Биостатистика

№ 21-22 Дәріс

Тақырыбы:

Корреляциялық талдау.

Дәріс жоспары:

1. Корреляциялық талдау - ауру асқынуының қауіп қатер факторын сандық бағалайтын әдіс ретінде.

2. Шашырау диаграммасы.

3.Пирсонның жұптасқан корреляция коэффициенті.

4.Корреляция коэффициентін бағалаудың сенімділігі.

5. Спирменнің корреляция коэффициенті.

Корреляциялық талдау

Эпидемиологияның ең маңызды міндеттерінің бірі қауіп қатер факторы болып табылады.

Медицинада қауіп қатер факторы – бұл аурудың пайда болуына мүмкіндік туғызатын фактор (мысалы, темекі тарту - жүрек талмасы немесе қатерлі ісікке алып келетін қауіп қатер факторы, су жүйесіндегі болатын апат – іш өту ауруына алып келетін қауіп қатер факторы).

Ауру асқынуындағы қауіп қатер факторын сандық жағынан бағалау үшін корреляциялық талдау әдіс қолданылады.

Корреляциялық талдау

«Корреляция» терминін алғаш рет француз палеонтологы Ж. Кювье енгізді, ал статистикада оны Ф. Гальтон алғаш қолданды.

Корреляция коэффициенті

Байланыстың күшін бағалау үшін корреляция теориясында анғылшын статистигі Чеддоктың шкаласы қолданылыды

Корреляциялық байланыс

Бағыты бойынша тура және кері корреляциялық байланыс деп бөлінеді.

Тура корреляциялық байланыс – бір айнымалының артуы басқа айнымалының артуына (су құбырындағы судағы стандартты емес сынамалар артқан кездеде, іш сүзегімен аурудың артуы) байланысты болатын байланыс.

Кері корреляциялық байланыс – бір айнымалының кемуі басқа айнымалының артуына («В» сарауруына қарсы екпе жұмысының ауқымын көбейткен сайын, онымен ауыратындардың кемуі) байланысты болатын байланыс.

Корреляциялық байланыс

Тура байланыс кезінде корреляция коэффициенті «0»-ден «+1»-ге дейінгі мәндерді қабылдайды.

Кері байланыс кезінде корреляция коэффициенті «-1»-ден «0»-ге дейінгі мәндерді қабылдайды.

Егер корреляция коэффициенті «0»-ге тең болса, онда құбылыстар арасында байланыс болмайды.

Егер корреляция коэффициенті «+1» немесе «–1»ң болса, онда құбылыстар арасында байланыс функционалдық болады.

Шашырау диаграмасы

Шашырау диаграммасы - екі айнымалы арасындағы корреляциялық тәуелділікті көрсететін көрнекі әдіс.

Жұптасқан Пирсонның корреляция коэффициенті

Сызықты (жұптасқан Пирсонның) корреляция коэффициенті – байланыстың күшін және бағытын сипаттайтын көрсеткіш:

Корреляция коэффициентінің сенімділік бағасы

Корреляция коэффициентінің сенімділігі оны есептелетін орташа қателікпен салыстыру арқылы анықталады.

Корреляция коэффициентінің орташа қателігі:

Егер корреляция коэффициенті орташа қателіктен 3 есе артық болса, онда сенімді деп есептелінеді.

Олай болмаса бақылау санын көбейту керек.

Спирменнің шендік корреляция коэффициенті

Клиникалық және фармацевтикалық құбылыстарды талдауда жиі келесі параметрлік емес коэффициенттер қолданылады:

• Спирменнің шендік корреляциясы;
• Кендалдың «τ» (тау);
• Юланың ұқсастықтығы;
• Пирсонның түйіндесі;
• Чупровтың түйіндесі;
• «γ» (гамма) және т.б..

Спирменнің шендік корреляция коэффициенті

Шендік корреляция коэффициенті – бұл әр түрлі белгілердің берілген нұсқасындағы шендердің арасындағы байланысты өлшейтін коэффициент.

Спирменнің шендік корреляция коэффициенті:

мұндағы - i-ші нысан шендерінің арасындағы айырмашылық, n - жиынтық көлемі.

Спирменнің шендік корреляция коэффициенті [-1,1] аралығынды мәндерін қабылдайды.

Коэффициенттің сапалық сипаттамасы Чеддоктың шкаласы бойынша бағаланады.