Білім беру бағдарламасы әзірлемесі Мазмұны

Кері итеру, қайта пульсталу, байланыс бұрышы

- қарама –қарсы зарядталған иондардың электростатикалық тартылысы салдарынан түзілетін иондық байланыстың түзілу механизмін түсіну

- иондық кристалл тор құрылымдарының иондық қосылыстарға тән қасиеттермен қалай байланысты болатындығын түсіну

(G) қарапайым иондық кристалл торлардың үлгісін құраңыз

Негізінде оқушылар дайын құрылған үлгілерді бақылағаннан гөрі, үлгілерді өздері құрулары керек.

Микроскопты қолданған дұрыс (әсіресе егер ол проекторға қосылған болса)

 Затты қыздыру кезінде қорғаныс көзілдірігін кию керек. Таңдалған заттар қауіптілік деңгейі бойынша ерекшеленетіндіктен олармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік бойынша нұсқауды есепке алу керек.

http://www.hemi.nsu.ru/ucheb138.htm

- иондық, атомдық және молекулалық тор қасиеттерін түсіну

(G) Оқушылар N₂ және O₂ молекулалар үлгілерін құрайды (мысалы)

(G) Оқушылар алмас үлгісін құрайды.

(I) (f) Оқушылар осы процестерді жалпылау үшін қолда бар деректер негізінде үлгілерді зерттеуге тырысады

(I, G) (f) Модельдеу үшін әр оқушыға қосылыс беріңіз, бірін-бірі бағалауын ұсыныңыз.

Егер үлгілеуге арналған жинақтар болмаса, коктейль таяқшалары мен желе конфеттерін пайдалануға болады

Экранда көрсетуге болатын үш өлшемді компьютерлік үлгілер пайда болады

Бұл кезеңде жоғары сыныптағы материалдарды жылдам қайталау жүреді

http://www.youtube.com/watch?v=lQ3oDKYYL7k

Алмастың 3D үлгісі:

http://chemistry.umeche.maine.edu/~amar/spring2012/diamondlatt.mov
Графиттің 3D үлгісі:

http://www.dynamicscience.com.au/tester/solutions/chemistry/bonding/bonding10b.htm

-электрондардың делокализациясы нәтижесінде түзілетін металдық байланыстың табиғатын түсіну

- металдық кристалл тор мен металдық байланыстың қарапайым үлгісін құра білу

- металдық байланыс пен металдарға тән қасиеттердің өзара қалай байланысты болатындығын түсіну

(T) Металдардағы электрондардың делокализациясы туралы қарапайым түсінік бере отырып, металдардың әдеттегі қасиеттеріне қалай әсер ететінін көрсетіңіз.

(G немесе I) (f) Оқушылар төрт түрлі кристалдар мен олардың қасиеттерінің салыстырмалы кестесі мен плакаттарын салады

11.2A блогына дейін гибридтелу ұғымы толығымен ашылмағандықтан бұл тәсіл тыңғылықты қарастырылуы керек.

Пікірталас үшін пішінді есте сақтайтын құймалар қызықты тақырып бола алады.

Оқушыларға диаграмма бланкілерін беру арқылы процесті жақсартуға болады, оларды оқушылар кесіп, өз кестелеріне жапсыра алады.

Бакминстерфуллерен құрылымын талқылауға болады. Кем дегенде оқушылар натрий хлориді, магний, графит, алмас, йод және мұз құрылымы туралы білулері керек.

Көпіршікті тілімшелер туралы бейне:

http://www.youtube.com/watch?v=c4udBSZfLHY

Бакминстерфуллерен құрылымы:

http://www.gcsescience.com/a38-buckminsterfullerene.htm

-электртерістілікке әсер ететін факторларды түсіну

(I немесе G) Оқушылар өздері шығарған немесе тәжірибелік жолмен алған деректер көмегімен элементтердің периодтық жүйесіндегі электртерістіліктің өзгеру заңдықтарын шығарады

http://alhimikov.net/himsvyas/Page-1.html

http://www.youtube.com/watch?v=Bq0cr0cbsR4

- үш түрлі күш түрлері:

диполь-дипольдік күштерінің пайда болу себептері мен әсерін түсіну

- ван-дер-Ваальс (индукцияланған диполь-диполь) күштерінің пайда болу себебі мен салдарын түсіну

- сутектік байланыстың түзілу себебі мен әсерін түсіну

- күштердің қарастырылған үш түрі мен олардың салдарын өзара салыстыра білу

(G) Оқушылар диполь-дипольдік өзара әрекеттесулердің әсерін анықтау мақсатында деректерді қарастырады.

