Бұл не деп ойлайсыздар?

Пачини денешіктері

Пачини денешіктері, яғни қатпарлы капсулалы жүйке ұштары, қысым мен тербелістің өзгерісіне жауап береді.

Нәтижесінде болып жатқан деформациялар жайында хабар береді.

Олар тері асты ұлпаларында, әсіресе, саусақтарда, қуық қабырғасында, буындар мен бұлшық ет маңайында орналасқан.

Пачини денешіктерінің қызметі

Пачини денелері теріге қысым мен дірілдің қатты өзгеруін анықтайтын тез бейімделетін рецепторлар болып табылады. Корпускулдағы кез келген деформация аксон мембранасында қысымға сезімтал натрий иондарының арналарын ашу арқылы әсер ету потенциалдарын генерациялауды тудырады. Бұл натрий иондарына рецепторлық потенциал жасау арқылы түсуге мүмкіндік береді.

Бұл корпускулдар тіпті сантиметрде сезінуі мүмкін дірілге сезімтал. Олардың оңтайлы сезімталдығы 250 Гц құрайды және бұл саусақтардың ұшында көлемі 1 мкм кем элементтерден тұратын текстуралармен генерацияланатын жиілік диапазоны. Пластиналы денелер теріні тез қысылып, қысым тұрақты болған кезде, жүйке аяқталуын жабатын дәнекер тінінің қабатынан әсер ету потенциалын тудырады. Олар буындағы жоғары жылдамдықты өзгерістерге жауап береді деп саналады.

Әрекет ету механизмі

Пачини денелері сенсорлық нейронның мембранасына қысым мен олардың пластиналарының деформациясына байланысты ынталандыруды сезінеді және оны бүгуге немесе созуға мәжбүр етеді. Пластинкалар қысымға немесе қысымның шығарылуына байланысты өзгергенде, генерациялайтын әлеует пайда болады,өйткені ол Na +иондары үшін өткізілетіндерді жасай отырып, нейронның сезімтал аймағына плазмалық мембрананы физикалық түрде деформациялайды. Егер бұл әлеует белгілі бір шегіне жетсе, жүйке импульстері немесе әсер ету потенциалдары бірінші жараның торабында, капсула ішіндегі миелинизацияланған Нейрон учаскесінің бірінші торабында натрийлі арналармен қысымға сезімтал болып қалыптасады. Бұл импульс енді натрийлік арналарды және аксон мембранасындағы натрийлік-калийлік сорғыларды пайдаланумен аксон бойынша беріледі.

Пачини денелері олардың алғашқы ашушысы, итальяндық анатом Филиппо Пачини құрметіне аталды.

Видео «Пачини денешігінің құрылысы»

https://bilimland.kz/kk/courses/biologiya-kk/adam-biologiyalyq-tur-retinde/sezim-musheleri/lesson/sezu-musheleri

Видео көру үшін оқушыға нұсқаулық беріледі. Видеоны қарай отырып төмендегі сұрақтарға жауап алу керек екендігі ескертіледі:
- Пачини денешігінің аталу себебі;
-Пачини денешігі қай жерде орналасқан;
-Пачини денешігі қандай қызмет атқарады;
-Пачини денешігінің құрылысы неден тұрады .

Тапсырма 1. Мына механорецепторлардың суреттерін түріне байланысты орналастырыңыз

1 2 3 4 5
А- Мейснер денешігі
В- Пачини түйршіктері
С- Руффини түйіршіктері
Д- Меркель дисктары
Е- Краузер түйіршіктері
Жауабы : 1- 2- 3- 4- 5-

Бекіту сұрақтары

• Тақырып не жайлы болды?

• Механорецепторлар деген не?

• Механорецепторлардың қандай түрлері бар?

• Механорецепторлардың түрлерін қалай ажыратуға болады?

• Пачини түйіршігі нені және қалай сезеді?

жүктеу/скачать 3,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: