Bulletin «Педагогика ғылымдары» сериясы
жүктеу/скачать 6,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Майлыбаева Вестник
| ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018
212 жылдары БАҚ ҿзінің суицидогендік ықпал етуін тҿмендетілетіні нақтыланған, ҿйткені хабарлама- ларда бірінші жоспарға каһармандық пен ерен еңбегі туралы ақпарат шығады, ҽлеуметтік интегра- цияның ҥгіт-насихаты жҥргізілуде. [4,246-247 б.] Бірқатар елдерде медиаҿнімдердің жасалынып шығарылуы ҥшін суицидалдық тақыптардың тҥзе- тілушілік тҥрде жарыққа бойынша жазылымдар («журналистік кодтар») қҧрастырылған. Олардың негізіне ҽдетте Бҥкілҽлемдік денсаулық сақтау ҧйымы 2000 ж. дайындаған нҧсқаулыққа енгізілген. 2017 жылы жазда біздің елімізде «Ҿзін-ҿзі ҿлтіру жағдайлары туралы ақпараттардың БАК-да тара- луы бойынша болатын нҧсқаулар» пайда болды, оны тҧтынушылардың қҧқығы мен адамның игілігін қорғау саласындағы қадағалау бойынша ішкі-істер миністірлігі, байланыстар, ақпараттық техноло- гиялар мен бҧқаралық коммуникациялар мен маман – суициологтар саласындағы қадағалау бойын- ша бҧл мҽселені қолға алған. Бҧл қҧжатты БАҚ қызметкерлеріне: бірінші жолда немесе басты бет- терде, бірқатар басты тақырыптарда ҿзіне қол жҧмсаушылық туралы хабарламаларды; суицид тура- лы ақпаратты ҿткір тҥрде жҽне ҥлкен кҿлемде; сенсациялық реңдегі ақпараттарды бере салуға жҽне кҥшті эмоциональдық алаңдаушылық туғызуға; суицидтік ҽрекетін тҿмендетуге; суицидті қиын еңбектік ҿмірден шығудың парасатты жолы немесе қалыпты қҧбылыс ретінде; суицидтік батырылық ҽрекет (болмаса альтруистік суицидтерді ҥгіттеу); суицидті тҥсіндіруге болмайтын, жҧмбақ, роман- тикалық ҽрекет ретінде сипаттауға (болмаса кҿрінбейтін боспалаушылыққа тырысушылықты ҥгітте- меуге); туған туыстарымен болатын ақпарат алудың кҿмегімен жарыққа шығарылуын драмалауға; суициденттік суретін ҿлім алдындағы хатын бейнелеуге; ҿмірден кетуінің тҽсілдерін егжей –тегжей сипаттауға; хабарлама соңында осындай тақырыпқа жазылған мақалалар тізімін болмайды. [5; 6] Бҧл шаралар суициальдық белсенділіктің медиақҧралдарын арандатушылық жағдайларының алдын алуға кҿмектеседі деп сенеміз. Ҽсіресе танымал адамдардың суицидтері ғана емес, сонымен бірге балалардың, жеткіншектердің жҽне топтық тҥрде болатын суицидтің кҿрініс беруін абайлап қадағалайды деп санаймыз. Ҿмірлік нақтыланушы тақырыптары мен ҿмірлік тҧрақты мінез-қҧлықты мысалдарына арналған БАҚ жҽне БКҚ ресми сайттарындағы медиажобалар мен бҿлімдердің тақырыптардың, сҿз бастау- лардың жасалуы қуантады. Жеткіншектер мен жастар арасындағы еліктеушілік суицидтердің алдын алудағы педогогикалық мҥмкіншіліктер қандай? Осы саладағы педогогикалық мҥмкіншіліктердің шекарасын анықтаймыз. Біздің терең сенімділігіміз бойынша ҿнімді педагогикалық іс-ҽрекет бастап- қы профилактикалықалық алдың алу аясында болуы мҥмкін. Белгілі болғандай, қосалқы профилак- тика, интервенция суицинальдық мінез-қҧлықтың ашық кҿріністегі белгілері бар (яғни, суициальдық ойлардың, пікірлердің, ниеттердің болуы кезінде) адамдардағы суициальдық ҽрекетке жол бермеуге бағытталған. Ҥшіншілік профилактика( поственция) суициальдық ҽрекет рецидивтің алдын алуға бағытталған. Бастапқы профилактика суициальдық қатердің профилактикасымен байланысты, яғни, бҧл суициальдық мінез-қҧлық белгілерін кҿрсетпейтін адамдармен болатын жҧмыс, жҽне ол ҽлеу- меттік-психологиялық бейімдеушіліктің қызметтеріне жол бермеуге, жеке тҧлғалық ресурстардың қалыптасуына жҽне нығаюына бағытталған, бҧл ҿмірлік келеңсіздіктердің тиімді тҥрде болмаушы- лығына мҥмкіндік береді. [7. 