(D) оқушыларға дипольдердің пайда болу процесін көрсетіңіз
(E) Оқушылар бюреткадан ағып жатқан су ағынын магнит пен электр зарядтарының әсерін сынайды.

(I) (f) Оқушылар жиынтық салыстырмалы кестені құрайды.

Мысалдарда диполь күштері тұрақты болуын бақылаңыз

Бейнероликті көрсетуге болады.

Нәруыз бен ДНК құрылымындағы сутектік байланыстың мәні

Судың жиынтық байланысының түрлері:

http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/himiya/VODORODNAYA_SVYAZ.html

н-пропил спирті, н-бутанол, н-амил спирті, цетил спирті, ағаш жаңқа, дистильденген су, балауыздан жасалған қарындаш

- семиполярлы ковалентті (үйлестірілген) байланыстардың түзілу процестерін тану және түсіну

- молекула пішінін болжау үшін, валентті қабықшадағы электрондық жұптардың (VSEPR) тебісу теориясын қолдана білу

- молекула пішінінің моделін құра білу

(E немесе D) Қарапайым молекулалар пішіндерін модельдеу үшін «шұжық» пішіндес ауа шарларын пайдаланыңыз

Оқушылар 6 электрон жұбына дейінгі формалар мен әр конфигурация үшін байланыс бұрыштарын білулері керек.

Жоғары сыныптардың химия курсына қоса, атомдық орбитальдар мен 11.1A блогынан электрондардың орбитальдарға орналастырылуы үшін қолданылатын Клечковскийдің ережесі мен (Аufbau) принципін жетік меңгеру

Элементтердің периодтық жүйесі, химиядағы анағұрлым қарапайым, мәні терең, бірегей принцип болып табылады. Бұл бөлімта оқушылар элементтердің заманауи периодтылық жүйесінің құрылымын түсінулері үшін, атомдардағы электрондардың орналастырылуы туралы терең білімдерін қолданады. Бұл бөлім, осы курстың келесі деңгейлерінде қарастырылатын барлық жүйелі химия үшін негіз болады.

- элементтердің периодтық жүйесінің алғашқы пішінінен қазіргі уақытқа дейінгі әр түрлі формаларымен танысу

- элементтердің қазіргі периодтық жүйесінің пішінін түсіндіру үшін Клечковский ережесін пайдалана білу

(G) Оқушылар элементтердің периодтық жүйесінің түрлі пішіндерін зерттейді. Содан кейін оқушылар бір кестені таңдап, оның дамуын сипаттап немесе оның құрылуының әлсіз және күшті жақтарын көрсетіп, оны басқа формалармен салыстырулары керек.

(T) Оқушыларға Клечковский ережесін көрсету керек және олар қосалқы деңгейлердің толтырылуының периодтық жүйе формасына қалай әсер ететіндігін меңгерулері керек.

(I) (f) Оқушылар кестенің әр бөлігінде қандай деңгейше толтырылғандығын түсіндірулері, содан кейін кестенің бөлімтық орналасуына түсіндірме берулері керек.

(I немесе G) (f) Түрлі мысалдар көмегімен оқушылар кесте элементтерінің толық электрондық конфигурациясын оқулары керек.

Бұл тапсырма біршама уақыт алуы мүмкін, алайда бұл оқушылардың ғылыми даму процесінің қалай жүзеге асқандығын түсінуі мен осы процесстің іс жүзіндегі мысалын көргендері маңызды. Олар сондай-ақ осы уақытта пайдаланатын периодтық кестенің әр түрлі формаларының артықшылықтары мен кемшіліктерін нақты көрулері керек.

Оқушылар қысқа шартты белгілеулерді түсініп қолдана білулері керек (мысалы) [Kr] 5s² 4d⁹.

Мұны (элементтердің кезеңді жүйесі» сөзін енгізіп Google іздестіру көмегімен табуға болады

(бұл жерде берілген түсініктемелерді пайдаланыңыз)

- кестедегі периодтылықты түсіну және оны ядроның тиімді заряды, иондану энергиясы, байланыс түрлері және т.б. тұрғысынан түсіндіре білу

- ядроның тиімді заряды тұрғысынан элементтердің топ ішінде төмен бағытта байланыс түрлері, қайнау және балқу нүктелері, химиялық белсенділік және т.б. қасиеттері қалай өзгеретіндігін түсіну және түсіндіре білу

(жоғарыда аталғандарды көрсету үшін (кем дегенде) 1 және 17 топтарын пайдаланыңыз)

(T) (I немесе G) (f) Оқушылар алдыңғы жұмыстардан элементтер қасиеті туралы білімдерін қайталап, кестедегі физикалық және химиялық қасиеттер қалпын, ядроның тиімді заряды, экрандау және т.б. контексінде талқылай білуі керек.

