Big Data (тура аударма – «үлкен деректер») дегеніміз не? «Үлкен деректер» терминін деректердің үлкен көлемін б қ руға және талдауға қатысты деп болжауға болады. Деректер

деректер қоры жүйесінен алатын реляциялық басқару жүйесі көмегімен жүзеге асырылады. Реляциялық деректер қоры мен клиент-сервер технологиясын біріктіру заманауи кәсіпорынға тауарлар мен қыз меттер нарығында бәсекеге қабілеттілігін сақ-тай отырып, өз деректерін табысты басқаруға мүмкіндік береді.

– қатынастарға қолданылатын арнайы операторлар арқылы сұраныстарды сипаттауға мүмкіндік беретін алгебрал қ тілдер;

– қолданыстағы қарым-қатынастардың белгілі бір жиын-тығынан жаңа қатынасты анықтайтын өрнекті жазу ере-

желерінің жинағы болып табылатын предик ттық е ептеу тілдері.

Ендеше предикаттық есептеу тілі деректер қорындағы қол-даныстағы қатынастардан сұранысқа жауап ретінде алынатын жаңа қатынасты анықтау әдісі болып табылады.

Реляциялық ДҚБЖ мысалдары: MySql, PostgreSql.

Реляциялық мо дельде шы найы өмір ны андары және нысандар арасындағы байланыс, өзара байланысқан кестелер (қатынастар) көмегімен ұсынылады.

ДҚБЖ функциялары бір немесе бірнеше кестеден ақпарат таңдау үшін пайдаланған жағдайда да (яғни сұраныс жасал-ғанда) нәтиже кесте түрінде ұсынылады. Сонымен қатар сұра-нысты басқа сұраныстың нәтижелерін пайдалану арқылы жасауға болады.

Деректер қорының әр кестесі жолдар мен бағандар жиын-тығынан тұрады, мұнда жолдар (жазба) – нысан, нақты оқиға немесе құбылыс саны, ал бағандар (өрістер) – нысанның, оқиға немесе құбылыстың атрибуттары (белгілер, сипаттамалар, параметрлер).

Деректер қорымен жұмыс жасау барысында пайда болатын ең негізгі мәселе – іздеуді ұйымдастыру. Сонымен қатар дерек-тер қорында әдетте ақпарат көп болғандықтан, программалау-шыларға тек іздеуді ғана емес, тиімді іздеуді жүзеге асыру мін-деті қойылады, яғни іздеуді салыстырмалы түрде аз уақытта және жеткілікті дәлдікпен ұйымдастыру. Ол үшін (сұраныс-тардың өнімділігін тиімділеу үшін) кестенің кейбір өрістеріне индекстеу жүргізіледі. Индекстер бір бағанның көрсетілген мә-німен жолдарды жылдам іздеу үшін ыңғайлы. Индекссіз кесте бірінші жазбадан бас тап ти істі жолдар табылмайынша, бүкіл кесте бойынша оқылады. Кес те неғұрлым үлкен болса, шығын-дар да көп бо лады. Егер кестеде қарастырылатын бағандар бо-йынша индекс болатын болса, онда деректер қоры деректердің барлығын қарастырмай, деректер файлының ортасынан іздеу үшін позицияны жылдам анықтай алады.

Деректер қоры кестелерінің арасындағы реля циялық байланыс

Шынайы өмір нысандары арасындағы байлан стар, деректер құрылымында көрініс табуы мүмкін неме е фор-мальды емес деңгейде болуы мүмкін.

Деректер қорының екі не месе одан да көп кес телерінің ра-сында бағынышты қа тынастар бо луы мүм кін. Ол р негізгі (ата-ана) кестенің әрбір жазбасы үшін бағынышты (бала) кес-тенің бір немесе бірнеше жазбасы болуы мүмкін. Деректер қоры кестелерінің арасындағы байланыстың 3 түрі бар:

– «біреуден – көпке»;

– «біреуден – біреуге»;

– «көптен – көпке».