КАРТОП ЖАЙЫНДА ҚЫСҚАША ТАРИХИ ДЕРЕКТЕР

Түйнек салатын мәдени картоптың барлық түрлері серияларға біріктіріледі. Түйнек салатын түрлерінің географиялық сериясы үш топқа бөлінеді: орталық және солтүстік, америкалық, атлантикалық; көбі ойпатты (жазықты) және оңтүстік америкалық тынық мұхиттық, көп жағдайда таулы.

Картоптың мәдени түрлерін адам оңтүстік америкалық тынық мұхиттық топтар негізінде шығарған. Мәдени картоптың отаны – оңтүстік Америка, қазіргі Чили мен Үнді мемлекеттерінің территориясында. Орталық Америкада испандар келгенге дейін мәдени картоп болған жоқ. Америкадан картопты Европаға шамамен 1565 жылы Испанияға әкелді, сол жылы Италияға әкелінді, 1587 жылы Испаниядан Бельгияға әкелінді. Осыдан кейін картоп Францияға, Польшаға, Албанияға, Венгрияға, Швейцарияға тарады. Ал Англияға 1580 жылы эквадордан әкелінген. Алғашқы картоп Европада (картопты) ботаникалық бақтарда және дәріхана бақшаларында өсірілді. Европада картоп селекциясы бірнеше стадиядан өтті. XVІІІ ғасырдың 70-ші жылдарында түрлі аурулармен күрес жолдарын табу мақсаты тұрды, оны өздігінен тозаңданған тұқым арқылы немесе спонтанды айқас тозаңдану арқылы шеше бастады. (Н.В.Бацанов, 1970).

1945 жылдан бастап фитофтороз ауруымен күрес жүргізіле бастады, оны әркім тозаңданған тұқымды себу арқылы, кейінірек будандастыру, паразитке төзімді тұқымдарын сұрыптау арқылы жүргізді. 1900 жылы картоптың рак аурымен күрестің негізі қаланды.

1930 жылдан бері селекцияның алдында картоптың комплексті иммунитетті сорттарын шығару мақсаты тұр.

Россияға картопты Бірінші Петр Голландиядан жіберген (XVІІ ғасырдың аяғы).