(I) Оқушылар кестедегі элементтер қасиеттерінің периодтылығын талдау мақсатында онлайн режимде элементтердің динамикалық периодтық кестемен жұмыс жасайды.

(D және E) Оқушылар жай заттардың химиялық белсенділігін көрсету үшін сумен (Na және Mg) және оттегімен (Na - S) тәжірибе жүргізулері керек

(E немесе D) Na-S оксидтерінің қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіп, тексеріңіз.

Осы кезеңде мәліметтердің көп мөлшері болмағаны дұрыс, бұл жерде кейінірек берілетін жүйелі бейорганикалық химияға «аттап кетуді» болдырмау маңызды

Уақыт жеткілікті жағдайда бұл жаттығуларды бірнеше топпен қайталау керек.

Элементтердің динамикалық периодтық кестесі:

http://alhimikov.net/electron/01.html

http://www.rae.ru/monographs/18-446

3-период элементтерінің оксидтері, су, рН-метр немесе индикаторлар жинағы

3-период элементтерінің оксидтері, қышқыл мен негіз ерітінділері

Жоғарғы сынып материалдары

11.1C

- органикалық қосылыс әдетте көмірсутектік компонент пен функционалдық топтан тұратындығын түсіну

(I) (f) Оқушылар көптеген мысалдар санын қарастырғаннан кейін өзара бағалау өткізеді.

(алкан), алкен, алкин, спирт, альдегид, кетон, карбон қышқылы, амин, галогеналкан (қажет жағдайда басқаларын енгізу).

пайдалы ұсыныстар мен кесте:

А.Е. Чичибабин Основные начала органической химии (т.1, 2).

П. Каррер Курс органической химии.

- сигма- мен пи-байланыстардың түзілу механизмін түсіну және олардың молекула пішініне әсерін түсіну

Энергетиканың кейбір аспектілерін талқылаңыз, бірақ химиялық энергетика бойынша келесі бөлімқа «өтіп кетуден» сақ болыңыз.

http://www.chemistry.ssu.samara.ru/

Түсіндіру мен интерактивті мысалдар:

Диаграммалар мен негізгі ақпарат:

- алкандардың отын ретіндегі мәнін, олардың жану өнімдерін және жанғыш көмірсутегі отынның қоршаған ортаға әсерін түсіну

- мұнайды фракциялауды және фракцияларды пайдаланылу аяларын қайталау

Түрлі пайдалы ресурстар:

Пайдалы бейнероликтер:

http://www.youtube.com/watch?v=sd6diSsi-DY

- каталитикалық және термиялық крекингті бос радикалдар процесі тұрғысынан түсіну

- фотохимиялық хлорлау механизмін зерттеу және түсіну

(G не I) Оқушылар фракциялау өнімдерін салыстыру үшін деректерді пайдаланады. Олар мұнайды айдау арқылы алынған мұнайдың түрлі қайта өңделген өнімдері үшін пропорциялы өзгеру қажеттігін бағалауы керек. Олар крекингті (жартылай) шешім ретінде түсінеді.

(T) (I) крекинг процесі мен оның өнімдерін түсіндіріңіз. Оқушылар қарапайым мысалдар үшін өнім қоспаларын болжаулары керек.
(T) Алкандардың галогендермен реакциялары ұғымы жайлы түсінік беріңіз. Бұл бос радикалдардың қатысуымен жүретін реакция екендігін түсіндіріңіз және осы механизм бойынша пікірталас өткізіңіз, бұл процестегі жарықтың ролін қарастырыңыз.

Оқушылар түрлі фракциялар пропорцияларының осы өнімдерге қойылатын талаптарға жауап беретіндігін көреді.

мынаған ақпарат пен тетіктер:

алкандардің көптеген реакцияларын таңдау өлшемдері:

11.1A

11.1C

- энтальпия өзгерісін (ΔH) түсіну және оның және анықтай білу

- стандартты энтальпияның мәнін түсіну және стандартты энтальпияны анықтай білу
- химиялық реакциялардың байланыстардың түзілуімен және үзілуімен және байланыс энтальпиясы концепциясымен байланысты екендігін түсіну
- берілген мәліметтерді қолданып, байланыс энтальпиясын есептеу
- байланыс энтальпиясының мәнін қолдана отырып, реакцияның ∆H бағалау

(E) Оқушылар бірнеше экзо- және эндотермиялық реакциялар жүргізулері керек. Оларды реакция кезінде бөлінетін энергия мөлшері туралы ойлауға бағыттау керек, сондай-ақ «өзгерісі» мен күнделікті пайдалануға энтальпия өзгересінің басқа түрлерін енгізу керек.

(T) Оқушылар энтальпияның жағдайларға сәйкес өзгере алуын тануы және «…стандартты энтальпия » термині мен оны анықтауға әкелетін шарттардың стандарты жинағын анықтаулары керек.
(T) (G немесе I) Оқушылармен химиялық реакция кезіндегі байланыстар қандай өзгеріске ұшырайтындығын талқылаңыз, үзілген және пайда болған байланыстар саны мен түрлеріне талдау үшін оларға мысал келтіріңіз.
(G немесе I) Қолда бар деректер мен кестелер көмегімен жай (бір) байланыстың типін анықтау үшін энтальпияны есептеуге болжам құруға оқушыларды ынталандыру. Осы болжамды және оның негіздемелерін талқылаңыз және байланыс үзілуі үшін энергия қажет екендігі, ал байланыс түзілген кезде энергия бөлінетіндігі жайлы идея енгізіңіз.
(f) Оқушылар берілген байланыс энтальпиясы кестесін пайдаланып, оны түрлі реакциялардың ΔH бағалау үшін қолданулары керек. Бағалау жүргізу үшін минипланшеттер пайдаланыңыз.

экзо- және эндотермиялық реакциялар бойынша алдыңғы жұмыстарға оралыңыз.

Пайдалы диаграммалар мен түсінік:

http://www.chemistry.ru/course/content/chapter4/section/paragraph2/theory.html

Оқушылар үшін байланысқан ішкі энергия бойынша ақпарат, шешу үшін бірнеше мысал мен есептер:

- энтальпияның қарапайым өзгерісін тәжірибе жүзінде анықтап, тәжірибелік мәліметтерден энтальпия өзгерісін анықтай алу

(E) Химиялық реакция кезіндегі жылу энергиясының айналуын өлшеу үшін оқушылардың әртүрлі калориметрлік әдістерді қолдануы, сондай-ақ реакциялардағы энтальпия өзгерісін есептеу мақсатымен олардың нәтижелерін қолдану керек. Көптеген қарапайым калориметрлік тәжірибелер елеусіз нәтижелер береді, сондықтан оқушылар осы нәтижелерді деректер негізінде алынған мәнмен салыстырулары керек. Олар өз нәтижелерінің дәлдігіне сындарлы қарауы және барынша дәл мәндер алу үшін тәжірибені орындау техникасын жетілдіруді қарастырулары керек.

q = mc ΔT көмегімен.

Оқушылар қолданылатын әдіске толық жазбаша сыни есеп жасауы керек.

магний және 1М тұз қышқылы ерітіндісі; 1М натрий гидроксиді және 1М тұз қышқылы ерітіндісі; 1М барий гидрокарбонаты және 1М сірке қышқылы ерітіндісі, калориметр, су, спиртшам (газ жанғышы), термометр.

- Гесс заңын түсіну және реакция энтальпиясының өзгерісін есептеу үшін қолдана білу

(T) Оқушылар Гесс заңымен және оның негізінде энергетикалық циклдермен танысулары керек. Кейінгі жұмыстарды тәжірибелер негізінде құруға болады.

 тұз қышқылы тітіркендіргіш, ал каустикалық сода ерітіндісі жегілік болып табылады. Концентрация 1.0 моль дм^-3 аспауы керек, заттарды ауызбен өлшеуге болмайды. Қорғаныс көзілдірігін кию керек.

Бұл жерде Гесс заңын қолданған дұрыс, себебі энтальпия өзгерісін тіке өлшеуге болмайды.

http://chemister.ru/Database/words-description.php?dbid=1&id=124

http://www.youtube.com/watch?v=_NLAgSnqNOE

тұз қышқылы, каустикалық сода (натрий гидроксиді), сусыз мыс сульфаты (II), су

11.1A

11.1C

- материя күйлері және соқтығысудың қарапайым теориясы туралы алдынғы жұмыстардағы идеяларды еске түсіру және қолдана білу

(T, I) (f) кинетикалық теория мен зат күйі бойынша викторина стилінде сұрақ-жауап жүргізу, оқушыларға жоғары сыныптарда алған білімдерін еске түсіруге жеткілікті болады

(T, I) идеал газ теңдеуін енгізу керек, бұл жағдайда оқушылар оны қолдану үшін бірнеше мысалды қолданып, молярлық көлемі мен әрекеттесуші заттардың көлемдерін есептеуді қоса қарастырулары керек.

