Ұйымдастыру бөлімі - 6% - 10,8 мин

7. Ұйымдастыру бөлімі - 6% - 10,8 мин.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тізіммен тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  Бөртпе сүзегі, Брилл Цинссер ауруларының, оба, туляремия этиологиясы, инфекция көзі
  
• 
  Берілу механизмдері
  
• 
  Патогенез, алдын алу шаралары
  
• 
  Емдеу, арнайы профилактика
  
• 
  Бөртпе сүзегі, Брилл Цинссер ауруларының эпид.ерекшеліктері
  

Бөртпе сүзегі – жедел инфекциялық ауру, провацека рекетциялары шақыратын, биттер арқылы берілетін және қызбаның циклдық ағымымен тифозды жағдай мен өзіндік экзотемамен, сонымен қатар нерв және жүрек-тамыр жүйесінің жедел зақымдануымен сипатталады. Бөртпе сүзегі – трансмиссивті инфекция. Инфекция көзі тек қана адам, яғни эпидемиологиялық бөртпе сүзегі ауруы не Брилл ауруы. Қоздырғыш ауру адамнан биттер арқылы таралады. Биттің шағуынан зақымдану болмайды, негізінен бит безінің сілекейінен бөртпе қоздырғышы пайда болады.

Бөртпе сүзегі қоздырғышы (провацека рикециясы) ұзындығы 30-40 мкм. Майда микроорганизмдер, полиморфозды, Рамановский болуына – көкшіл, ядросы ашық-қызыл түске боялады. Тек қана тканьды культурада және тауық эмбрионында өседі.

Провацека рекетсиялары адам организміне түсіп, тамыр эндотелий клеткаларына еніп, интенсивті түрде көбейіп, одан қанға өтеді. Рекетсиялардан эндотоксин бөлініп, арнайы интоксикация дамиды. Рекетсиозды токсин тамыр кеңейткіш әсер көрсетіп, диффузды капилярлы стаз шақырады. Тамыр тромваскулит түрінде байқалады. Микроскопта тамыр зақымдануы, әсіресе капилярлар, прекапилярлар, артериолла және макрофагтардың арнайы бөртпе сүзекті гранулемасы немесе Павпова-Давыдовский түйіндері көрінеді. әсіресе бұлар бас миында, теріде, бүйрек үстінде, миокардта болады. Мұның бәрі бірден нерв жүйесінің функционалды жағдайы және қан айналысының бұзылуынан дамиды. Рекетсиялар органдар мен тканьдерде инкубациялық кезеңнің соңғы күндерінде, не операцияға дейінгі 3-6 күнде болады, кейбір рекетсия түрі сауығудан кейін, бірнеше жылдардан кейін, бөртпе сүзегінің қайталауынан кейін болуы мүмкін (Брилл ауруы).

Профилактикалық мероприятия халықтар арасына бағытталған. Дезинфекционды және ошақты дезинфекционды мероприятия, науқасты 25 күн бақылауы керек. Бөртпе сүзегіне қарсы вакцина: эпидемиологиялық көрсеткіштеріне қарай егу жасау.

Оба – антропозооноз, дене қызуының көтерілуімен, өте айқын улану белгілерімен, терінің, лимфа түйіндерінің өкпе және басқа да ағзалар мен жүйелердің зақымдалуымен сипатталатын жұқпалы ауру.

Көбеюіне қолайлы температура 25-30 градус, 50 градуста 1 сағат ішінде, 70 градуста 10 минут , 100 градуста 1 минут ішінде жойылады.

Сулема, лизол, карбол, хлор ізбесі, хлорамин сияқты дезерітінділерге жоғары сезімтал.

Эпидемиологиясы. Негізгі инфекция көзі болып табиғаттағы әртүрлі кеміргіштер саналады. Тасымалдаушылар – кенелер. Оба үй және жабайы жануарларда екі түрде кездесуі мүмкін: энзоотии және эпизотии.

Энзоотии осы, ауруға салыстырмалы түрде тұрақты папуляция арасында кездеседі. Инфекцияның таралуы тұрақты, бір қалыпты циклде өтеді (кеміргіштер-бүрге-кеміргіштер).

Эпизотии оба ауруына өте сезімтал кеміргіштерге жұққанда кездеседі.

Ауру адамға ауру малдың немесе жануардың терісін өңдегенде жұғуы мүмкін, тұрмыстық заттар арқылы, трансмиссивті (залалданған бүрге шаққанда), алиментарлы (ет өнімдері немесе басқа да тағамдық заттар залалданған болса) және ауа-тамшы жолмен беріледі ( обаның өкпелік түрімен ауырған науқас немесе мысық арқылы).

Біріншілік және екіншілік бубондарды ажыратады. Біріншілік деген қоздырғыштың енген жерінің маңайындағы бездерде, ал екіншілік бубондар өте көп және қан арқылы пайда болады, қоздырғыштың енген жерімен байланыссыз. Егер қоздырғыш енген жерінен бірден қанға өтсе, онда екіншілік бубондар түзіліп –мұны септикалық түрі деп атаймыз.

А) Жергілікті түрі

• 
  Терілік
  
• 
  Бубонды
  
• 
  Тері-бубонды
  

• 
  Біріншілік-септикалық
  
• 
  Екіншілік –септикалық
  

• 
  Біріншілік-өкпелік
  
• 
  Екіншілік-өкпелік
  
• 
  Ішектік
  

Бубонды түрі. Аурудың 1-2-ші күндері обалық бубон пайда болады.Патологиялық процесс оны қоршаған тіндер қосылады да шеттері тегіс емес тығыз ісік тәрізді конгломерат пайда болады. Бубон үстіндегі тері қып-қызыл түсті, көкшілдеу, жылтырақ болады. Ауырғаны ауыр сезімталды болады. Бубон іріңдеу, жарылуы немесе толық сіңіп кетуі де мүмкін.

