Cабақ 1-2 Топ 6 Күні 05. 09. 2014 Тақырыбы: Іс құжаттары қарым-қатынас жасаудың тәсілі Мақсаты: Білімділік

Визит карточкасы

- Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттiк университетiнiң

филология факультетi деканы орынбасары

- Филология ғылымының кандидаты

- Көкшетау қаласы, Абай көшесi, 33-Үй, 1-пәтер

- үй телефоны: 26-66-66

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

тылыққа, жауапкершілікке және

мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

туға бейімдеу

• 
  сөз әдісі
  
• 
  әңгіме
  
• 
  дәріспен жұмыс
  
• 
  сұрақ-жауап
  

Құжаттар үлгісі салынған папкалар

1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2. Қысқаша теориялық материалды еске түсіру.

3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең: 1. Ақпаратты-анықтамалық құжаттар туралы кіріспе әнгіме

2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

3.Сөздік жұмысын жүргізу

4.Әдістемелер мен жұмыс

5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

Тапсырма 1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

2. Аударма жұмысын жүргізу

• 
  оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.
  
• 
  бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу
  
• 
  тәжірибе жұмысын қорғау
  
• 
  сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.
  

1. Жеделхаттың анықтамасын бер.

2. Жеделхат хат қандай жағдайларда жазылады?

3. Жеделхаттың мәтіні қалай құрастырылады?

4. Жедел.хат қалай жіберіледі?

5. Жеделхаттың мәтіні қалай құрастырылады?

2.ҚР “Тіл туралы заңы”

3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.
Тақырып бойынша қысқаша материал

Жеделхат (телетайпхаттар) – ақпарат беру әдiсi (телеграф) жағынан бiрдей, әртүрлi мазмұндағы құжаттардың жалпы түрдегi жинақтама атауы.

Жеделхаттың iшiне мыналар кiредi: қай категорияға жататыны туралы белгi (үкiметтiк, халықаралық, жедел, категориясы жоқ, кезектен тыс, шторм, байланыс, апат); мекен – жайы, мәтiнi, мәтiнге қол қойған лауазымды адамның аты – жөнi, жiберушi үйымының байланыс мекен – жайы, жiберушi лауазымды адамның қолы, мөр, күнi.

Жеделхаттар сондай – ақ тапсырылғанын ескертетiн, талап ету бойынша алатын, қабылдаушының өз қолына тапсырылатын, жеткiзiлiп берiлетiн, жауабына ақысы төленген түрлерде де болады.

Жеделхаттар мен телетайпхаттар арнайы баспахана қағаздарына толтырылады, олар жоқ болса, қажет пiшiмдегi жай қағазға толтырылады. Жеделхаттың екiншi данасы (көшiрмесi) үйымының iс қағаздарында сақталады.

Оның мәтiнiне ерекше телеграф стилi тән: көмекшi сөздер, шылаулар, жалғаулықтар, тыныс белгiлерi болмайды. Көп белгiлi түрлерi болмаса, сандар сөзбен жазылады. Мәтiн қысқа, жинақылықты қажет етедi, екi ұшты, астарлы болмауы тиiс. Екi ұшты түсiнiк тууы мүмкiн жағдайда тыныс белгiлерi қысқарған сөздерден құралады: НКТ – нүкте, ҮТ – үтiр, ҚТ – қос нүкте, ТР – тырнақша, НР – нөмiр.

Халықаралық жеделхаттар орыс және латын шрифтерiмен басылады. Халықаралық жеделхат мәтiнi 1,5 аралықта, тасқа басылған әрiптермен, жаңа жолсыз, тасымалсыз, түзетулерсiз басылады.

Халықаралық жеделхаттың мекен – жайы бөлiмiнде жеделхаттың категориясы туралы белгi, қабылдаушының аты, жiберiлген елдің атауы көрсетiледi. Мәтiнге үйым басшысының қолы қойылады. Халықаралық жеделхаттң сол жақ төменгi бүрышында нөмiрi, күнi, орындаушының аты- жөнi, қызмет телефонының нөмiрi көрсетiледi.

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

1. Жеделхат үлгісіне қарап бір мекемеге жедел жеткізу қажет болатын бір жағдай туралы құжат құрастырыныз.

ЖЕДЕЛХАТ

СЫНАҚТЫҢ ЕКIНШI КЕЗЕҢI СӘТТI АЯҚТАЛДЫ. ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСЫН ЖАЛҒАСТЫРУ ШАРТТАРЫН КҮТЕМIН. МАТЕРИАЛДАРДЫ МЫНА МЕКЕН-ЖАЙҒА ЖIБЕРIҢIЗ. АТЫРАУ. ДЖАМБУЛ-7. БАЙЖАНОВ.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

тылыққа, жауапкершілікке және

мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

туға бейімдеу

• 
  сөз әдісі
  
• 
  әңгіме
  
• 
  дәріспен жұмыс
  
• 
  сұрақ-жауап
  

Құжаттар үлгісі салынған папкалар

1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2. Қысқаша теориялық материалды еске түсіру.

3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең: 1. Ақпаратты-анықтамалық құжаттар туралы кіріспе әнгіме

2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

3.Сөздік жұмысын жүргізу

4.Әдістемелер мен жұмыс

5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

Тапсырма 1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

2. Аударма жұмысын жүргізу

• 
  оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.
  
• 
  бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу
  
• 
  тәжірибе жұмысын қорғау
  
• 
  сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.
  

1. Қандай жағдайда шағымдану жазылады?

2. Шағымдану мәтіні қалай құрастырылады?

3. Шағымдануды қандай мемлекеттік орган қарастырады?

2.ҚР “Тіл туралы заңы”

3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.
Тақырып бойынша қысқаша материал
Мемлекеттік органының немесе лауазымды тұлғаның әрекеттерімен оның құқықтарына қысым жасалса, кез келген азамат сотқа шағымдана алады. Сотта мемлекеттік органдарда және қоғамдық ұйымдарда жұмыс істейтін және лауазымды бойынша немесе арнайы тапсырма бойынша заңдық мәні бар әрекеттерді жасайтын немесе оларды орындаудан жалтаратын тұлғалардың кез келген заңсыз әрекетіне жеке тұлға өз атынан немесе олар білдіретін органдардың (оның ішінде алқалық органның) атынан сотқа шағымдана алады, бұл азаматтардың құқықтары мен еріктерін бұзады немесе оларға заңда көзделмеген міндеттерді жүктейді. Сонымен бірге лауазымдық тұлға өзінің қызметін тұрақты немесе уақытша атқара ма, жоқ па немесе осы орынға сайланған ба немесе тағайындалған ба – оның ешқандай мәні болмайды.

Мемлекеттіе органдардың немесе лауазымды тұлғалардың заңды бұза отырып, жасаған іс – әрекеттеріне – азаматтардың құқықтарын шектей отырып өкілеттілігін асыра пайдалануға алқалық немесе жеке дара іс – әрекет жасау жатады, оның нәтижесінде:

• 
  Азамат оған заңмен немесе нормативтік актімен берілген құқықты толық немесе ішінара жүзеге асыру мүмкіндігінен заңсыз айырылады:
  
• 
  Азаматқа заңсыз қандай да бір міндеттеме жүктеледі.
  

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

тылыққа, жауапкершілікке және

мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

туға бейімдеу

• 
  сөз әдісі
  
• 
  әңгіме
  
• 
  дәріспен жұмыс
  
• 
  сұрақ-жауап
  

Құжаттар үлгісі салынған папкалар

1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2. Қысқаша теориялық материалды еске түсіру.

3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең: 1. Ақпаратты-анықтамалық құжаттар туралы кіріспе әнгіме

2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

3.Сөздік жұмысын жүргізу

4.Әдістемелер мен жұмыс

5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

Тапсырма 1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

2. Аударма жұмысын жүргізу

• 
  оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.
  
• 
  бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу
  
• 
  тәжірибе жұмысын қорғау
  
• 
  сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.
  

1. Коммерциялық құпия дегеніміз не?

2. Коммерциялық құпия қандай бөліктерге бөлінеді?

3. Коммерциялық құпияға қандай мәліметтер жатпайды?

4.Құпия мәліметтерден тұратын құжатармен жұмыс қалай ұйымдастырылады?

Қолданылған

әдебиеттер: 1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

2.ҚР “Тіл туралы заңы”

3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.
Тақырып бойынша қысқаша материал
Коммерциялық құпия - ғылыми - техникалық , сауда , ұйымдық немесе басқа қолданылатын кәсіпкерлік қызметте хабар , нақты немесе потенциалды экономикалық құндылықпен ие болады , себебі ол басқа беттермен бейнемен келмейді , оның жұртқа жаюының экономикалық пайдасын алу немесе қолдану еді. Сауда құпияға ең алдымен, ойлар, ойлап табулар, ашулар, технологиялар, сауда қызмет дара бөлшектері, бәсекелесуге табысты мүмкіндік беретіндер жатады.

Сауда кәсіпорында жасырын хабар алмасуды қамтамасыз ету келесі шарттардың сақтауларын талап етеді:

- мәлімдеулердің анықтамасы ,коммерциялық құпияны кәсіпорындарда құрастыру;

- қамтамасыз етуі рет олардың қорғанышы;

КҚ мәлімдеулер шарттын ірілеп екіге одаққа бөлуге болады;

- ғылыми - техникалық ( технологиялық ) хабар;

- іскер хабар.

- мәлімдеудің машиналардың контрукциясына және жабдықтаудың; чертеждер; схеманың;

- қолданылатын материалдар;

- рецептураны;

- әдістер және өндіріс тәсілдері ( әсіресе туралы жаңадан өңделетіндердің бұйымдарда );

- жаңа технологиялар , белгілі технологиялардың жаңарту бағыттары , процестердің және жабдықтаудың;

- КК бағдарламалық қамтамасыз ету, парольдер, кілттер, кодтар, және хабарға рұқсат процедуралары;

Іскер хабар қосады;

- мәлімдеу туралы қаражаттық кәсіпорын қызметі жағына ( аралық қаражаттық есептеу нәтиже , алғашқы бухгалтерлік құжаттар , қарыз , несиелер және п т . )

- мәлімдеу туралы ең пайдалылардың түрлерінде ақшалай құралдар қолдану , құнды қағаздард , акцияларды:

- мәлімдеу пайда мөлшері туралы , туындатылған өнім өзндік құнының ;

- кәсіпорын даму жоспарлары ;

- жоспарлар және көлемдерді өнім орындаулары ( маркетингі жоспары , тап осылар мінез-құлық туралы және сауда операциялардың көлемінде , бағалардың деңгейлерінде , тауарлардың барысында ;

- шығарылушы өнім бәсеке қабілеттілік талдау экспорт нәтижелілік , шығу шамаланған уақыты базар ;

- жарнамалық қызмет жоспары ;

- сауда және басқа клиенттердің тізімдері , өкілдердің , делдалдардың , бәсекешілердің , мәлімдеудің өзара қатынастар туралы

Олардын , олардың қаражаттық жайда , шығарып салынушы операцияларда және көлемдерде , жұмыс істейтін және отырған келісімдердің шарттарында ;

- құрылым және басқару әдістері , байланыстың фирма ішінде және сыртында оның , міндеттердің тарату және олардың ұстауы ;

- тұрақтының құрам және оның құруы ;

- мәлімдеудің іскер қайтадан жазудың :
Коммерциялық құпияға жатпайтын мәліметтер:

- Коммерциялық әрекеттермен айналысуға құқық беретін құжаттардан және құжаттарында ұсталатын құжаттардан тұратын ақпарат;

- Жылдық есеп беруден бухгалтерлік баланстардан және де басқа бухгалтерлік есеп беру нысандарыннан тұратын ақпарат;

- Бос жұмыс орнына алу туралы ақпарат;

- Экологиялық және антимонополиялық заң шығаруды бақылауға байланысты ақпарат;

- Еңбектің қауіпсіз жағдайларын қамтамасыз ету бойынша ақпарат.

Фирманың барлық қызметкерлері жұмысқа түсер кезінде міндеттеимеге немесе коммерциялық құпияларды таратпау және оның сақталуына жауапкершілігі туралы шартқа қол қоюы қажет.

Бұл құжатта негізгі міндеттемелерге мыналар жатады:

- КҚ тұратын мәліметті таратпау, яғни қызметік міндеттерді орындау кезінде белгілі немесе сенімді болатын, соның ішінде фирмадан шығарылғаннан кейін ағымдағы анықталған мерзімде;

- Коммерциялық құпияны қорғау бойынша талаптарын қызметкердің жеткізген мәліметке дейін бақылау;

- Коммециялық құпиялардан тұратын мәліметтерді оның иесінің келісімінсіз қолданбау;

- Басқа тұлғалар мен кәсіпорындар алдында ешқандай міндеттемелерін білдірмеу.
Құпия мәліметтерден тұратын құжатармен жұмыс ұйымдастыру
Құпия мәліметтерге және құжаттарға рұқсат етілген кәсіпорын қызметкерлері оған кіру рұқсатын алмас бұрын, нұсқаудан өтуі және кәсіпорынның коммерциялық құпияларын сақтау туралы ескеркіштермен танысуы керек. Нақтылы кәсіпорын ерекшелігі есепке ала жадынама қауіпсіздік қызметімен құрастырылады, директор орынбасарымен қол қойылады және кәсіпорын басшысымен бекітіледі.

Жасырын мәлімдемені ұстаушы барлық құжаттарды есепке және арнайы белгілеуге жатады. Құжатта 1 беттің оң жақ жоғарғы бұрышына дана көшірмелері нұсқауымен рұқсат етуге шек қою грифі қойылады, Мысалы:

Құпия

№1 дана
немесе

№ 1 дана
Құпия ақпараттардан тұратын барлық құжаттар басқа құжаттардан

КҚ грифті құжаттарды тіркеу журналында жеке тіркелуі тиіс.