-газ және сұйық фазада өтетін соқтығысу кезінде орын алатын энергия өзгерісінің маңызын түсіну, Максвелл Больцман таралуы және активтену энергиясы

- бұл түсініктерді реакция жылдамдығына температура мен концентрацияның тигізетін әсеріне нақты сипаттама беру үшін қолдану

(T) Оқушылармен сұйықтықтар мен газдарда бөлшектердің соқтығысуы заттардың реакцияға түсуі үшін керектігін талқылаңыз

(T) Анимациялық кескін көмегімен реакцияның активтену энергиясы түсінігін және реакцияның жүруін көрсету үшін ішкі энергия профиллограммаларын енгізіңіз

(G) (f) Оқушылар шағын топтарда химиялық реакцияның жылдамдығына концентрациясы мен температураның әсерін түсіндіру үшін активтендіру энергиясы мен соқтығысу энергиясының идеясын қолдану мақсатында жұмыс істейді. Оқушылар сынып үшін презентация жасайды, плакат жасайды, немесе түсініктемелерге өзара бағалау келтіреді.

Оқушылар ішкі энергия профиллограммалары мен Максвелл-Больцман таралу диаграммасын түсіндіру үшін осы түсініктерді қолдана білулері керек.

Соқтығысу энергиясын көлік апаты мен және алынған ақаулар деңгейімен сондай-ақ соқтығысуды физикадағы кинетикалық энергия бойынша жұмыспен сәйкестендіріңіз.

Максвелл-Больцманды интерактивті таралуы:

- химиялық процестердің жылдамдығы жылдамдық теңдеуімен беріле алатындығын түсіну

(D) Оқушыларға бюреткадан шығатын су ағынын көрсетіңіз. Олар ағып жатқан су жылдамдығы қалған су мөлшеріне байланысты болатынын көреді. Бұл реакция жылдамдығының баламасы болып саналады. Оқушылар реакция реті туралы түсінікті түсінуі қолдана білуі керек.

Жылдамдық = k[A]^x[B]^y мұндағы [ ] A мен B заттарының концентрациясын анықтайды, x пен y (әдетте) шағын сан болып табылады және k жылдамдық тұрақтысы не жылдамдық коэффициенті болып табылады. Олар (x + y) 2-ден аспайтын жағдайлармен шектеледі.

Оқушыларға жылдамдық константасы мен Аррениус теңдеуі бойынша пайдалы ақпарат:

(сондай-ақ жылдамдық реакциясы туралы басқа пайдалы ақпаратқа сілтеме)

- сыртқы жағдайдың өзгеруімен реакция жылдамдығының қалай өзгеретіндігін анықтау

(E) Оқушылар жылдамдыққа байланысты зерттеуді мүмкінідігінше көп жасаулары қажет, уақыт жеткілікті болса, концентрация уақыт қисығын сызып, реакция үшін жылдамдық константасын есептей алады

Пайдалы мысал ретінде мыналарды қарастыруға болады:

(ii) тұз қышқылы мен мәрмәр ұнтағы

(iii) мырыш пен тұз қышқылы

(iv) күрделі эфир гидролизі

(v) калий йодиді мен сутегі асқын тотығы
 Жоғарыда аталған заттар қауіпті. Қауіпті дұрыс бағалау және тиісті шаралар қолдану керек

Реакция жылдамдығын есептеу бойынша басшылық:

- «катализ» процесін және оның қалай жұмыс істейтіндігін түсіну

- бөлшектер теориясын қолдану арқылы гетерогенді катализ процесін сипаттай алу

(E және D) Оқушылар мына реакцияларды өткізіп бақылаулары керек:

(i)марганец (IV) оксидінің сутегі асқын тотығының ыдырауына әсері.

(ii) металл тотықтарының калий хлоратының ыдырауына(V) әсері.

(iii) платинді каолин мақтасының сутек - оттек қоспасына әсері.

(iv) платина сымының аммиак-ауа қоспасына әсері

(T) Оқушылар гетерогенді өршітудің бірнеше мысалдарын көріп, өршіткі бетінде, газдарды сіңіруде және т.б. белсенді орталықтар контексінде процеске өз түсінігін ұсынуы керек.

 Кейбір заттар адам үшін қауіпті: қауіпті дұрыс бағалау және тиісті шаралар қолдану керек.

