығы 

 

Тәртіп, тақырып, модуль, сабақ. 

Оқу қызметінің 

ұйымы 

Сынып-  сабақтық  жүйе;  қазіргі  дәстүрлік  сабақ; 

техникалық 

тәсілдермен 

дидахографияны 

пайдаланады;  білім  берудің  топтық  және 

дифференциалдық жолдары.  

Баламен арақатынас 

Әмірлі;  жеке  –  хабардар,  ынтымақтастық 

технологиясы және т.с.с 

Білімді меңгерудің 

ғылыми 

концепциясы 

Түсініктің 

қалыптасу 

теориясы; 

гештальт 

теориясы;  ақыл  –ой  әрекетінің  қалыптасу  

теориясы; 

В.В. 

Давыдовтың 

мазмұнды 

қорытындылау теориясы. 

 

 

Педагогикалық  практикада  өте  кең  тарағандар  арасынан  төмендегілерді 

айтуға болады: 

І. Қазіргі дәстүрлі білім беру. 

ІІ.  Педагогикалық    технология  педагогикалық  процесстің  жеке  адамның 

хабардар болу негізінде. 

-

 

Қарым – қатынас педагогикасы; 

-

 

Ш.А. Амонашвилидің жеке – адамгершілік технологиясы; 

-

 

Е.Н.Ильинаның  әдебиетті  адамды  қалыптастыратын  пән  ретінде  беру 

жүйесі; 

ІІІ.  Оқушының  білім  интенсифтендіру  және  белсендіру  негізіндегі 

педагогикалық  технологиялар. 

-

 

ойындық технологиялар; 

-

 

проблемалық білім; 

-

 

қорытынды білім беру мектебі; 

-

 

тірек сигналдар негізінде оқытудың технологиясы; 

IV.  Білім  беру  процессінің  ұйымының  және  басару  нәтижелігінің 

негізіндегі педагогикалық  технологиялар. 

-

 

С.Н. Лысенков түсіндіре отырып, басқарған перспективалық; 

-

 

алға шыққан білім технологиясы; 

-

 

дифференциялданған білім; 

-

 

В.В.  Фирсовтың  міндетті  нәтижесінің  негізінде  білім  берудің  теңдік 

дифференциясы; 

-

 

И.Н 

Закатовтың 

балалардың 

қызығушылғы 

бойынша 

дифференциялданған білім берудің мәдени- тәрбиелік технологиясы; 

-

 

білім берудің, жекелену технологиясы; 

-

 

программалау білімінің технологиясы; 

-

 

топтық және колективтік білім; 

-

 

білімнің компьютерлік технологиясы; 

41 

 

V.  Материалды  дидактикалық  жетілдіру  және  қайта  құру  негізіндегі 

педагогикалық  технологиялар. 

    - ақыл –ой әрекетінің кезеңді құрылу теорияларының орындалуы; 

    - «экология және дидактика» (Л.В. Тарасов); 

    - дидактиканың бірліктің нығаюы (П.М. Эрдниев); 

VI. Өркендеген білім технологиясы: 

-

 

Л.В.Занкованың өркендеген білім технологиясы; 

-

 

Д.Б.Эльконин – В.В. Давыдовтың дамыту білімдері; 

-

 

өздігінен даму білімдерінің технологиясы; 

VII. Жеке пәндік педагогикалық технологиялар: 

-

 

сауат ашудың ерте және қарқынды білім беру технологиясы; 

-

 

математиканы оқытудың тапсырмалық технологиясы; 

-

 

нәтижелі сабақтар жүйесінің негізгі педагогикалық технологиялар; 

-

 

физиканы кезеңдеп оқытудың жүйесі; 

-

 

информатикадан тура және дамыған білім беру әдістемесі. 

 

        Педагогика ғылымында баланы оқыту мен тәрбиелеудің міндеті жан – 

жақты  дамыған  жеке  тұлғаны  қалыптастыру  болғандықтан,  жаңа  технология 

бойынша  әдістемелік  жүйенің  басты  бөлігі  оқыту  мақсаты  болып  табылады. 

