Bulletin «Педагогика ғылымдары» сериясы

Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1(57), 2018 
43 
– критерийлер мен стандарттарға негізделінген дҽлелді қорытынды мен шешімдер келтіреді; 
– ҿз пікірі мен кҿзқарастарына деген жоғары жауапкершілігі бар; 
– ақпаратты бір мағыналық жҥйеден екіншіге аударады (вербалдыдан визуалдыға немесе 
керісінше); 
– қарастырып отырған мҽселені басқаларымен салыстырады; 
– балама ҧсыныстар мен кҿзқарастарды тҧжырымдайды; 
– икемді болады: ҿз ойлары мен пікірлерін ҿзгерте біледі, қателерін мойындап, оларды тҥзейді; 
– себеп-салдарды анықтайды; 
– талдайды, тҧжырым жасап, қорытындылайды; 
– мҽселеге ауқымды тҧрғыдан қарап, бірінші мезетте тек қомақты жҽйттерді бҿліп қарастырады; 
– шешім қабылдауда басқалармен тиімді тҥрде ынтымақтасады; 
– ақпаратты шығармашылық тҧрғыдан тҥрлендіреді; 
– ҽртҥрлі дереккҿздерден қажетті ақпарат табады, оның мазмҧнын, бағытын, мақсатын ҿздігінше 
тҥсінеді; 
– ҿз ҽрекеттерін бақылайды, оларға баға береді, жақсарту жолдарын іздейді; 
– басқалармен тіл табысып, ортақ мҽмілеге келуге тырысады. 
М.Липман сыни ойлау Институтының негізін қалаушы ретінде Колумбия университетінде 
логикадан сабақ берді. Сондықтан да оның шҽкірттері тек ақпараттарды жҧту, оған қанағаттанбау, 
игерумен ғана шҧғылданды, зерттеп отырған обьектінің ішкі байланыстарына қол жеткізу сырт 
қалды.
М.Липманның пікірі бойынша, білім алушылар, ғалымдар сияқты ҿз бетінше ойлауы қажет. Біз, 
деп атап ҿтеді ол, ғылыми жаңалықтардың тҥпкі нҽтижесін ғана тҥсіндіреміз, оған қол жеткізуге 
асықтырмыз, ҥдерістің ҿзін тыс қалдырамыз деп атап ҿтті. Ол мҽселеге деген қызығушылық болып, 
ол талқыланбаса, білім беру пародияға айналады деп тҥсіндірді. 
М.Липман сыни ойлаудың тҿрт кезеңі мен қадамын кҿрсетеді: 1) ҿз ҧжымдастарының тҽжіри-
бесіне сын; 2) ҿзіне-ҿзі сын; 3) ҿзгелердің тҽжірибесі тҥзеу; 4) ҿз тҽжірибеңді тҥзету. Оның тҥсінігі 
бойынша сыни ойлау дағдылардан қҧралады: пікірді негіздеу, баламалы мҥмкіндіктерді ашу, идеяны 
қабылдау мен қалыптастырудағы ҿндірушілік т.б. (барлығы 30 шақты). Сондай-ақ, зерттеу ҽдісінің 
ҿзін-ҿзі тҥзеу қажеттілігіне кҿз жеткізу, ҿзгелердің кҿзқарастарын да есепке алып отыру, сыни жҽне 
ҿзін сынауға дайын болу т.б. М.Липман бҧларды жинақтай келе, «зерттеу рухына деген адал беріл-
гендік» деп атады [4, 188].
Қай мемлекеттің болсын, даму деңгейін, рухани мазмҧнын, интеллектуалдық қуатын, ҿркендеу 
ҽлеуетін айқындайтын бірден-бір қҧдірет оның экономикасы да, ҽскери кҥші де, материалдық 
байлығы да емес, тек қана білім беру жҥйесінің сапасы болып табылады. Ҽсіресе, дамудың жаңа 
сатысына кҿтерілген біздің еліміз ҥшін білім саласының атқарар қызметі ҿлшеусіз.
Қазақстанның білім беру мазмҧны сҿзсіз жаңа сатыға кҿтеріліп, алға қадам басып келеді. 
Кембридж оқу бағдарламасына сҥйенетін болсақ, ол тҿмендегідей жеті модульден тҧратынын 
білеміз: 
1.
Оқыту мен оқудағы жаңа тҽсілдер. 
2.
Сыни тҧрғыдан ойлауға ҥйрету. 
3.
Оқыту ҥшін бағалау жҽне оқуды бағалау. 
4.
Оқыту мен оқуда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) пайдалану. 
5.
Талантты жҽне дарынды балаларды оқыту. 
6.
Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сҽйкес оқыту жҽне оқу. 
7.
Оқытудағы басқару жҽне кҿшбасшылық.
Сыни тҧрғыдан оқытудың негізгі мақсаты мҧғалімдердің педагогикалық тҽжірибелерін жетіл-
діріп, оқыту мен оқудың қазіргі заманғы ҽдістерімен жаңалықтарын ескере отырып, ҽлеуметтік 
сындарлы тҧрғыдан оқытуды тҥсіндіру. Оның маңызымен мақсатын жай ғана тҥсініп қоймай, осы 
бағыттағы жҥргізіліп отырған жҧмыстардың негізгі мазмҧны жеті модульдің мҧғалім ҥшін де жҽне 
оның оқытып отырған оқушысы ҥшін деоқыту мен оқудағы жетістікке жетудің тиімді стратегиясы 
болып табылатындығы. Осыған байланысты еліміздің болашағы зор кҿркеюі ҥшін мҧғалім сыни 
тҧрғыдан ойлайтын, ҿзінің жҧмыс тҽжірибесінде жаңа тҽсілдерді қолдана отырып жҽне бағалау 

ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018 
44
ҽрекеттеріне сыни кҿзқараста болғаны абзал. Сондықтан дҽстҥрлі жҥйедегі бірсарындылықтан 
арылып, жаңаға, жаңалыққа қарай ҿзгеру дҧрыс болар.
Бҧл бағдарламаның мақсаты – Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептері 
педагогтерінің біліктілігін арттыру жҽне Кембридж университеті тҽсілінің теориялық негіздерін 
ҥйрену. Бағдарламаның басты міндеті – қазақстандық мҧғалімдерге педагогикалық тҽжірибесін 
жетілдіру мен бағалай білуге кҿмектесу, сындарлы ойлауға бағыттау болса, осыған орай, біліктілік 
пен шеберлігімізді ҧштастырып, жас ҧрпақты ҽлемді мойындататын рухани биікке кҿтеру біздердің 
міндетіміз. Қазіргі заман мҧғалімі заман талабына сай білім беруде жаңалыққа жаны қҧмар, шығар-
машылықпен жҧмыс істеп, оқу мен тҽрбие ісіне еніп, оқытудың жаңа технологиясын шебер меңгер-
генде ғана білігі мен білімі жоғары, жетекші тҧлға ретінде болатыны сҿзсіз. Мҧғалім ҥнемі ізденіс 
ҥстінде болу керек. Жаңашыл ҧстаз ғана заман ағымына ілесе алады. 
Сыни тҧрғыдан ойлау – Қазақстандағы білім беруді дамыту ҥшін маңызды болып табылатын 
қазіргі ең басты педагогикалық тҥсінік деп қарастыратын болсақ, онда бҧл модуль мҧғалімдердің 
сыни тҧрғыдан ойлауды дамытуды саналы ой мен қабылдауын кҿздейді. Сыни тҧрғыдан ойлау–
бақылаудың, тҽжірибенің, ойлау мен талқылаудың нҽтижесінде алынған ақпаратты ойлауға, баға-
лауға, талдауға жҽне жинақтауға бағытталған пҽндік шешім. Ол болашақта ҽрекет жасауға негіз бола 
алады. Сыни тҧрғыдан ойлау кҿбінесе қарсы пікір айтуға, баламалы шешімдерді қабылдауға, ойлау 
жҽне іс-ҽрекетімізге жаңа немесе тҥрлендірілген тҽсілдерді енгізуге дайын болуға, ҧйымдастырылған 
қоғамдық ҽрекеттерге жҽне басқаларды сыни тҧрғыдан ойлауға баулуды білдіреді. 
ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында қазақтың ағартушы зиялыларының ҧстанымы – 
білімді (сауатты) ҧлт қалыптастыру болса, ХХІ ғасырдың басында, сол білімді ҧрпақ негізінде, орын-
далған армандар бойынша интеллектуальді ҧлт қалыптастыру саясаты жолға қойылып келеді.
«Білімділік» ХХ ғасырдың басында қандай деңгейде ҿзекті болса, ХХІ ғасырдың басында зияткер-
лікте сондай дҽрежеде кҿкейкесті болып отыр.
Елбасының бҥкіл халықтың алдына қойған негізгі идеясы «Интеллектуалды ҧлт-2020» жобасында 
экономиканы дамыту, халықтың ҽлеуметтік жағдайын кҿтеру, рухы жоғары білімді тҧлғаны қалып-
тастыру арқылы қоғамды дамытуды кҿздейді. Зияткер тҧлғаны, ҧлтты қалыптастыру – қоғамдағы ең 
кҿкейтесті мҽселелердің бірі [5].
Алдымен мҧғалімнің зияткерлік қабілеттері қандай болуы қажет деген сҧрақ туындайды. 
Зияткерлік қабілеттерге:

жүктеу/скачать 6,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: