Биология пәні бойынша 9 сыныптарға мемлекеттік емтихан
тапсырмалары
А бөлімі
1.Омыртқалы жануарлардың құрылысының негізгі ерекшелігіні көрсетіңіз:
А) ішкі гидроқанқаның болуы;
В) сыртқы хитин қабатының болуы;
С) жасуша сыртында целлюлозаның болуы
D) ішкі қаңқа - хорданың болуы [1]
2.Пестицидтер әсер ету типі бойынша қанша топқа жіктеледі?
А) Бес топқа
В) Екі топқа
С) Төрт топқа
D) Үш топқа [1]
3.Тыныс алу, асқорыту , жүректің соғу рефлекстерінің орталықтары орналасқан
ми бөлімі
A)аралық ми
B)сопақша
C) мишық
D) ми көпірі [1]
4.Тұқымқуалаушылықты және өзгергіштікті зерттейтін биология ғылымының саласы
A)генетика
B)селекция
C)Экология
D) Цитология [1]
5.Жоғары сатыдағы споралы өсімдіктердің түрлерін көрсетіңіз:
A) мүктер, плаундар , қырықбуындар,қырықжапырақтылар
B) мүктер, ашықтұқымдылар, жабықтұқымдылар, қырықбуындар
C) плаудар, балдырлар, ашықтұқымдылар,жабықтұқымдылар
D) плаундар, балдырлар, мүктер, ашықтұқымдылар [1]
6. Фотосинтез барысында жапырақта түзілген органикалық заттарды жапырақтан тамырға өткізуді қамтамасыз ететін ұлпа
А) флоэма
В) ксилема
С) меристема
D) паренхима [1]
7. Екі ағза үшін де пайдалы қарым- қатынас түрі қалай аталады ?
А) симбиоз
B) нақты селбестік
C) мутуализм
D) комменсализм
8. Қоректік тізбектің бірінші сатысын құрайтын ағзалар:
А) микраорганизмдер
B) етқоректілер
C) өсімдік
D) өсемдікқоректілер
9. Әртүрлі қоректік деңгейдегі ағзалар массасының арақатынасын қалай аталады?
A)экожүйелік пирамида
B)экологиялық пирамида
C) сандық пирамида
D) биомасса пирамидасы [1]
10. Сүйекке иілгіштік ,серпімділік және эластикалық қасиет беретін
бейорганикалық зат.
A ) коллаген
B ) остеон
C) оссеин
D)кальций тұздары [1]
11. ДНҚ тізбектеріндегі азотты негіздер арасындағы байланыс түрі
A) пептидтік байланыс
B) ковалентті байланыс
C) комплементарлы байланыс
D) сутектік байланыс [1]
12. Тыныс алып, тыныс шығарғанда заттар концентрациясының әртүрлі болуын қандай физика заңына бағынады?
A) осмостық қысымға
B) тепе-теңдік заңына
C) диффузия
D) термодинамика заңына [1]
13. Эукариоттық жасушаның прокариот жасушадан негізгі айырмашылығы?
А) Жасушада цитоплазма, рибосома, мембраның болуы
В)Жасушада мембраны, рибосома, ДНК-ның болуы
С)Жасушада ядро, митохондрия, ЭПТ болуы
D) Жасушада ядро, митохондрия, ЭПТ болмауы [1]
14. Бүйректегі зәр түзілуінің бірінші және екінші реттік кезеңі қалай аталады?
A) ассимиляция және диссимиляция
B) пластикалық және энергетикалық
C) денатурация және ренатурация
D) фильтрация және реабсорбция [1]
15. Макротүтікшелерден тұратын мембраналы емес ұсақ органоид:
A) жасуша орталығы
B) вакуоль
C) жасуша қосындылары
D) рибосомалар
В-бөлімі
16.(а) Асқорыту жүйесінің құрылысыдағы берілен 7,8,9 сандарына сипаттама беріңіз.
[2]
16.(b) .Ферменттің белсенді орталығын не анықтайды?
[2]
16.(с) .Асқазан мен ішектің ауруларына сипаттама бер
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
[2]
17.(а) Эмбрионды даму сатыларын ретімен жазыңыз.
[2]
17.(b) Кестені толтыр.(+) белгісін қою арқылы.
№
|
Мүше
|
Эктодерма
|
Мезодерма
|
Энтодерма
|
1
|
Бүйрек
|
|
|
|
2
|
Ұйқыбезі
|
|
|
|
3
|
Қаңқа бұлшықеттері
|
|
|
|
4
|
Тері эпителийі
|
|
|
|
5
|
Май және тер бездері
|
|
|
|
[2]
17.(с) Шарананың қалыптасуы және дамуы, плацентаның рөлі.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
[1]
17.(d) Эмбриоуытты заттардың ұрыққа әсерін сипаттау
[2]
18.( а)Хромосомалар ДНҚ- дан тұрады . Тұқымқуалау ақпараты жазылған ДНҚ бөлігін ата.___________________________________________________
[1]
18.(b)Доминантты сары түсті бұршақ пен рецессивті жасыл түсті бұршақты шағылыстырды. Бірінші ұрпақта сары түсті будан алынды. Алынған ұрпақтың генотипі мен фенотипі анықта. Мендельдің нешінші заңы.
[3]
18.(с) Талдай будандастыру сырттай көрінбейтін рецесивті аллельдің болуын анықтауға
мүмкіндік береді. Берілген кестеден рецесивті гомозиготаны табыңыз.
[2]
__________________________________________________________________
19. (а) Редуценттер немесе деструктурлар тірі ағзалардың бөлінділерімен , қалдықтарымен қоректенеді. Редуценттердің экожүйедегі орнын және негізігі қызметін көрсетіңіз:
1.______________________________________________________________
2. ______________________________________________________________
[2]
19 (b) Адам еңбегімен жасалған экожүйелерді агроценоздар деп атайды.
Берілген экожүйе компоненттері арасынан агроценоздарды бөліп көрсетіңіз:
[2]
1.Таулы аймақтар, 2. Темір жолдар, 3. кеніштер, 4.теңіздер, 5. шахталар, 6.орман,7. шөлейт, 8.мұнай құбырлары, 9.қалалар мен елді мекендер, 10.жазықтар, 11.автомобиль жолдары, 12.егістіктер
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
[2]
20 (а) Вакуоль- сұйықтығы бар көпіршік, ішіндегі сұйықтық жасуша шырыны деп аталады. Вакуольдің негізгі қызметтерін атап көрсетіңіз:
_____________________________________________________________________
[2]
20(b). А суретте жүйке жүйесінің қай түрінің көлденең кескіні көрсетілген. Оның бір қызметін атап көрсетіңіз
[2]
20(с). Суретте Ә әріпімен белгіленген бөлікті сипатап беріңіз
Дендрит______________
Нейрон __________ [2]
20(d). Суреттен 1 және 5 номерімен көрсетілген бөліктер рефлекстік доғаның қай бөлігіне жатады?
А) Жүйке ұштары- рецепторлар
В) орталыққа тебетін сезгіш нейрондар
С)Орталық жүйке жүйесі –ми мен жұлын
Д) Орталықтан тебетін қозғалтқыш нейрондар
Е)Тері бұлшықеттер бездер
[2]
20 (e). Тыныс алу мен тыныс шығару бойынша нейрогуморальдық реттелудің механизмі келтірілген пікірді аяқтаңыз:
1. Тыныс алу және тыныс шығару орталығы орналасқан_____________
2. Тыныс алуды жиілететін гормондар____________________________
3. хеморецепторлар СО2 мөлшерін _____________________________
[2]
Балл қою кестесі
Сұрақ
|
жауап
|
Балл
|
1
|
D
|
1
|
2
|
D
|
1
|
3
|
В
|
1
|
4
|
А
|
1
|
5
|
A
|
1
|
6
|
A
|
1
|
7
|
В
|
1
|
8
|
С
|
1
|
9
|
D
|
1
|
10
|
C
|
1
|
11
|
D
|
1
|
12
|
С
|
1
|
13
|
C
|
1
|
14
|
D
|
1
|
15
|
А
|
1
|
16(а)
|
7- өңеш ұзындығы 25см өңештен тамақ асқазанға түседі
8- асқазан, асқазан сөлі түзіледі. Ол тағамның құрамындағы нәруыздарды аминқышқылдарына дейін ыдыратады. 9- тоқ ішек. Тоқ ішекте қан суға, дәрумендер мен минералды тұздар сіңіріледі.
|
[3]
|
16(b)
|
Пепсин –асқазаннан бөлінетін фермент, нәруыздарды аминқышқылына дейін ыдыратады.
Ауыз қуысында лизоцим бактерияларды жояды
|
[2]
|
16(c)
|
А дәрумені ағзаның өсуі мен дамуы, қалыпты көру үшін қажет. А дәруменінің
Авитаминозы кезінде ақшам соқыр ауруы пайда болады.
Д дәрумені ішек бүрлерінің тамақтан кальций мен фосфорды сіңіру үдерісін қамтамасыз етеді. Д дәруменінің гиповитаминозы балада мешел ауруын тудырады
|
[2]
|
17(a)
|
Зигота-бластула-гаструла-нейрула-органогенез
|
[2]
|
17(b)
|
№
|
Мүше
|
Эктодерма
|
Мезодерма
|
Энтодерма
|
1
|
Бүйрек
|
|
+
|
|
2
|
ұйқыбез
|
|
|
+
|
3
|
Қаңқа бұлшықеттері
|
|
+
|
|
4
|
Тері эпителиі
|
+
|
|
|
5
|
Май және тері бездері
|
|
|
+
|
|
[3]
|
17(c)
|
2-3 айлық мерзім эмбриональды кезеңді құрайды. 3 айдан бастап шараналық кезең деп аталады.3 айда шарана мен ана ұлпасынан плацента түзіледі. Плацента – ана мен шарана ағзасы арасындағы байланысты жүзеге асыратын мүше.
|
[1]
|
17(d)
|
Ұрыққа теріс әсер ететін факторларэмбриоуытты деп аталады. Оған радиация, иондаушы сәуле, жоғары электромагниттік өріс сияқты физикалық агрегаттар жатады.
|
[2]
|
18(a)
|
Ген –хромосома бөлігі
|
[1]
|
18(b)
|
Генотип- гетерозиготалы.
Фенотип-сары.
Мендельдің бірінші біркелкілік заңы.
|
[3]
|
18(c)
|
Рецессивті гомозигота генотип: аа
|
[2]
|
19(a)
|
1 - ең соңғы трофикалық деңгейде болады;
2- минералдануды жүзеге асырады;
|
[2]
|
19(b)
|
Агроценоздар: 2. 3.5.8.9.11.
|
[2]
|
20(а)
|
Шырын жинайды;
Зиянды заттарды ыдыратады;
|
[2]
|
20(b)
|
Суретте орталық ми көрсетіген, оның негізгі қызметі – рефлекс.
|
[2]
|
20(с)
|
Дендрит-нейронның қысқа өсіндісі
Нейронның денесі-цитоплазма және ядродан құралады.
|
[2]
|
20(d)
|
А және Е
|
[2]
|
20(e)
|
Сопақша мида мияда
адреналин,тироксин
3-көбейтеді
|
[2]
|
Достарыңызбен бөлісу: |