БlРlНШl аналитикалық топ катиондарының сапалық реакциялары жұмыс мақсаты: I аналитикалық топ катиондарының қасиеттерiн сапалық реакцияларына тәжiрибе жасау негiзiнде үйрену
№1 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС БlРlНШl АНАЛИТИКАЛЫҚ ТОП КАТИОНДАРЫНЫҢ САПАЛЫҚ РЕАКЦИЯЛАРЫ Жұмыс мақсаты: I аналитикалық топ катиондарының қасиеттерiн сапалық реакцияларына тәжiрибе жасау негiзiнде үйрену 1. Жалпы сипаттамасы Бiрiншi аналитикалық топты Li +, Na+, K+, NH4+ катиондары құрайды. Бұл топ катиондарының тұздары көбiне суда жақсы еридi. Сондықтан, бұл топ катиондарының топтық реагентi жоқ. Жүйелiк талдауда олар ең соңында ерiтiндiде қалады.
Бiрiншi аналитикалық топ катиондары аяқталмаған 2 электронды және 8 электронды сыртқы электрондық қабатты иондар. Бұл катиондардың гидроксидтерi суда жақсы еридi, олар күштi негiздерге жатады: LiOH, NaOH, KOH, ал NH 4OH- әлсiз негiз.
Аммоний (NH4+ ) катионы мен калийдiң иондық радиустары жақын, сондықтан олардың аналитикалық қасиеттерi ұқсас. Олар суда нашар еритiн ақ түстi гидротартраттар NH4HC4H4O6 және KHС4Н4O6 гексахлорплатинаттар (NH4)2[PtCl6], K2[PtCl6] және сары түстi гексанитрокобальтаттар (NH4)2Na[Co(NO2)6] немесе K2Na[Co(NO2)6] түзедi.
Литий (Li+) катионы иондық потенциалының мәнiне байланысты І және II аналитикалық топ катиондары аралығында орналасқан. Сондықтан Li+ сiлтiлiк металдарға ұқсас суда еритiн күштi гидроксид түзедi, Na+ ионына ұқсас суда нашар еритiн цинкуранил ацетатын LiZn(UO2)3(CH3COO)9. 9H2O бередi. Сонымен қатар, II аналитикалық топ катиондары сияқты суда нашар еритiн карбонаттар, фосфаттар, фторидтер түзедi.
Жиi кездесетiн қосылыстардың ерiгiштiк көбейтiндiлерi 1-кестеде көрсетiлген.
1-кесте 1 аналитикалық топ катиондарының ерiгiштiк көбейтiндiлерi
Li, Na, K- сiлтiлiк металдар сумен әрекеттеседi, реакция нәтижесiнде сутектi бөлiп шығарады:
2К + 2Н2О = 2KOH + H2 Оксидтерi суда ерiп, гидроксидтер түзедi: Li2O + H2O = 2LiOH, гидроксидтерi суда жақсы еридi, су ерiтiндiлерiнде иондарға толық ыдырайды.
Аммоний катионы комплекстi ион, су ерiтiндiсiнде мына тепе-теңдiк орындалады:
NH3 +H2O= NH4OH= NH4+ + OH- Аммоний гидроксидiнiң су ерiтiндiсi әлсiз негiз, күштi қышқылдар тұздары ерiтiндiлерiнiң РН < 7 , демек орта қышқылдық.
Бұл топ катиондары (NH4+ басқасы) жалынды әр түске бояйды (3-кесте). 1 аналитикалық топ катиондарының тұздары көбiнесе түссiз, ерiгiштiгi (2-кесте) жоғары болып келедi. Химиялық реакцияларды орындағанда реакцияның жағдайына (температура, концентрация, ортаның pH- ы; қосылыстардың ерiгiштiгiне ) көп көңiл аудару қажет.