«Бағдаршам» реакциясы:

11.1C

11.3A

- спирттердің тотығу процестерінің маңызын түсіну және олардың өнімдерін білу

(T) Органикалық қосылыстар үшін тотықтырғыштарды талқылаңыз және теңдеулерде тотықтырғышты [O] белгісін қолданып көрсету идеясын енгізіңіз, сондай-ақ мысалдар көрсетіңіз. Біріншілік спирттер альдегидтер, сосын карбон қышқылдарын беретінін түсіндіріңіз, екіншілік спирттер кетон беретіндігін және үшіншілік спирттер тотығуға тұрақты екендігін талқылаңыз.

Оқушылар кетондардың тотығу реакциясының теңдеуін жазулары керек.

Оқушылар реагенттердің әдетте калий (VII) бихроматымен тотығатындығын және реакцияның басқа өнімдері Cr ³⁺ иондар болып табылатынын түсінулері керек

калий дихроматы ерітіндісі, мектеп зертханасында бар біріншілік, екіншілік, үшіншілік спирттер

ресурс:

- спирттердің дегидратация өнімінің маңызын түсіну

(T) концентрленген күкірт қышқылымен немесе өршіткі қатысында спирттерді элиминирлеу (дегидратация) реакциясын түсіндіріңіз (мысалы алюминий оксидімен)

Орын басу және элиминирлеу реакциясының механизмдерін галоген алкандар блогы (11.3C) үшін қарастыруға болады

Оқушыларға арналған пайдалы материалдар (оның ішінде жеңілдетілген және толық механизмдер):

- этанолды өндірудің екі негізгі жолын түсіну, сонымен қатар, олардың әрқайсысының артықшылықтары мен кемшіліктерін білу

(G) (f) Оқушылар биоотын өндіру аспектілерін талқылап, оны көміртектік бейтараптылықта қолданып, сыни түрде бағалай білу керек.

Оқушылар органикалық қосылыстардың кластары арасындағы айналым тізбегінің бейнесін құрастырып реакцияның жүру жағдайын көрсетуі керек. Курсты оқыту барысында жаңа заттармен танысу үшін берілген айналымды толықтырып және кеңейтуге болады.

11.1C

11.2B

- хлоралкандар синтезі әдістерін қайталау

- галогеналкандармен байланысты экологиялық проблемаларды білу және озон қабатының бұзылу механизмін түсіну

- экологиялық зиянды галогеналкандардың қауіпсіз баламасы болып табылатын бірнеше заттармен танысу

(I) (f) Оқушыларға метанды хлорлау механизмін құруды ұсыныңыз (бөлім 11.2A). Олардың реакциядағы жарық ролі туралы, сондай-ақ реакцияға түсетін заттар табиғаты туралы сұраңыз. Оқушылар иницирлену, тізбектің үзілуі және өсуі, басталу, таралу кезеңдері мен орын басу реакциясында бос радикалдардың органикалық химия курсында кеңінен кездесетін механизм болып табылатынын дұрыс түсінгендігіне көз жеткізіңіз.

(T, I) хлоралкандар мен хлорфторланған алкандар ауқымды өнеркәсіптік қолданысқа ие екенін түсіндіріңіз. Оқушыларға оларды қолданудың бірнеше таралған аймақтарын табуды ұсыныңыз.
(T) Оқушылар жер қабатынан шамамен 25 км биіктікте озон қорғаныш қабат түзетіндігін түсіндіру.

(T, I) Оқушылармен озонның бұзылу механизмін талқылаңыз: олар осы процесті бос радикалдар реакциясы ретінде анықтаулары және механизмді түсінулері керек.

(G) Оқушылар хлорфтор көміртектерінің (СFCl3) экологиялық зиянды кейбір алмастырушыларын зерттеулері және оларды бөлу үшін қабырға дисплейін құруы керек.

Оқушылар жаһандық жылыну және оның салдарларынан озон қабатына келетін зиянды жиі шатастырады. Осы құбылыстарды түсіндіру керек.

Оқушыларға хлорфторланған алкандар 1987 жылы тиым салғанға дейін салқындатқыш заттар ретінде пайдаланылғанын атап кету керек.