Өкпелік түрі. Жасырын кезеңі бұл түрінде өте қысқа. Жалпы улану белгілерімен басталып, өкпелік симптомдар қосылып, кеуде қуысында қатты ауырсыну сезімі білінеді, жүрек қағуы, ентігу, жөтел, бастапқы кезінде – құрғақ, сосын ылғалды қан аралас, көбік аралас қақырықпен. Аускультацияда мәліметтер өте көмескі. Кейіннен қабыну процесіне плевра қосылады. Аурудың 3-5-шы күнінде науқас тыныс жетіспеушілігінен қайтыс болады.

Септикалық түрі. Ауру септикалық белгілерімен өтеді; геморрагиялық белгілерімен, ИТШ дамуымен. Кей жағдайларда менингит және менингоэнцефалит дамиды.

Емдегенде аурудың ұзақтығы 1-3 күн. ТІҚШҰ–синдромында, әріқарай асқынған жүрек қан-тамыр жетіспеушілігінде өліммен аяқталады.

Күтім ерекшеліктері. Обамен ауырған науқастардың күтіміндегі маңызды мәселе өте қатал эпидемияға қарсы шараларды сақтау болып табылады. Барлық медицина қызметкерлері науқасты бақылаған, науқас ауруханадан шығып кеткеннен кейін 6 күн өткен мерзімде ғана босатылады. Обамен ауырған немесе күдік туған науқаспен, обаға қарсы киімді қолданбай тікелей қарым-қатынаста болған медицина қызметкерлерін барлық жасырын кезеңі уақытына оқшауландырып, антибактериалды ем тағайындайды.

Науқас жатқан бокста терезелер, есіктер және желдендіргіш люктар желімдеп бекітілуі керек. Бөлмені терезе ашып желдендіруге мүлдем тиым салынады. Науқасқа күтім және бақылау жасап отырған медицина қызметкері міндетті түрде обаға қарсы костюмде болуы тиіс және барлық науқастың бөліністері шелекке жиналып, дезерітінділермен өңделеді. Бөлмеде тианақта түрде ағымды дезинфекция жасалынады.

Обаның ауыр ағымымен ауырған науқастар үнемі төсектік режимде болады, себебі бұл ауруда жиі жүрек қан-тамыр жүйесі зақымдалады. Сондықтанда мұндай науқастарда (бірден төсек орыннан немесе қимыл жасағанда) жүрек тоқтауы немесе жүрек қан-тамыр жүйесінің жетіспеушілігі дамуы мүмкін. Және де бірден-бір науқас өлімінің себебі болуы да ықтимал. Науқастарда сандырақтау, галлюцинациялар болғандықтан медбике үнемі бақылап, оларға активті қозғалысына тиым салып отырады. Өкпе зақымдалған нәтижесінде науқаста ентігу үнемі қосарланып жүреді, сондықтан ылғалды оттегі беріледі. Бубонды түрімен ауырған науқастарға ауырсыну сезімін басу үшін құрғақ және жылы компрестер қойылады.

Емі. Обаны емдеу барысында маңызды орын антибактериалды препараттарға беріледі. Этиотропты ем ретінде стрептомицин (0,5-10 г. күніне 3 рет), левомицетин (6-8 г. тәулігіне), тетрациклин тобындағы, аминогликозидтер, дене қызуының қалыптасқаннан кейін де 5-6 күн қабылдайды. Антибактериялық дәрілердің мөлшері аурудың түріне және ауырлық дәрежесіне байланысты.

Дезинтоксикация мақсатында коллоидты (альбумин, плазма, реополиглюкин, гемодез) және кристоллоидты (полиионды қосылыстар, 5% глюкоза) ерітінділер қолданылады. Және де жүрек қан-тамыр жүйесін жақсартатын (жүрек гликозидтері), тыныс алуды ( тыныс алу аналептиктері) және зәр айдайтын (диуретиктер) дәрілер, міндетті түрде витаминдер (аскорбин қышқылы, В1,В6, В12 топтағы), дене қызуын түсіретін және симтоматикалық препараттар тағайындалады

• 
  Өзіндік жұмысты орындау үшін қажетті материалдар мен тапсырмалар беру
  

• 
  Сабақты қорытындылау, оқушылардың білімін бағалау
  

1. Инфекционные болезни. Учебник для медучилищ. Антонов ТВ. - СПб.,

Специ­алист, 2000.

2. Сестринское дело при инфекционных болезнях с курсом ВИЧ-инфекции и эпидемиологии. Антонов ТВ., Антонов М.М., Барановская В.Б., Лиознов Д.А. -М., 2011.-300 с.

3. Инфекционные болезни с сестринским уходом. Муратбекова С.К., Лученко Н.В., Юрашик Л.Н. - Кокшетау, 2010.

Қосымша (Қ)

1. Атлас инфекционных заболеваний. Эмонд Р.Т.Д., Уэлсби Ф.Д., Роулэнд

Х.А.К. / пер. с англ. под ред. В.В. Малеева, Д.В. Усенко. - М., 2010. - 480 с.

2. Муратбекова С.К., Сергалиева Н.С. «Жұқпалы аурулардағы мейірбикелік

күтім». – Көкшетау, 2009.

3. Инфекционные болезни с курсов ВИЧ-инфекции и эпидемиологии»

Рубашкина Л.А. - Ростов-на-Дону, Феникс, 2002.