Құжат нөмірі	Құжаттың тіркелген күні	Құжаттың нөмірі мен күні (кіріс құжаттары үшін )	Қандан түсті немесе қайда жіберілді	Қысқаша мазмұны (тақырып)	Бет саны	Дана саны	Орындаушы	Ескерту

КҚ грифті жоюға іріктелген құжаттарға кәсіпорын жетекшісінің бекітілуімен акт толтырылады.

Сабақ № 58

Тақырыбы: Еңбек ресурстарын басқару
Мақсаты: Білімділік: Теориялық материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.
Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

тылыққа, жауапкершілікке және

мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

туға бейімдеу

• 
  сөз әдісі
  
• 
  әңгіме
  
• 
  дәріспен жұмыс
  
• 
  сұрақ-жауап
  

Құжаттар үлгісі салынған папкалар

1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2. Қысқаша теориялық материалды еске түсіру.

3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең: 1. Ақпаратты-анықтамалық құжаттар туралы кіріспе әнгіме

2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

3.Сөздік жұмысын жүргізу

4.Әдістемелер мен жұмыс

5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

Тапсырма 1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

2. Аударма жұмысын жүргізу

• 
  оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.
  
• 
  бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу
  
• 
  тәжірибе жұмысын қорғау
  
• 
  сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.
  

1. 
   Бос тұрған қызметке үміткерлерді қайдан алады?
   
2. 
   Өз қызметкерлерінен үміткер іріктеудің қандай жолдары бар?
   
3. 
   Сырттан жұмысшыларды шақырғанда олар қандай жалдау процедуралар өтіуі тиіс?
   
4. 
   Жан-жақты әнгімелесуі үміткерге қандай мүмкіндік береді?
   
5. 
   Ұсыныс хаттарда үміткер туралы не жазылады?
   

2.ҚР “Тіл туралы заңы”

3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.
Тақырып бойынша қысқаша материал

Бос тұрған қызметке үміткерлерді іштен әлде сырттан іздеу мәселесіне көптеген фирмалар стратегиялық мәні бар мәселе ретінде қарайды.

Өз қызметкерлерінен үміткер іріктеудін бірнеше жолы бар. Басшылардан ұсыныс хат алу - өте жиі қолданылатын тәсіл. Кейбір фирмалар барлық қызметкерлерге қатысты толық мәліметтер жинақталган компьютерлендірілген ақпарат жүйесін пайдаланады.

Жалдаудың басқа әдісі – сырттан жұмысшылар шақыру. Бұл әсіресе топтап жалдауда және жоғары білікті жұмысшыларды шақырғанда маңызды. Жұмысқа тартудың негізгі тәсілі хабарландырулар тарату болып табылады. Арнайы білімі тәсілі бар жұмысшыларды жалдауда тікелей институттар мен университеттерден тарту әдісі қолданылады. Сондай-ақ еңбекпен қамтамасыз ету бюролары мен нарықтық делдалдарда бар.

Үміткерлерді еңбек нарығында іріктеу – фирма үшін жауапты сәт. Дегенмен бұл екі жақты процесс. Фирма үміткерлерді қабылдау әлде қабылдамау керектігін шешеді, ал үміткер – жұмыс туралы ұсынысты қабылдай ма, жоқ па, соны шешеді.

Жалдау процедурасы төмендегідей кезеңдерге бөлшектенуі мүмкін:

Біліктілік талаптар, анықтамалық мәліметтер, сондай-ақ ұсынылған жұмыс туралы білімін тексеруге арналған сұрақтар барілген форманы толтыру.

Алдын ала белгіленген сұрақтар бойнша аузша әңгімелесу қолданылады. Әңгімелесу түрлі арнайы үлгідегі тестілермен аяқталады. Бұл тестілер кеңсе қызметкерлеріне арналған типтік тестілер немесе менеджерлерге арналған психологиялық тестілер болуы мүмкін. Менеджерлікке үміткерлер кейде олардың келешектегі шешімін айғақтауға мүмкіндік беретін іскерлік ойндар арқылы тексеруден өтеді.

Үміткердің болашақтағы басшысымен арадағы жан-жақты әңгімелесуі, біріншіден, алдынғы кезендердегі жеткіліксіз болған мәліметтерді толықтыруға мүмкіндік береді. Екіншіден, үміткердің қарым-қатынас жасау, ұжымға сіңіп кету мүмкіндігін тексереді. Бұл кезең үміткердің болашақтағы өз жұмысы туралы сұрап алуына мүмкіндік береді.

Көптеген фирмалар кез келген жұмысқа алуда емтихан қабылдауды қолданады. Кейбір жұмыс түрлері (жүзгізушілер, ұшкыштар, спорт нұскаушылары, т.б.) үміткерлерден белгілі бір физикалық стандарттарды қажет етеді. Кей жағдайларда емтихан жұмыс орнындағы қауіпсіздік үшін, медициналық қауіпсіздік және т.б. үшін қажет. Кейде түрлі деңгейдегі қарым-қатынас жасау үшін белгілі бір тілді маңызды болады.