Шашыратқыш немесе азот аэрозольде ығыстырушы газ ретінде, аммиак пен көмірсутек тоңазытқыш пен ауа баптағыштарда салқындатушы агент ретінде, көмірқышқыл газы немесе ұнтақ электр пешін өшіруге арналған, көмірқышқыл газы көбікті полимерлерге арналған

http://www.findpatent.ru/patent/243/2434838.html

http://www.findpatent.ru/patent/232/2322433.html

Жер атмосферасында озон қабаттары жайлы пайдалы видео:

- галогеналкандардың нуклеофилді реагенттермен әрекеттесу қабілетін білу

- нуклеофилдік орынбасу реакцияларының механизмін түсіну

- нуклеофильдік орынбасу реакцияларының жалпы теңдеуі мен механизмдеріне және бірнеше типтік мысалдар жаза білу

- элиминдеу реакциялары және оның жүру механизмін түсіну
- орынбасу мен элиминдеу реакциялары арасындағы бәсекелестікті түсіну
- галогеналкендерді синтез барысындағы аралық өнім деп түсіну (өндірістік процестерді қоса алғанда);

(T, I) Оқушылардан заттардың қай түрі галогеналкандармен реакцияға түсетінін шешуді және оны байланыс полярлығы, электр зарядтары және т.б. тұрғысынан түсіндірулерін сұраңыз

(T, I) галогеналкандардың элиминирлеу реакциясының механизмін натрий (калий) гидроксидінің спирттегі ерітіндісі мысалында талқылаңыз.

(T) Орынбасу/элиминирлеу реакцияларының қатынасына әсер ететін факторларды талқылаңыз
(I) (f) Оқушылар жаңа реакциялар мен жаңа байланыстарды енгізу үшін өздерінің байланыс схемаларын жаңартулары немесе қайта құрулары керек (11.3B блогын кара)

Тек S_N2 механизмі. Механизмді түсіндіру үшін ішкі энергияның профильді диаграммаларын қолдану керек. Реакция жылдамдығы C-X байланысының ішкі энергиясына негізделген.

 концентрленген күкірт қышқылы коррозиялы болып табылады. Нитрил қолғап кию керек. Этанол жеңіл тұтанады және өмірге қауіпті. Өнім жеңіл тұтанады және өмірге қауіпті. Қорғаныс көзілдірігін кию керек.

Галогеналкандар реті, табиғаты және еріткіштің табиғаты, реакцияның температурасы

Галоген синтезінің мәнін түсіну және нақты белгілеу үшін функционалдық топ деңгейінің идеясын қолданыңыз.

Нұрахметов Н.Н. жалпы білім беру мектептерінің 11-сыныбына арналған оқулық

элиминирлеу бойынша оқушыларға ақпарат:

Бұл бөлім салыстырмалы түрде тәуелсіз болып табылады: оны оқытушының қалауы бойынша бағдарламаның сызбанұсқасының кез келген бөлігіне енгізуге болады. Бұл бөлімді оқу үшін алдын ала білімнің ең аз мөлшері талап етіледі, сондықтан 11.1A блогынан кейін оқытуға болады.

Ескертпе. Оқушылардың қызығушылығы мен оның осы бөлім тақырыбына тартылуларын, шынайы жағдайлар мысалында аналитикалық зерттеулер жүргізу есебінен арттыруға болады. Кітаптағы суреттер орнына, оқушыларға спектрлердің нақты мысалдарының көшірмелерін және сандық бейнесуреттерді берген пайдалы болады.

- заманауи химиядағы аналитикалық әдістер мәнін түсіну

- хроматография бойынша бұрынырақ өтілген жұмыстарды еске түсіре отырып, газ-сұйықтық хромотографиясын оның жалғасы ретінде түсіну

- газ-сұйықтық хроматографиясының әртүрлі анализ кезінде бастапқы кезең ретіндегі маңызынын түсіну

(T, G) қылмыстық талдауды талқылау немесе тамақ өнеркәсібіндегі сапаны бақылау негізінде және т.б. белгісіз заттарға (кейде) дәл нақты талдау жүргізу қажеттілігі түсінігін енгізіңіз. Оқушылар үшін саратптаудың талаптары бойынша (миға шабуыл) талдау жүргізіңіз.

(T) Тақырыптың жалғасы ретінде газ-сұйықтық хроматографиясын және оның қолданылуын талқылаңыз. Оқушылар хроматография өздігінен аналитикалық әдіс болып табылатынын, бірақ оны әрі қарай қоспалардың құрамбірліктерін талдау үшін қолдануға болатынын түсінгендіктеріне көз жеткізіңіз.

Мысалы, мүмкіндігінше үлгілердің тазалық деңгейінің жоғары болуы, олардың құрылымын бұзбай, өте шағын үлгілерімен жұмыс істей білу және т.б.

Бөлетін үлгілер, қоспалар құрамы және т.б.

химиялық стақан, сүзгіш қағаз (шыны), шыны таяқша, әр түрлі өндірушілерден бір түсті маркерлер (акварель бояулары).