210 - 214 б.] Жалпы білім беретін мектептің жағдайларындағы суициальдық қатердің бастапқы профилакти- касы ретіндегі ҿмірге тҧрақтылыққа тҽрбиелеу технологиясы жақсы нҽтиже кҿрсетті. [8] Бҧл технология шынайы жҽне бопсалаулық - кҿрсетілімдік сияқты суициальдық мінез-қҧлық- тың формаларының алдын алуға тиімді, бірақ тиімді ҽрі, суицидтердің профилактикасы кезінде тҥсі- нікті шешімдерге ие. Ҿмірлік тҧрақтылық қиыншылықтарға жылдам бейімделе алушылық қана емес, сонымен жағымсыз ықпалды ортаға қарсылық білдіруге мҥмкіндік беретін жеке тҧлғаның интеграль- дық сипаты ретінде тҥсіндіреді, ол ҿмір қиыншылықтарын тиімді тҥрде болдырмайды, оларды даму жолында тасымалдайды. Ҿмірлік тҥрде нақтыланушы мазмҧнға қҧралған суицидальдық қатердің педагогикалық профилактикасы «Вертердің ҽсерін» азайтуға мумкіндік береді. Біріншіден, қолда- нылатын диагностикалық қҧрал-жабдық суицид туралы сҧрақтарға ие емес, тек жеткіншектің ҽлеуметтік-психалогиялық тҥрде бейімдеушілігінің дҽрежесін, онын ҿмірлік тҧрақты аттиктюдтары- ның ҿзгешелігін анықтайды. Екіншіден, превентивтік іс-шаралар ҿлімнің, ҿзіне қол жҧмсаушылық- тың тақырыбына емес, кедергілерді болдырмаудың табысты болуы тақырыбына, жеткіншектер мен жастардың виртуальдық кеңістіктегі ҿзіндік кҿрсетілімінде ашық кҿріністегі қажетті беттердің Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1(57), 2018 213 кҿпшілігінде оларды талдауға жҽне мектеп психологына (деканың тҽрбие жҧмысы жҿніндегі орын- басарына) суицидальдық қатер тобына жатқызуға тура келетін ақпаратты беруге мумкіндік береді. [9;10] Осындай «електен ҿткізуден» кейін білім беру мекемелері адресіне суицидалдық –превентивтік кҿмекті ҧйымдастыруға мумкіндік алады. Осындай ҥйретілім суицидке деген тікелей шақырушылықты немесе оны қолдайтын медиоҿнім- дерді сыни тҥрде парасаттауға кҿмектеседі. Оған дайындық бірнеше кезеңдерден ҿтеді: мектеп- тің педагогикалық ҧжымының дайындық кезеңі (ЖОО-да студенттерге арналған сҽйкес тҥрдегі оқу курсын кафедральдық урде жасалуы): ата-аналарды дайындау кезеңі (ЖОО-да бҧл кезең болмайды): девиантегендік ҽсерлер мен девианттық қҧндылықтардың, қҧрылғылардың медиаҿнім- деріндегі студенттердің пайымдалған тҥрде кҿрініс беруді, оқушыларды оқыту кезеңі. Мынадай міндеттер шешімін табады: антиманипуляциялық мінез-қҧлықтың ҿзектілігі: виртуаль- дық кеңістіктегі қауіпсіз тҥрде ҿтілетін оқыту: медиаконтенттің адамгершілік жҽне ҽлеуметтік сабақ- тастығы – медиаҿнімдерді оқушы – жеткіншектердің бойындағы дағдыларындың қалыптасуына алып келеді. Белгіленген педагогикалық ҿңдеулер ҿскелең ҧрпақтың арасындағы еліктегіштік суицидальдық актілердің алдын алуда айтарлықтай пайдалы деп білеміз. жүктеу/скачать 6,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|