Егер үміткер іріктеу процесстеріндегі кедергілердің бәрінен өтсе және еңбек келісімінің шарттары екі жақ үшін де қанағаттанарлық әрі шындыққа жақын болса, ресми ұсыныс жасауға болады. Осыдан кейін жалдауды құжаттауға болады.

Фирма жалдаудың кез келген заңды үлгісін қолдануға құқылы. Бірақ жалдау барлық жағдайда еңбек туралы қолданылып жүрген зандарға сәйкес заңды түрде ресімделуі қажет.

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

1. 
   Еңбек ресурстарының басқару кестесін орыс тіліне аударып айтып берініз.
   

Есепке алу

2. 
   Сіз басшы ретінде өз қызметкерлерінің арасынан бір үміткерге бос тұрған қызметке ұсыныс хат толтырып берініз.
   

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

тылыққа, жауапкершілікке және

мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

туға бейімдеу

• 
  сөз әдісі
  
• 
  әңгіме
  
• 
  дәріспен жұмыс
  
• 
  сұрақ-жауап
  

Құжаттар үлгісі салынған папкалар

1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2. Қысқаша теориялық материалды еске түсіру.

3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең: 1. Жеке құрам бойынша толтырылатын құжаттар туралы кіріспе әнгіме

2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

3.Сөздік жұмысын жүргізу

4.Әдістемелер мен жұмыс

5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

Тапсырма 1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

2. Аударма жұмысын жүргізу

• 
  оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.
  
• 
  бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу
  
• 
  тәжірибе жұмысын қорғау
  
• 
  сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.
  

1. Өтініш кімнің атынан және қандай жағдайларда жазылады?

2. Өтінішке қандай деректемелер кіреді?

3. Өтініштің мәтіні қалай құрастырылады?

4. Өтініш қандай қағазда толтырылады?

Қолданылған

әдебиеттер: 1. Л.Дүйсенбекова. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. Алматы, 2001ж.,

2.ҚР “Тіл туралы заңы”

3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.
Тақырып бойынша қысқаша материал

Жұмысқа қабылдану кезiнде үмiткер өтiнiш жазады, бұл оның ресми тiлегi, әрi штатқа тiркеу үшiн негiз болып табылады.

Өтiнiш мәтiнiнде жұмысқа алу туралы тiлегi баяндалады, мамандығы, кәсiбi, квалификациясы мен өзi сұрап отырған қызмет түрi көрсетiледi. Өтiнiш қолмен жазылады және төмендегiдей деректемелерден тұрады: қабылдаушы (кiмге); авторы, автордың мекен-жайы; құжаттың түрi (өтiнiш); мәтiнi; өтiнiш иесiнiң қолы; жазылу мерзiмi.

Өтiнiште «кiмнен» деген үлгiдегi көрсеткiштер жазылмайды, сондай-ақ «Сiзден өтiнiп сұраймын», «алдын ала рахмет айтамын», «соған қоса» және т.б. архаизмдер қолданылмайды. Өтiнiш А4 форматтағы қалыпты қағазға толтырылады.

Өтiнiшке қажеттi өзге құжаттар: өмiрбаян, кадрлық есепке алу жеке қағазы немесе анкета; ұсыныс хат (мiнездеме); анкета мен куәлiкке қажет фотасурет; бiлiмi немесе кәсiби квалификациясы туралы құжаттық көшiрмесi қоса тiркеледi. Төлқұжат жеке көрсетiледi. Еңбек туралы Заң Көдексi (ЕтЗК) мекемелерден заңда көрсетiлмеген құжаттарды талап етуге тыйым салынады.

Басқа қызметке ауысу туралы өтiнiш өзгеше толтырылады. Оның қалыпты пiшiмi ГОСТ талаптарына сәйкес сол мекемеде жасалады. Басқа қызметке ауыстыру туралы өтініш лауазым иесінің атынан жазылады. Ол өтініште қандай қызметтен қандай қызметке ауыстыруға өтініш білдіретіні көрсетіліп жазылады.

Демалыс алу туралы өтiнiш арнайы бланкiге толтырылады; мерзiмi туралы ақпарат қолмен жазылады. Өтiнiштiң бұл түрiнде беттiң артқы жағында демалысқа бөлiнген айлықтың есебi жазылады.

Қызметтен босату туралы өтiнiш деректемелердiң құрамы мен толтырылу жағынан басқа жұмысқа ауысу туралы өтiнiшке ұқсас.

Оқу демалысын алу туралы өтiнiш және жүктi болуына немесе босануына байланысты т.б. Өтiнiш түрлерiнiң мәтiнiнде соны растайтын құжаттардың (оқу орнынан анықтама, аурулық қағаз және т.б.) бар екендiгi көрсетiледi. Бұл құжаттар өтiнiшке қоса тiркеледi.

Кезектi еңбек демалысын алу мәселесi не бекiтiлген демалыс кестесi арқылы, не жеке өтiнiшi бойынша шешiледi.

Өзіңіздің болашақ мамандығыңызға сәйкес жұмысқа қабылдау туралы өтініш жазыңыз.

Өтінемін, өз еркіммен, мені, үйлестіруші, бастап, қызметінен, 2008 жылдың 5 ақпанынаң, босатуыңызды.

1. 
   Менің ................... жақсы
   

ә) денсаулығыңыз

б) денсаулығы

в) денсаулығым

2. 
   Отбасы ............. байланысты.
   

ә) жағдайына

б) қаулысына

в) мүшесіне

3. 
   2003 жылдың 1қазан.. дейін
   

ә) -қа

в) –сына

4. 
   Жұмыстын босату... сұраймын
   

ә) –да

в) –ға

5. 
   Кезектен ............... демалыс беру
   

ә) басқа

в) бойынша

Павлодар қаласының

Абай атындағы №10 жалпы

білім беру мектебінің

директоры А.А.Әбішовке

Павлодар қ. Мир к. 10-үй,

11-пәтерде тұратын

Азамат А.Ахметовтен

ӨТІНІШ

Қажетті құжаттар өтінішке тіркелген.

«Арай» ЖСШ-ның

директор А.А.Әбішовке

бағдарламашы А.А.Ахметтен

ӨТІНІШ

Мен 2003 жылғы қарашаның 10-ынан 2003 жылғы желтоқсанның 3-іне дейін 20 жұмыс күніне кезекте еңбек демалысын беруіңізді өтінемін.

«Арай» ААҚ-сының

директор А.А.Әбішовке

жоспарлау бөлімінің

бастығы А.А.Ахметтен

ӨТІНІШ

«Арай» ААҚ-сының

директор А.А.Әбішовке

жоспарлау бөлімінің

бастығы А.А.Ахметтен
ӨТІНІШ

Маған отбасы жағдайыма байланысты еңбек ақысынан аванс ретінде 5000 (бес мың) теңге беруіңізді өтінемін.

22.12.2008
қолы А.А.Ахмет


Сабақ № 61

Тақырыбы: Түйіндеме
Мақсаты: Білімділік: Теориялық материалдарды тәжірибе жүзінде қолданыла білуге үйрету, құжаттарға қоятын талаптарды толық игеру. Жалпы іс қағаздарын мемлекеттік тілде сауатты жаза және толтыра білуді үйретуде жоғары нәтижеге қол жеткізу.
Дамытушылық: Оқушыларды іс қағаздарын екі тілде құрастыруды үйрету. Логикалық қабілетін дамыту. Тіл ұстару екі тілде еркін сөйлеуге орысша, қазақша үйрету. Өз мамандығы бойынша еңбекке араласқан кезінде жұмыс орындарында, мекемелерде іс қағаздарын сауатты және еркін жаза білуге үйрету.

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

тылыққа, жауапкершілікке және

мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

туға бейімдеу

• 
  сөз әдісі
  
• 
  әңгіме
  
• 
  дәріспен жұмыс
  
• 
  сұрақ-жауап
  

Құжаттар үлгісі салынған папкалар

1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2. Қысқаша теориялық материалды еске түсіру.

3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру

Операциялық

кезең: 1. Жеке құрам бойынша толтырылатын құжаттар туралы кіріспе әнгіме

2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

3.Сөздік жұмысын жүргізу

4.Әдістемелер мен жұмыс

5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

Тапсырма 1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

2. Аударма жұмысын жүргізу

• 
  оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.
  
• 
  бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу
  
• 
  тәжірибе жұмысын қорғау
  
• 
  сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.
  

1. “Түйіндеме” деген сөздің мағынасын, анықтамасын бер

2. Түйіндеме не үшін жазылады?

3. Түйіндеиенің өмірбаяннан айырмашылығы неде?

4. Түйіндемеде қандай мәліметтер болу керек?

5. Түйіндеме құжатында қандай деректемелер қолданылады?

2.ҚР “Тіл туралы заңы”

3. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу. Алматы. 2004ж.
Тақырып бойынша қысқаша материал

Бүгінгі нарық заманында мемлекеттік органдарға, фирма, кәсіпорындарға қызметкерлер қабылдау ұшін түйіндеме талап етеді. Түйіндеме белгілі бір адам туралы мәліметтер ықшам әрі нақты түрде беріледі. Сауатты әрі толық жазылған түйіндеме сіз туралы жақсы әсер қалдырады. Бұл өзініз қалаған жұмысты тезірек табуға көмектеседі. Түйіндеменің ерекшелігі – үміткердің білімі және кәсіби шеберлігі туралы мәліметтердің кері хронологиялық тәртіпте берілуі.

