Биология сабағында модульдік оқыту технологиясын пайдалану арқылы сабақтың тиімділігін арттыру. ШаймардановаАлтынай Ермекқызы

«Балаға білім бергенде, алыстан жақынға, таныстан жатқа көшіп, жаңа білімді ескі білімге байлап беру керек»-деп Мағжан Жұмабаев айтқандай, оқыту процесіне жаңа көзқараспен қарау керек. Сол себептен жаңа технологияларды енгізу арқылы, оқу процесінің деңгейі көтеріледі, қазіргі заман талабына сай дамыған тұлға тәрбиеленеді.

Мұғалім жұмысын жаңа ақпараттық технологиялар негізінде ұйымдастыру әлеуметті-белсенді, бәсекелесуге барынша қабілетті, құзыретті түрде жетілген, дербес тұлғаны қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Педагогикалық үрдістің тиімділігінің артуына мүмкіндік беретін білім беру мен тәрбие бірлігін сақтай отырып, оқушыға берілетін білімнің үйлесімділігімен қатар, әрбір жеке тұлғаның ерекшелігін ескере отырып, білімділігіне сәйкес бағдар беру, танымдық ізденімпаздығын дамытудағы оқытудың прогрессивтік қадамының бірі – модульдік оқыту.

Модульдік оқыту – білім мазмұны, білімді игеру қарқыны, өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігі, оқудың әдістері мен тәсілдері бойынша оқытудың дербестігін қамтамасыз етеді. Ал «модуль» дегеніміз – іс-әрекеттің мақсатты бағдарламасы белгілеген деңгейіне (жоспарланған алдағы нәтиже) жету үшін сұрыпталған, дидактикалық өңделген білім, білік, дағдының белгілі мазмұнының бірлігі және оның әдістемелік нұсқауы немесе аяқталған оқу ақпараты болып табылатын модульдік бағдарламаның негізгі құралы. Басқаша айтқанда, адамның өзіндік дамуының шамасы. Жалпы «модуль» сөзі «оқытудың мазмұны мен технологиясын» білдіреді. «Модуль мазмұны» өзіндік мағына беретін оқу материалының көлемі ретінде ұсынылады.

Модульдік оқыту технологиясын 9 сыныптарда екінші жыл пайдаланып келемін. «Генетика және селекция негіздері» тарауын мынадай модульге бөлдім.Тарау бойынша мұнда 6 сабақ өтеміз.

Кіріспе сабағында оқушыларға толығымен 2 сағат бөліп түсіндіріп өтемін.АҚТ-ны, кестелерді, сызба, схемаларды, суреттерді қолданып, оқушыларды жаңа сабаққа назарын аударамын.

-Негізгі генетикалық ұғымдар

-Мендельдің бірінші және екінші зандары

-Дигибридті будандастыру

-Гендердің тіркесіп тұқым қуалауы.

-Гендердің өзара әрекеттесуі

-Денсаулықтың генетикалық негіздері

Оқушылардың белсенділіктерін арттыруға, алдымен оқу – материалының негізі, қажеттілігі неде?- дегендей миға шабуыл жасап аламын.

Мысалы :

-генетика саласының бізге берер пайдасы бар ма, қандай?

-Оны болашақта өз өмірлік тәжірибемізде қолдана аламыз ба?

дегендей сұрақтар қойып оқушыларды ойландыру көзделеді.

Бұл кезеңде оқушылар бағдарламаның осы тарауын неге және не үшін оқып-үйренулері керек, өздері нақты нені меңгеріп, үйренулері тиіс екендігін түйсінуі қажет. Болашақта өмірлерінде қолдана білуге үйрету керек.

Оқушылардың оқу материалын қайта жаңғырту деңгейін, қарапайым білік пен дағдыларды және білімін іс жүзінде бірнеше рет қайта қолдануы сөйлесу бөлімі сабақтарында жүзеге асырылады.

Сөйлесу бөлімде жұмыс істеу үшін бірінші оқу материалдарының негізгі мазмұның белгілеу.

Екіншіден, оқушылардың өзара сөйлесуін қамтамасыз ететін оқу- материалдарын оқып үйреніп, бекітуге, соңынан білік пен дағдылар қалыптастыруға, алынған білімін талдап, топтауға мүмкіндік беретін формаларды тандап алу.

Үшіншіден әртүрлі тапсырмалар үш күрделілік деңгейде (қарапайым, орташа дәреже, күрделі) дайындалады.

Тапсырмалар үш деңгейде беріледі:

ІІІ деңгей – білім стандартының талаптарына сай қарапайым білім мен түсінік деңгейіндегі тапсырмалар

ІІ деңгей – стандарт талаптарына сай алған білімін қолдану және талдау деңгейіндегі тапсырмалар

І деңгей – шығармашылық және ізденушілік сипаттағы тапсырмалар.

Тақырыпты дамыту мақсатында «жұлдызды сағат ойыны» ұйымдастырылды. Мұнда оқушылардың гентика саласы бойынша білімдерін ойын арқылы бақылау, тексеру болды. Сынып мендельдің 3 заны бойынша үш топқа бөлінді .Әр топ өздеріне берілген заңдар бойынша сұрақтар қояды.

Оқу модулінің сөйлесу бөлімінің тағы бір ерекшелігі бар. Зерттеу көрсеткеніндей, оқытудың белсенді және ойын формаларын кеңінен қолдану оқушылардың оқу материалына бірнеше мәрте 13-тен 24 ретке дейін қайта оралып, жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.

Сонымен қатар үй жұмысын тексеруде «Брейн-ринг», «Өз жартыңды тап» ойындарымен жүргіздім. «Брейн-ринг» ойынында қатысушыларға жетондар таратылады, үстелдің үстінде деңгейлік тапсырма жызылған карточкалар жатады. Әр дұрыс жауапқа фишка беріледі, содан екінші нұсқаға көшеді. «Өз жартыңды тап» ойынында оқушылар кез келген түсті тандайды. Содан кейін оның түсі бойынша серігін іздеп, жұмыс істейді. Жаңа сабақта «Даналық ағашы» оқыта үйрету ойынымен шықтық. Мәтінді жылдам, мұқият оқып шығады. Әр қайсылары мәтін бойынша Мендельдің заңдарынан қиын сұрақ құрап, қағазға жазады. Сұрақты сандықшаға салады. Берілген Мендель заңын тағы да оқып шығып, әр оқушы сандықшадан сұрақ жазылған қағазды алып, дауыстап жауап беруі керек.[1]

Оқу бөлімінің қорытынды бөлімі – бақылау. Егер сөйлесу бөлімінің барлық сабақтарында оқушылардың бір-біріне көмегі, бірін-бірі оқытуы, түрлі ғылыми көздерді пайдалануы құпталынып келсе, енді қорытынды бөлімде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін, білгі мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс.
Оқушы білімін бақылаудың формалары ретінде тестілік тапсырмалар, бақылау жұмыстары, сынақ, зертханалық жұмыстар немесе эксперименттік есептер оқу пәнінің ерекшелігіне орай, оқу модулінің қорытынды бөлімінде беріледі.
Сонымен модульдік технологияның мүмкіндігі:
Оқушының оқу және танымдық әрекеттерінің белсенділігін арттыру – ең негізгі әдістемелік мәселе. Модуль арқылы оқыту осы мәселені шешуге мүмкіндік беретін тиімді жолы.
Модульдік оқыту технологиясының тиімділігі:
1. Тақырыпты қарапайым білім мен түсінік деңгейде игеруді білдіреді. Олар шамамен мынадай түрде беріледі: білу, түсіну, қолдану, талдау, топтау, бағалау.
2. Модульдік технологияның ерекшілігі: жадының алуан түрлерін (есту, көру, қимыл) ойлауды, ынтаны, қабылдау қабілетін арнайы жасалған оқу, сондай-ақ өзін-өзі бекіту, қарым-қатынас, шығармашылық қажеттіліктерін, биологиялық терминдерді, сөздік қорын дамытуға бағытталған.
Жүйелі түрде сабақта технологияның қолдану барысында төмендегідей жетістіктерге жетуге болады, тиімділігін байқауға болады.

3.Оқушыларды ұжымдық тәрбиеге баулыйды.

Қорыта келгенде, жаңа педагогикалық технологияларды биология сабағында өтілген тақырыптарға сәйкестендіре, сабақтастыра отырып, жақсы нәтижелерге жеттім.

1.М.М.Жанпейісова модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде. Алматы, 2002 жыл

2.Технологиялар арқылы сабақтың тиімділігін арттыру”. Ғаламтор желісі

3. Ж. Қалиева.-Ойындар, сценарийлер, сайыстар. Қостанай.