- масс-спектрометрдің бөлім-сызбасы мен жұмыс жасау ережесін еске түсіру

- М+1 шыңының негізін жалпы түрде білу

- қосылыстың масс-спектрін (қарапайым) қолданып оның салыстырмалы молекулалық массасын анықтай білу

- қосылыстың масс спектрін қолданып, оның құрылымы жайында болжам жасай білу

(I) (f) мини-планшеттер немесе басқа тәсілдерді қолданып 11.1A блогында өтілген материалды викторина стилінде қайталаңыз

(T, I) масс-спектрометр арқылы өткен үлгілерде қандай өзгеріс болатынын, сондай-ақ молекулалық ионның түзілу процесін талқылаңыз. Изотоп шыңын талдау қалайша атомдық және молекулалық массаның дәл мәнін алуға мүмкіндік беретінін түсіндіріңіз. фрагментациялау түсінігін енгізіңіз және бірнеше мысал келтіріңіз.
Сондай-ақ қосымша 13-C [M+1] шыңды атаңыз.

1. 
   (f) Оқушыларға атомдық және молекулалық массаны дұрыс анықтау дағдысын қалыптастыру үшін іріктелген (қажет жағдайда жеңілдетілген тәсілмен) кейбір масс-спектрлерді талқылауды ұсыныңыз
   

Молекулада 13C болуына орай. Молекулада С қатқан атомдарын есептеу үшін пайдалануға болады (толық деректер не есептеулер талап етілмейді).

Корольдік химия қоғамының жақсы бейнесі (әсіресе егер оқушылар масс-спектрометр көре алмаса):

http://www.textronica.com/basic/ms.htm

http://www.chemguide.co.uk/analysis/masspec/fragment.html

http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2448.html

- молекуланың инфрақызыл жиіліктерді жұту себебін түсіну

- қосылыс құрамындағы сәйкес функционалды топтардың айқындалу облысы қай аймақта жататындығын білу және оларды пайдаланып қосылысты анықтау
- инфрақызыл сіңірілудің жаһандық жылынуға тигізетін салдарын түсіну

(T, I немесе G) Байланыс ауытқуын талқылаңыз және молекулалардың тиісті жиілікті энергияны жұта алатындығын түсіндіріңіз (әдетте спектрдің инфрақызыл бөлігі). Егер инфрақызыл радиация үлгі арқылы өтсе және берілген радиация талданатын болса, спектр құрамында жұтылу көрініп тұрады. Оқушыларға бірнеше мысалдар көрсетіңіз және жалпы функционалдық топтардың жұтылу жиіліктерінің кестесін көрсетіңіз. Мысалдарды талқылап, оқушыларға функционалдық топтарды анықтауға мүмкіндік беріңіз.

(T, I немесе G) 1550-1000 см^-1 шегінде тербеліс аймағы жұтудың күрделі сипатын көрсететіндігін және зат үшін бірегей болып табылатындығын айтыңыз. Осы аймақты белгілі заттар спектрлерімен салыстыру негізінде затты анықтау үшін пайдалануға болады. Оқушылар осы жұмысты жүргізу үшін талпынып көрулері керек.
(G) Оқушылар спектрлердің сиппаттамасы бойынша келесі мекен-жай бойынша жұмыс жасай алады:

http://www.chemguide.co.uk/analysis/ir/interpret.html - top

Студенттер толқындық сан түсінігі мен оның жиілікке қатынасын білуі қажет.

Молекула қаңқасының ауытқу саласы.
Оқушылар осы тәсілдің есірткілік мониторинг жүргізу үшін негізгі болып табылатынын және қай үлгімен заманауи электрондық алкотестер жұмыс істейтінін білуі керек.

Корольдік химия қоғамының жақсы бейнесі (әсіресе егер оқушылар инфрақызыл спектрометр көре алмаса):

http://www.jarkovato.ru/rol-samo.php

http://www.contrtv.ru/common/3083/

- С-13 және протондық ЯМР спектрлерін талдау және олардың қалай алынғандықта-рын білу

- қарапайым С-13 ЯМР спектрі қалай түсірілетіндігін білу және оны талдай алу

эмпирикалық талдау нәтижесінде ретінде ақпарат беруі мүмкін екендігін түсіну

(T) оқушылар ЯМР-спектр көмегімен құрылым бойынша мәлімет алуға немесе белгілі заттың спектрімен салыстыра отырып, белгісіз затты анықтау үшін қолдануға болатындығын білулері қажет.

Оқушыларға іріктелген химиялық жылжулар деректерімен кесте беру керек.

Оқушылар үшін сілтемелер тізімі:

және протондық ЯМР: