Болымды сөйлем : Күн қызыл арай шатырынан жаңа ғана шыққан

Болымды сөйлемнің модальді мағынасы көбінесе баяндауыштар құрамын түрлендіру арқылы құбылып отырады.

1. 
   Жолаушылар таң ата жүріп кетті.
   
2. 
   Жолаушылар таң ата жүріп кетіпті.
   
3. 
   Жолаушылар таң ата жүріп кететін шығар.
   

1. Жолаушылар жүріп кетіпті.

2. 
   Жолаушылар жүріп кеткен көрінеді.
   
3. 
   Жолаушылар жүріп кетсе керек.
   
4. 
   Жолаушылар жүріп кеткен сияқты.
   

1. Жолаушылар жүріп кеткен шығар.

2. 
   Жолаушылар жүріп кеткен болар.
   
3. 
   Жолаушылар жүріп кеткен білем.
   

4. 
   Жолаушылар жүріп кеткен болса керек.
   
5. 
   Жолаушылар жүріп кеткен ғой деймін.
   

4. 
   Содан бері ол біздің үйге кіргеп жоқ еді (Ғ.Сланов). Содан бері ол біздің үйге кірген емес. Жоқ, әкем өртенгенмен, мен өртенбеспін (С.Мұқанов). Жоқ, әкем өртенгенмен, мен өртене қоймаспын. ... Мені ол топырақтан жұла алмас! Туған жеріме деген мөлдір махаббатымды енді ешкім де сөндіре алмас! (С.Мұқанов). Мені ол топырақтан жұлып тастай алмайды! Туған жеріме деген мөлдір махаббатымды енді ешкімде сөндіре алмақ емес!
   

- Бұл не ғып жүр? Әлде күзеуінің оты тозды ма екен?

- Біздің ауылға барасың ғой, қызым?

Күнде жақсы бола ма,

Бір қылығы жаққанға?

Оқалы тон тола ма,

Ар-ұятын сатқанға?(А б а й).

Жылағанда көзіме

Қанды жасым тола ма?

Тауға біткен бәйшешек

Қураса, бір күн сола ма? («Алпамыс»)
Мысалы, "Абай" романының бірінші кітабында жас Абайдың ақын-жыраулардан есіткен-білгеннеп алған әсерін М.Әуезов былай суреттейді:

Тілі ұғымды, өмірі таныс болғаннан ба, немесе Барлас пен Байкөкшенің кезектеп айтқан жырларының кейде шырқаған, кейде қалқып баяулаған, кейде лекітіп соқтырып, ескектете желген әнінен бе, бебеу қақкан қоңыр, майда, баяу домбырадан ба, қалайда болса Абай бұл күнге шейін өмірде дәл осы Барлас, Байкөкше баян еткен дастан, жырларға барабар ешнәрсе есітпеген сияқты болды.

Осындай ерекшеліктеріне қарай, бұйрықты сөйлемдер бірнеше мағыналық топқа белінеді:

2. 
   Солғын бұйрық: - Қарындасым, ондай өтірікті айтушы болма! (Ә.Әбішев). - Кәне, жігіттер, аттарыңды қамаңдар! (С.Мұқанов).
   
3. 
   Тілек, өтініш мәнді бұйрық: - Балам, жөніңді айшы! (М.Әуезов). - Келші, қалқам, менің қасыма отыршы!Бір ауыз ғана сөз айтайын, қатар отырып тыңдаңыздаршы! (Ә.Әбішев).
   
4. 
   Сес көрсету, қорқыту мәнді бұйрық: - Қәне, тіл алмай көрші. -Кәне, осы баланың бәйгесін бермей көрші!(Ғ.Сланов). - Менсіз сол үйге барып көрші!
   
5. 
   Өсиет, үндеу мәнді бұйрық: - Темірді қызған кезде соқ. Жаманнан без, жақсыдан үлгі ал. Жолдастар, егіннен мол өнім алатын болыңдар! Сыр сандықты ашып қара, Ашып қара, сырласым! Сым пернені басып қара, Басып қара, жырласын!(С.Сейфуллин)
   

1. Таңырқау:

- Қандай тамаша! Қандай ақылды адам! Тіпті, ғажап қарқын? (Ғ.Мұстафин). Айналаңа қарашы! Дүние қандай сәнді! (Ғ. Сланов). Жеріміз біздің неткен бай!.. (X.Ерғалиев).

2. Т а ң д а н у:

• 
  Пай-пай, мына аттың жүрісін-ай!
  
• 
  Ой, қандай сүйкімді үн!
  
• 
  Мынау не деген тамаша көріністер! (С.Шаймерденов).
  
• 
  Апырай, желісінің қаттысын-ай!'(Ғ.Мүсірепов).
  

• 
  Апыр-ай, аман болғай-ақ та! (Ғ.Мүсірепов).
  
• 
  Құлады-ау! құлайды-ау? (Ғ.Мүстафин).
  

- Ой, байғұс бала-ай! Қарадай баламды тағы шырылдатты-ау, қан ішер Майбасар! (М. Әуезов). - Апырай, аман болғай-ақ та! (Ғ.Мүсірепов). - Әй, мынаны-ай! Кетеді-ау!(Т.Нұртазин).

• 
  Әттең, осылардың бәрі де біздің ауылда өсетін болса!(С.Шаймерденов). Мына көгалға бауырыңды төсеп жатсаң!
  

• 
  Па, шіркін, мына атқа мінер ме еді!
  

• 
  Қап, астықты кеше жипап алмаған екенбіз де! Әттеген-ай, кеше есте болмапты-ау! - Қап, мен де барсамшы!
  - Жиналысты кеше шақыру керек еді ғой!
  
• 
  Қолыңыздан келмейтін балса, айтуыңыз керек еді ғой!(М.Иманжанов).