Түйіндемеде үміткердің:

• 
  Аты-жөні
  
• 
  Туған жылы, күні, айы, туған жері
  
• 
  Ұлты
  
• 
  Жынысы
  
• 
  Мекенжайы, телефоны
  
• 
  Отбасы жағдайы
  
• 
  Азаматтығы
  
• 
  Білімі
  
• 
  Бітірген оқу орындары
  
• 
  Кәсіби біліктілігі мек кәсіби тәжірибесі
  
• 
  Тілдік дағдылары
  
• 
  Компьютерлік сауаттылығы
  
• 
  Жеке қасиетері. Мысалы: жауапкершілік, адамдармен қарым-қатынас орнатуға беімділік, ұстамдылық, мақсаттылық, ұйымдастырушылық және басқарушылық, қабілеттер, ұжыммен жұмыс істей білу, ұқыптылық, алға қойған міндеттерге шығармашылық көзқарас т.б.
  
• 
  Қызығушылығы (саяхатқа шығу, би, домбырада ойнау, кітап оқу т.б.) туралы мәліметтер және қосымша ақпараттар (мақтау грамоталары, сертификаттар, наградалар, патенттер т.б.) көрсетіледі.
  

ЗАДАНИЕ ДЛЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ РАБОТЫ

1. 
   Сөз тіркестерін аударыныз
   

2. Жұмысқа қабылдайтын мекемеге дайындаған түйіндеменізді жазыныз.

РЕЗЮМЕ

Аты – жөні: Мұрат Шәмілұлы Баймұрат

Телефон: /0000/ 00-00-00

Е-mail:

Жалпы ақпарат: Тұған жылы, айы, күні: 1970 жылғы қаңтардың 1-і

Ұлты: қазақ

Жынысы: ер

Отбасы жағдайы: үйленгенмін

Азаматтағы: Қазақстан Респибликасының азаматымын

Жұмыс тәжірибесі: 1996-2002 жылдар, «Арай» ЖШС, бағдарламашы

1994-1996 жылдар, Павлодар трактор заводы, инженер

Білім: Орта: 1982-1987 жылдары, Павлодар қ. №2 орта мектебі

1977-1982 жылдары, Павлодар қ. №2 орта мектебі

Жоғары: 1987-1992 жылдары, Павлодар индустриалдық институты

Тілді білуі: қазақ тілі – ана тілі

Компьютерді білуі: РС – Windows 95/2000

Жеке қасиеттері: жауаптымын, ұйымдастырушылық қабілеттерім бар

Қосымша ақпараттар: қазақша күрестен спорт шеберімін

Құштарлығы: әдеби кітаптар оқу

Ұсыныс хаты: жоқ

Мәтінмен аударма жұмыстарын жүргізуге дағдыландыру.

тылыққа, жауапкершілікке және

мемлекеттік тіл мәртебесін жоғарыла

туға бейімдеу

• 
  сөз әдісі
  
• 
  әңгіме
  
• 
  дәріспен жұмыс
  
• 
  сұрақ-жауап
  

Құжаттар үлгісі салынған папкалар

1. Сабақтың тақырыбымен таныстыру.

2. Қысқаша теориялық материалды еске түсіру.

3. Құжатқа қойылатын негізгі талаптарға тоқталу

4. Іс қағазын жазу және толтыру ережесін түсіндіру
Операциялық

кезең: 1. Жеке адамдардың дербес құжаттары туралы кіріспе әнгіме

2.Мамандық бойынша іс қағазы үлгісімен таныстыру және жаздыру

3.Сөздік жұмысын жүргізу

4.Әдістемелер мен жұмыс

5.Тапсырма бойынша жұмысты талдау

Тәжірибе бойынша

Тапсырма 1.Папкаларға салынған үлгілер бойынша жұмыс

2. Аударма жұмысын жүргізу

• 
  оқушылардың қойған сұрақтарына жауап беру.
  
• 
  бақылау сұрақтары бойынша жұмыс істеу
  
• 
  тәжірибе жұмысын қорғау
  
• 
  сабаққа оқушылар жұмысына баға беру.
  

1. Бұйрық қандай құжат?

2. Бұйрықтар неше бөліктен тұрады?

3. Құжаттың екінші бөлігі қалай аталады, қандай сөздермен басталады?

4. Жеке құрам бойынша бұйрықтар қандай жағдайларға байланысты шығарылады?

5. Жеке құрам бойынша құжатта кім қол қояды?

2.ҚР “Тіл туралы заңы”

3.Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу.Алматы.2001ж,
Тақырып бойынша қысқаша материал

Бұйрық – қандай да бір міндеттерді шешу ұшін мекеме басшысы шығаратын өкімдік құжаттардың бірі.

Жеке құрам бойынша бұйрықтар арқылы жұмысқа қабылдау, қызметi бойынша ауыстыру, жұмыстан шығару, демалыс беру, мадақтау және жазалау ресiмделедi. Мұндай бұйрықтар негiзгi қызметке қатысты бұйрықтардан бөлек жүргiзiлiп, оның екi түрi де бiркелкi бланкiлерге толтырылады.

Жеке құрам бойынша бұйрықтар мәтiнiнiң тақырыбына жұмысқа алу, басқа жұмысқа ауыстыру, жґмыстан шығару, демалыс беру туралы және т.б. атаулар қойылады.

Мұндай бұйрықтардың мәтiнiнiң белгiлеушi бөлiгiнде негiзгi қызметке байланысты бұйрықтарда мiндеттi саналатын «БҰЙЫРАМЫН» сөзi болмайды. Сондықтан жеке құрам бойынша бұйрықтар нұсқаулық әректтердi бiлдiретiн ҚАБЫЛДАНСЫН, ТАҒАЙЫНДАЛСЫН, АУЫСТЫРЫЛСЫН, ШЫҒАРЫЛСЫН, ДЕМАЛЫС БЕРIЛСIН, ЖОЛСАПАРҒА ШЫҚСЫН т.б. сөздермен басталады.

Жеке құрам бойынша бұйрықтардың жай (жеке) және күрделi түрлерi болады. Жеке бұйрықтарда бiр қызметкер туралы ақпараттар берiледi. Атап айтқанда, этикалық жағы ескерiлiп мадақтау және жазалау туралы бұйрықтар бөлек толтырылады.

Жиынтық бұйрықтарда әртүрлi басқарушылық әрекеттер көрiнiс табуы мүмкiн.

Бұйрықтың әр тармағы ЕтЗК талаптарына сәйкес болуы қажет. Кез келген кадрлық бұйрықтардың мазмұны тұрақты түрде мынадай мәлiметтерден тұрады: нұсқаулық әрекеттердi (ауыстыру, жұмыстан шығару, тағайындау т.б.) көрсету, жұмысшының тегi, аты-жөнi, қызметi, құрылымдық бөлiмшесi, бұйрықта берiлген тармақтың күшiне ену мерзiмi (егер бұйрықтың тiркелу мерзiмiне сәйкес келмесе).

Жеке құрам бойынша жиынтық бұйрықтардың тармақтарындағы басқа мәлiметтердiң құрамы нұсқаулық әрекеттердiң ерекшелiктерiне қатысты белгiленедi.

Мысалы, жұмысқа қабылдауда белгiленген еңбек ақы көлемi, қабылдау шарты (уақытша, 00.00.0 ден 00.00.0 аралықындағы сынау мерзiмiмен т.б.) және тағы басқалары мiндеттi түрде көрсетiледi.

Басқа жұмысқа ауыстырғанда жаңа қызметi, ауыстыру түрi, оның себебi, еңбек ақысындағы өзгерiстер көрсетiледi.

Жеке құрамға қатысты бұйрықтардың әр тармағы еңбек туралы заңдарға, iшкi еңбек тәртiбi ережелерiне сәйкес болуы керек және ол жұмысшыға ескертiледi.

Әдетте жеке құрам туралы бұйрықтардың жобасы басқа да осыған қатысты қызмет иелерiмен: бас бухалтермен, заңгермен, құрылымдық бөлiмшенiң басшысымен келiсiледi. Жеке құрам бойынша бұйрықтарға кадр бөлiмi басшысы тарапынан бұрыштама белгi қойылуы мiндеттi болып саналады.

Жеке құрамға қатысты бұйрықтар мiндеттi түрде тiркеледi.

Жеке құрам бойынша еңбек туралы заңдарды бұзып толтырылған бұйрықтар белгiленген тәртiп негiзiнде қайтып алынады.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Жеке құрам бойынша – по личному составу

Өкімдік құжат - распорядительный документ

Негізгі қызмет бойынша - по основной деятельности

Штаттық кесте - штатное расписание

Кәсіпорынның жойылуы – ликвидация предприятия

Айрықша жұмыс жағдайлары – особые условия труда

Қабылдансын – принять

Тағайындалсын – назначить

Ауыстырылсын – перевести

Шағарылсын - уволить

ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМА

ЗАДАНИЕ ДЛЯ ПРАКТИЧЕСКОЙ РАБОТЫ

6. 
   Сөз тіркестерін аударыңыз
   

7. 
   Үлгі бойынша негізгі қызмет бойынша бұйрық құрастырыңыз
   

Мекеменiң, кәсiпорынның Наименование

атауы ведомства, учреждения

(қазақ тiлiнде) (на русском языке)