«Биология» мамандығы үшін Құрастырғандар
Тұқым қуаламайтын өзгергіштік –
жүктеу/скачать 0,83 Mb.
|
759cd937-3317-11e3-9d7d-f6d299da70eeЭволюционное учение УМКД
| Тұқым қуаламайтын өзгергіштік – қоршаған ортаның әрекетіне қарай тікелей тәуелді. Мәселен, таудағы өсімдіктер мен жануарлар аласа болады. Бұл олардың икемділік сақтап, денесі қатты салқындаған кезде энергиясын жоғалтып алуынан құтқарады. Тұқым қуаламайтын өзгергіштік құбылысы генетикалық жағынан біркелкі ағзалардан жақсы бақыланады. Сынақтәжірибе ретінде, мысалы, өсімдіктердің өсімді көбеюі кезінде ұрпақтар саны көбірек алынады. Тағы бір мысал, адамның бір жұмыртқадан туған егізінен тұқым қуаламайтын өзгергіштік айқын көрінеді.
Тіпті арнайы екі термин де бар. Олар: айқындылық – геннің әрекет ету күші, белгілердің фенотивтік пайда болу дәрежесі. Енгіштік – популяцияда геннің фенотивті пайда болу жиілігі. Ол % арқыл өрнектеледі. Барлық дарақтардың популяциясындағы барлық гомозиготалылар басыңқылығы бойынша фенотипі басылыңқы болып, басым аллель таратушылары болғанда генотип фенотип тура келген енгіштік толық болады. Тұқым қуалау өзгергіштігін генотип, яғни тұқым қуалаушылықтың материалдық негіздері: хромосомалар, гендер қамтамасыз етті. Тұқым қуалау өзгергіштігі эволюциялық үдерісте орасан зор рөл атқарды. Тұқым қуалау өзгергіштігінің негізгі үш түрі бар. Ұрпақтың үйлесімді өзгергіштігі кезінде ата тектерінің белгілері жаңаша үйлесіп, қиыстырылады. Мысалы, бір еркектің 20 млн сперматазоиды 20 млн мұмыртқа жасушаларын ұрықтандыратын елестетіп көрсек, тіпті осы жағдайда да мүлде ұқсас екі ұрпақтың пайда болатынына снеу қиын. өйткені әрбір мейоз кезінде сәйкес хромосомалар тек еншілес жасушалар бойынша бейберекет таралып қана қоймай, айқасады да. 1 мейоздың әрбір профазасынан соң қайта қиысатын әр түрлі үлескілері бар, демек аталық және аналық гендердің түрлі – түрлі үйлесімі бар жаңа хромосомалары қалыптасады. Үйлесімді өзгергіштік – бір түрдегі дарақтардың сан алуан болуының негізгі себебі. Бірақ ол бұрыннан бар гендердің, яғни белгілердің жаңа үйлесіміне ғана апарады. Сөйтіп ата тектердің ешқайсысына тән емес мүлде жаңа қасиет пайда болу үшін мутация пайда болуы қажет. жүктеу/скачать 0,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|