Болтаева ә. М
жүктеу/скачать 2,94 Mb. Pdf көрінісі
|
2022 Болтаева А.М. ОПНИ кітап
| ҚОСЫМША 3
Психологиялық әдістемелерді пайдаланушыларға қойылатын талаптар ( А.А., Бодалев, В.А.Столин бойынша) № Пайдаланушы- психолог Пайдаланушы - психолог емес 1 Психологиялық диагностиканың жалпы теориялық-әдіснамалық қағидаларын білуі және тәжірибеде қолдануы тиіс, дифференциалды психометрика негіздерін білуі тиіс, психодиагностика бойынша ағымдағы әдістемелік әдебиеттерді бақылауы берілген аймақта пайдаланылатын әдістемедердің жеке кітапханасы мен картотекасын жүргізуі тиіс. Алға қойған міндеттерді шешу үшін қолдануы мүмкін әдістемелер туралы осы тәжірибелік салада жұмыс жасайтын психологтармен алдын– ала ақылдасып кеңес алу керек. Аттестацияланған әдістемелер болған жағдайда тек сол әдістемелерді пайдалану керек. 2 Психолог тест нәтижесінде қабылданған шешімдерге жауап береді және олардың әдістеменің болжамдық валидтілігі мен репрезентативтілігіне сәйкестігін қамтамасыз етеді. Ол қандай да бір тестің шектеулер мен таныс емес кәсіби біліктілігі төмен адамдар жіберетін қателер мүмкіндігін ескереді. Егер психологтар әдістемені дұрыс пайдалану үшін арнайы даярлық немесе жалпы психологиялық диагностика негіздерін білу қажет екендігін ескертсе пайдаланушы а) басқа әдістеме таңдауы тиіс; б) арнайы даярлықтан өтуі тиіс; в) психологты қатыстыруы; г) психодиагностикалық зерт теу жүргізуден бас тартуы тиіс. 3 Психолог жай пайдаланушы мен салыстырғанда психодиагностикалық зерттеу жүргізуге кәсіби этикалық қағидаларға сәйкес хаттамаларды пайдалануға құқықтары бойынша біршама артықшылыққа ие. Психолог стандартталған және стандартталмаған әдістемелерді, сондай-ақ тәуелсіз эксперименттік бағалау әдістерін қатар қолдана отырып диагностика сенімділігінің қажетті деңгейін қамтамасыз етеді. «n әдістемелерге» - рұқсат алған пайдаланушы автоматты түрде кәсіби құпияның барлық талаптарын сақтау бойынша міндеттемелерді орындауға тиіс болады. 4 Психолог зерттеу бағдарламасына әдістеме іріктеу кезінде субъективті алдын–ала сенім бағалауларына емес диагностиканың максималды өнімділігі, яғни жоғары сенімділік пен төменгі талаптарын жетекшілікке алады. Пайдаланушы зерттелушіге қатысты барлық этикалық ережелерді сақтайды және ол да психологиялық сияқты зерттелушінің сеніміне қиянат жасауға құқы жоқ және зерттелушіге алынған ақпараттың пайдалануы туралы ескерту міндетті. 5 Психолог әдістемелерді пайдаланумен қатар, берілген аймақтағы әдістемені пайдалану тиімділігі туралы жиналған мәліметтерді талдай отырып ғылыми әдістемелік жұмыс жүргізеді. Пайдаланушы жоғары кәсіби эксперттік әдістерді жүргізуді талап ететін әрі валидтілік пен сенімділіктің қажетті көрсеткіш терін қамтамасыз ете алмайтын әдістемелерді пайдалана алмайды. 6 Психолог зерттеудің стандартты әдістерін Пайдаланушы процедуралық және 103 жүргізу үшін барлық талаптардың ұқыпты сақтауын қамтамасыз етеді. Баллдарды санау интерпретациялық жорамалдау әдістеме көрсеткіштермен сәйкестігі қатал сақталады. Психологтың белгілі кезеңде қабылданған әдістемені пайдаланудың стандарттарымен ауытқуға құқы жоқ. Әдістемені пайдалану туралы ұсыныс тарды әдістемелік кеңеске бағыттайды және олардың кезекті қаралымда есепке алуын талап ете алады. этикалық ережелерді сақтауда психологқа көмектеседі, әдістемелердің дұрыс емес пайдаланушының алдын–алу шараларын қарастырады. 7 Психолог тұлғалық сенім негізінде зерттелушіден алынған психодиагностикалық ақпараттың құпиялығын қамтамасыз етеді. Психолог зерттелушіні оның нәтижелерін «кім?» және «не үшін?» пайдаланатынын міндетті түрде ескертеді. Оның психологиялық диагностика негізінде қандай шешім шығарылуы мүмкін екендігін зерттелушіден жасыруға құқы жоқ. 8 Психолог кәсіби құпияны сақтайды. Психологиялық диагностикалық тәжірибе жүргізуге уәкілділігі жоқ адамдарға нұсқаулық құпияның жарияламауы мүмкін. Зерттелушілер алдында психодиагностикалық әдістеменің валидтілігіне негізделген құпияны ашпайды. 9 Психолог міндетті түрде ықтималды болжаммен қатар альтернативті диагностикалық болжамды қарастырады. 10 Психолог өзі байқаған психодиагностика қағидаларының бұзылу (процедуралық және этикалық) жағдайлары туралы психологтар қоғамының орталық және аймақтық ұйымдарына хабарлауы тиіс. 104 ҚОСЫМША 4 Кесте 1 Q-Розенбаум критерийінің р≤0,05 және р≤0,01 статистикалық мәнділік деңгейлері үшін шеткі мәндері (Гублер Е.В., Генкин А.А., 1973) 42 жүктеу/скачать 2,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|