Сондықтан танымдық іс- әрекеті белгілі бір дәрежеде белсендірілуі қажет. Бұл 

әдістемелік  жүйенің  басқа  бөліктерінің  де  (мазмұн,  әдіс,  оқыту  түрі  мен 

құралдарының)  өзара  байланысы  қалпында  өзгертілуін  талап  етеді.  Мұны 

орындау үшін төмендегідей ұстанымдар дүзеге асуы тиіс: 

1.  Оқушылардың  өзіндік  іздену  іс-  әрекетінің  әдістерін  меңгеру  талап 

етіледі. Өйткені бұл әдістердің кнделікті пайдаланып жүрген оқыту әдістерінен 

айырмашылығы  бар.  Яғни  жаңа  жағдайдағы  «оқыту  әдістемесі»  деп 

отырғанымыз: «оқушы - мұғалім» ұстанымының өзара тығыз байланыстылығы, 

Демек,  мұнда  бірінші  орында  оқушы  тұрады  және  оның  өз  бетімен  білім 

алудағы белсенділігіне баса назар аударылады. 

2.  Жаңаша    оқытудың  негізгі  түрлері:  оқытудың  дербес  және  топтық 

түрлері  болып  табылады.  Бұл  жерде  алға  қойылатын басты  мақсат  –  оқушыға 

деген  сенім,оның  өз  ісіне  жауап беру  мүмкіндігіне  сүйеніп беделі мен  қадір  – 

ұқасиет  сезімін  дамыту.  Ал  оқытудың  фронтальды  түрі  көбінесе,  бағыт  беру, 

талқылау және түзету енгізуде ғана пайдаланылады. 

3.Жаңа  технологияның  мақсаты  бойынша  «оқытуды  ізгілендіру»  қажет. 

Бұл үшін оқу құралдары оқушыларды өздігінен танымдық іс - әрекетін жүргізе 

алатындай  болуы  керек.  Бұрынғы  дәстүрлі  оқулықтар  мұндай  талапты 

қанағаттандыра алмайды, сондықтан оқушылардың өз бетімен білім алуына аса 

бейімделген жаңа типтегі оқулықтар керек –ақ. 

Бұл  ауысу  тапсырмаларды  қайталап  орындауға  ғана  арналған  бірінші 

деңгейден өнімді іс - әрекетті қажет ететін келесі деңгейлерге ауысу негізіндегі  

іс- әрекет арқылы жүзеге асады. В.П.Беспалько бұл деңгейлерді төртке бөледі: 

Бірінші  деңгей  – 

«міндетті  оқушылық»,

  екінші  – 

алгоритмдік

,  үшінші  – 

эвристикалық,

 төртінші – 

шығармашылық. 

42 

 

Ендеше оқушылардың білім, білік, дағдыларын жетілдіру  үшін оқытудың 

жаңа  технологиясы  негізінде  дифференциалдық  және  дербес  деңгейлік 

ұстанымдарының талаптарына сәйкес өткізілетін әртүрлі сабаққа арналған жаңа 

тұрпаттағы  оқулықтар  мен  оқу  құралдары  қажет.  Бұлар  -  әңгімелесуші 

оқулықтар  ме  оларға  қосымша  төрт  деңгейдегі  тапсырмалар  берілген  жұмыс 

дәптерлері [9]. 

Әңгімелесуші  –  оқулық  бойынша  жаңа  тақырыпты  өз  бетімен  меңгеріп, 

анықтама  мен  ережелерін  өзі  шығарады.  Қарапайым  жаттығу  мысалдармен 

оларды  бекіткеннен  кейін  жұмыс  дәптерлеріндегі  деңгейлік  тапсырмаларды 

орындауға  көшеді.  Оқытудың  жаңа  технологиясы  жағдайында  оқушылардың 

өздігінен жүргізетін танымдық іс - әрекетің үшін тапсырмалар күрделілігі төрт 

деңгей  бойынша  құрастырылып,  ондағы  барлық  деңгейдегі  тапсырмалар 

қызғылықты  мазмұндалған  болса,  оқушыларда  ынталану  пайда  болады. 

Мұндай  жаңа  технология    бойынша  сабақ  беріп  жүрген  мұғалімдер  үзіліс 

кезінде  де  оқушылардың  сабақтан  бас  алмайтындығын  айтады.  Өйткені  олар 

өзара  бәсекелесе  отырып  жұмбақ,  сөз  жұмбақ,  ребус,  математикалық 

басқатырғыштар  сияқты  әр  деңгейдегі  тапсырмаларды  шешуге  ұмтылатыны 

даусыз.  Бұл  жерде  үлгерімі  кейіндеп  қалып,  өз  құрбыларын  белгілі  бір 

себептермен қуып жете алмайтын оқушылармен қалай «жұмыс істеу қажет ?» 

деген сұрақ туады.Бұл мәселенің оңды шешуі қарастырылған. Олар мыналар: 



 

барлық 

тапсырмаларды 

мезгілінде 

орындаған 

оқушылар 

үлгермеушілерге көмектеседі; 



 

сыныптың  басқа  оқушылары  өздігінен  жұмыс  істеп  жатқан  кезде, 

мұғалімнің  үлгерімі  төмен  оқушыларға  дербес  көмек  көрсетуіне  уақыты 

болады. 

  Деңгейлік тапсырмаларды енгізудегі басты мақсат  – сынып оқушыларын 

«қабілетті», «қабілетсіз» деп жасанды әртүрлі жіктерге бөлуді болдырмау. Осы 

арқылы деңгейлік және дербес оқыту , сонымен қатар барлық оқушыға қатысты 

ізгілендіру ұстанымдары сақталады. 

Сондай-ақ,  деңгейлеп  оқыту  барысында  оқушының  бірінші  деңгейдегі 

тапсырмаларды  дұрыс  орындағаны  есепке  алынып  отырады.  Демек,  қандай 

оқушы болсын, өзінің жақсы оқитындығына қарамастан «оқушылық міндетті », 

яғни бірінші деңгейдің жұмысын орындаумен бастайды [9]. 

Жеке  тұлғаның  өзін  -  өзі  дамыту  технологиясында  оқу  пәндері, 

әдістемелері мен білім беру технологияларын жоспарлау жүйесі қолданылады. 

Еліміздің болашағы, көркейіп өркениетті елдер қатарына қосылуы бүгінгі 

ұрпақ  бейнесінен  көрінеді.  Қазіргі  білім  беру  саласындағы  проблема  - 

әлеуметтік  –  педагогикалық  және  ұйымдастыру  тұрғысынан,  білім  мазмұнына 

жаңалық  енггізудің  тиімді,  жаңа  әдістерін  іздестіру,  оларды  жүзеге  асыра 

алатын мұғалімдерді даярлау. 

Мұғалімдерді даярлау қай уақытта да ең өзекті мәселелер қатарына кіреді. 

Олай болатыны, қоғамның әлеуметтік - экономикалық міндеттері заманына сай 

өзгерістерге ұшырап, өскелең ұрпақты соған лайықтап өмірге бейімдеудің жаңа 

талаптары туындап отырады.  

43 

 

Қазіргі мектеп жағдайындағы білім берудің ұлттық моделіне өту оқыту 

мен  тәрбиелеудің  соңғы  әдіс  –  тәсілдерін,  инновациялық  педагогикалық 

технологияны игерген, психологиялық- педагогикалық диогностиқаны қабылдай 

алатын,  педагогикалық  жұмыста  қалыптасқан  бұрынғы  ескі  сүрлеуден  тез 

арада арылуға қабілетті және нақты тәжірибелік іс- әрекет үстінде өзіндік 

даңғыл жол салуға икемді, шығармашыл педагог – зерттеуші, ойшыл мұғалім 

болуын қажет етеді. 

Мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқыту үрдісін ұйымдастыру жаңа  

педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді. 



 

        Кез  келген  елдің  экономикалық  қуаты,  халқының  өмір  сүру 

деңгейінің  жоғарылығы,  дүние  жүзілік  қауымдастағы  орны  мен  салмағы  сол 

елдің    технологиялық  даму  деңгейімен  анықталмақ.  Жалпы  қоғам  дамуы  мен 

жаңа  технологияны  енгізу  сапалылығы  осы  елдегі  білім  бері  ісінің  жолға 

қойылғандығы  мен  осы  саланы  ақпараттандыру  деңгейіне  келіп  тіреледі. 

Экономикаслық  күшті  дамыған  елдердің  тәжірибесі  білім  беру  жүйесін 

ақпараттандыру  экономика,  ғылым  және  мәдениеттің  қарқынды  дамуының 

негізгі  кілті  екендігін  көрсетіп  отыр.  Ендеше  қазіргі  заманның  ақпараттық 

технологиясын игеру міндетіміз. 

 

Бұл  тығырықтан  шығудың  бірден  –бір  жолы  оқу-  тәрбие  үрдісінде 

инновациялық  әдіс  –  тәсілдерді  енгізу,  оқушылардың  білімге  деген 

қызығушылығын,  талпынысын  арттырып,өз  бетімен  ізденуге,  шығармашылық 

еңбек етуге жол салу [4]. 

жүктеу/скачать 0,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: