Валенттілік- бұл химиялық элемент атомының басқа химиялық элемент атомының белгілі санын қосып алу қабілеті.
Валенттілікті сутек атомының валенттілігімен анықтау берілген . Берілген элемент атомы сутектің бір атомын қосып алса, бір валентті, екеуін қосып алса екі валентті т.с.с. Мысалы НCl, H₂О,NH₃,CH₄.
Валенттілік мәні рим цифрымен элемент таңбасының үстіне жазылады. Көптеген химиялық элементтер қосылыстарында тұрақты валенттілік көрсетеді. Бірақ кейбір элементтердің валенттіліктері ауыспалы болады.
Валенттілік бойынша формула құрастыру
Екі элементтен тұратын қосылыстар бинарлы қосылыстар деп аталады. Мысалы оксидтер бинарлы қосылыстарға жатады. Қосылыстардың химиялық формуласын құрастыру үшін берілген қосылыстың құрамына кіретін элементтердің валенттіліктерін білу керек. Формуланы құрастыру алгоритмі:
1) Химиялық элементтердің таңбаларын қатарластырып жазамыз: NaO, AlO , PO
2) Химиялық элемент таңбаларының үстіне валенттіліктерін рим цифрларымен жазамыз:
3) Екі элемент валенттіліктерінің ең кіші ортақ еселігін табамыз:
2 6 10
I II III II Y II
Na O Al O P O
4) Ең кіші ортақ еселіктің мәнін әрбір элементтің валенттіліктеріне бөліп атомдардың индекстерін анықтаймыз: Na₂O, Al₂O₃ , Р205
! Егер элемент ауыспалы валенттілік көрсететін болса, оның валенттілігі жақшаға жазылады. Мысалы, FeO- темір (ІІ) оксиді, Fe₂O₃- темір (ІІІ) оксиді, SO₂ SO₃ т.с.с
Салыстырмалы молекулалық масса.
Салыстырмалы молекулалық масса.
Массаның атомдық бірлігі арқылы өрнектелген молекуланың массасы берілген заттың молекулалық массасы деп аталады.
Көміртек атомы массасының 1/12 бөлігінен берілген молекула массасы неше есе ауыр екенін көрсететін шама салыстырмалы молекулалық массасы деп аталады. ол Мr деп белгіленеді.
Салыстырмалы молекулалық масса-өлшемсіз шама. Себебі молекула құрамына кіретін атомдардың массасы да өлшемсіз шама.
Химиялық формулалар мен салыстырмалы атомдық массалар арқылы заттың салыстырмалы молекулалық массасын есептеуге болады. Ол үшін әр элементтің салыстырмалы атомдық массасы атом санына көбейтіліп, алынған шамалар қосылады.
Мысалы, CuS04 молекуласының салыстырмалы молекулалық массасы: Mr(CuS04)=Ar(Cu)+Ar(S)+4Ar(0)
