Bulletin «Педагогика ғылымдары» сериясы
жүктеу/скачать 6,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Майлыбаева Вестник
| Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1(57), 2018
143 аудармашы, лингвист-ғалым Ахмет Байтҧрсыновтың «Ең ҽуелі мектепке керегі білімді, ҽрі педа- гогика, ҽдістемеден хабардар, оқытып білетін мҧғалім» деп баға бергені бҥгінгі кҥнде де ҿз мҽнін жойған жоқ [3, 25 б.]. Бҥгін педагогикалық технологияны, педагогикалық мiндеттердi шешумен байланысты, педагогтің жалғастырмалы жҥйедегі іс-ҽрекеті ретінде немесе алдын-ала жобаланған педагогикалық процестің тҽжірибе де тҧрақты жҽне жалғастырмалы шығаруы ретінде тҥсіндіріледі. Педагогикалық техноло- гия туралы бҧндай кҿріністер былай анықталады: ҿте жоғары деңгейде теориялық дайындығы жҽне бай тҽжірибесі бар мамандардың ҽр тҥрлі таңдаулы педагогикалық технологияларды дайындау мҥм- кіндіктері жҽне мақсатқа сай педагогикалық технологияларды ҿзіндік таңдау мҥмкіндіктері, педагог пен оқушының іскерліктерінің ҿзара байланысты мҥмкіндіктері жҽне шарттарымен байланысты. Педагогикалық технология – педагогикалық іскерліктердің жетістігіне жеткізетін ғылыми жобалау жҽне нақты ҿндіру. Сонымен педагогикалық процесс белгілі жҥйе принциптерінде қҧрылатын бол- ғандықтан, педагогикалық технология сыртқы жҽне ішкі болып бҿлінеді. Осы принциптерді жалғас- тырмалы орындау олардың объективті қарым-қатынасында жҽне тҽрбиешінің тҧлғасын толық кҿрсе- тетін жинағы ретінде қарастырылады, яғни кез келген педагогикалық тапсырма тек қана белгілі жетілдірілген тҽрбиеші маманның іс-ҽрекеті мен негізгі технологиялардың кҿмегімен тиімді шеші- леді. Қазіргі кезде педагогикалық инновацияның білім беру жҥйесіндегі маңызды мҽселелерінің бірі – жаңалықтарды топтастыру. Педагог ҥшін ашылған жаңа ҽдісті жан-жақты тҥсіне білу ҥшін, бҧл жаңалықтың басқа жаңалықтардан ерекшелігін, айырмашылығын, артықшылығын кҿре білу қажет. Педагогикалық технология – педагогтың кҽсіби қызметін жаңартушы жҽне сатыланып жоспар- ланған нҽтижеге жетуге мҥмкіндік беретін іс-ҽрекеттер жиынтығы. Педагогикалық технологиядағы басты мақсат – білім алушының оқу-танымдық ҽрекетін жандандыра отырып, алға қойған мақсатқа толықтай жету. Ал бҧдан педагогикалық технологияның тиімділігі шығады. Педагогикалық технология ҧғымына шетелдік жҽне отандық ҽдебиеттерде ҥш жҥзден астам анық- тама берілген. Бҧл педагогикалық технология ҧғымының қалыптасу мен дамуының тарихында оның оқыту технологиясын техникалық қҧралдардың кҿмегімен оқыту деп ҧғынудан бастап педагогика- лық технологияны ғылыми тҧрғыдан ҧғынуға дейін тҥрліше пікірлер бар. «Технология» термині алғаш рет 1904-50 жылдары шет елдерде пайда болды жҽне ол педагогика- лық ҥрдісте технологиялық қҧралдар мен оқыту бағдарламаларын пайдалануға байланысты болды. Технология – ҿнім алу барысында шикізаттың, материалдың немесе жартылай шикі заттың қалыбын, қасиетін, формасын ҿңдеу, ҽзірлеу не ҿзгерту ҽдістерінің жиынтығы Педагогикалық сҿздікте «педагогикалық технология – социо-мҽдени ҿлшемді тҧлғалық кҿрініс еркіндігін ҥйлестіруші ҽлемге қатынасын қалыптастыру мақсатында қоршаған ортамен дара қарым- қатынас мағынасында балаға, педагогтық ҽсер етуінің ғылыми негізделген кҽсіби шешімін білдіретін педагогикалық шеберліктің компоненті», - делінген. Оқыту технологиясы оқыту мазмҧнын жҥзеге асыру жолындағы алға қойған мақсатқа жетудің тиімділігін қамтамасыз ететін оқытудың ҽдіс, қҧрал жҽне тҥрлерінің жҥйесі болып табылады. Қажет- ті мазмҧнды, тиімді ҽдістер мен қҧралдарды бағдарлама мен қойылған педагогикалық міндетке сҽй- кес іріктей білу педагогтың педагогикалық шеберлігіне байланысты. Педагогикалық технологиялар тарихын, оның пайда болуын жҽне маңызды қҧрылымдық ерекшеліктерін қарастыру педагогикалық қҧрылымды тҥсінуге мҥмкіндік береді. Ғалымдардың тарихи-педагогикалық зерттеулерін талдау педагогикалық технологияның бірнеше ғасырлар бойында ғылыми пікірталастың басты нысаны болғанын айқындайды. Сонымен, педагогикалық технологиясы оқыту ҽдістемесімен салыстырғанда, білім алушылардың ҿздерінің іс-ҽрекетін ҧйымдастыру тҽсілдері жҽне мазмҧнын ҿндіруді кҿрсетеді. Олар диагнос- тикалық білім маңыздылығын жҽне оқыту процесінің қасиеттерінің жалпы білім алушылардың тҧлғасын дамытуға бағытталған объективті бақылауын қажет етеді. Ал инновациялық технология жаңа ғылыми немесе практикалық шығармашылықтың қорытындысы деуге болады. «Педагогикалық технология» термині тек қана оқытуға байланысты қолданылады, ал технология- ның ҿзі техникалық қҧралмен оқытуды тҥсіндіріледі. Бҥгін педагогикалық технологияны, педагоги- калық мiндеттердi шешумен байланысты, педагогтің жалғастырмалы жҥйедегі іс-ҽрекеті ретінде ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018 144 немесе алдын-ала жобаланған педагогикалық процестің тҽжірибе де тҧрақты жҽне жалғастырмалы шығаруы ретінде тҥсіндіріледі. Қазіргі педагогикалық теорияда «білім беру технологиясы», «педагогикалық технология», «оқыту технологиясы» ҧғымдары ғылыми айналымға енуде. Қарастырылып отырған мҽселелер Б.Т. Лихачев, В.П. Беспалько, С.Сполдинг, В.В. Сериков, В.М. Монахов, М.В. Кларин, И.Я. Лернер, П.И. Пидкасистый, В.В. Гузеев, Н.Д. Хмель, Н.Н. Хан жҽне т.б. ғалымдар ҥлес қосуда. Дидиактиканың негізін салушы Я.А. Коменский ҿз еңбектерінде мҧғалім қарапайым балалардан сауатты да ойы ҧшқыр жан-жақты тҧлға қалыптастыра алатындай оқыту жҥйесін қҧруға мҥмкіндігін атап кетті [4, 27 б.]. Оның пікірінше, мҧғалім педагогикалық қҧралдарды ҿз еңбегінде нҽтижелі де саналы, тиімді болатындай етіп ҧйымдастыруға ҧмтылу керек екенін айтқан. Еңбектерін талдау барысында бізге бағыталған ҧстанымдардың оң нҽтижелер бергенін, ол оқу ҥрдісін ҧйымдастырудың оқу іс-ҽрекет жҥйесінің негізін қҧру жҽне кҥні бҥгінге дейін балабақшада қолданылып жҥрген оқыту- дың деңгейлік, кезекті ережелерінің басты талаптарын жасағанын айқындауға негіз болады. Ҧлы дидакт білімді адамдар легін даярлайтын ҿндіріске ҧқсас педагогикалық технология қҧруға нақты қадамдар жасағанын кҿруге болады. И.Г. Песталоцци оқыту технологиясын жасау мҽселелерін жан-жақты қарастырды. Ол қарапайым оқыту технологиясының негізін салды жҽне оның негізгі идеясы қарапайым элементтерден кҥрделі элементтерге біртіндеп ҥйрету болды [5, 145 б.]. Кеңес дҽуірінің педагогтары А.С. Макаренко мен В.А. Сухомлинскийдің де еңбектері мен ҧстаз- дық тҽжірибелерін айтпай кетуге болмайды. Олар жасаған оқыту технологиясы қиын жасҿспірім- дердің тҽрбиеге бағынбайтын ҿрескел ҽрекеттерін қоғамға пайдалы, саналы ҽрі, шығармашыл ҽре- кетке айналдыруға ықпал етіп, жаңартқыш идея екендігін таныта білді. Сондықтан оқыту техноло- гиясын ҧзақ тарихи дамудың нҽтижесі деп те қарауға болады. Бірақ білім беруді технологияландыру мен оқыту технологиясы екеуі екі басқа ғылыми педагогикалық ҧғымды білдіреді. Тҥсіндірме сҿздікте: «технология бҧл қандай да болсын істе, шеберлік, ҿнерде қолданылатын амалдардың жиынтығы» деп анықтама берілген. Бҥгінгі таңда, қазіргі қоғамдағы білім беру ҥрдісінің дамуы, педагогикалық инновация бойынша жинақталған тҽжірибе, жаңашыл тҽрбиешінің жҥргізген психологиялық педагогикалық зерттеу нҽти- желеріне қарасақ ҿзгеріс жҥйелілік пен жалпылауды қажет етеді. Осы мҽселені шешу жолдарының бірі педагогикалық технологияларды білім алуға енгізу, яғни «технология» ҧғымын педагогикалық ҥрдісте қолдану. Шынайы оқу ҥдерісінде оқыту технологиясы – бҧл оқу мазмҧнын, оқу бағдарламасына сай, қойы- латын мақсаттарға жетіп тиімді нҽтижелер алуды қамтамасыз ететін оқыту қҧралдарының, ҽдістері- нің, формаларының жҥйесін қолдана отырып оқыту. Қазірде «технология» ҧғымы педагогикада ҥш мазмҧнда қолданылады: жүктеу/скачать 6,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|