Ciмдiктер физиологиясы мен биотехнологиясы

Өсімдік мүшелерін және ұлпаларын өсіру үшін Мурасиге және Скугтың қоректік ортасын дайындау (кесте 1).

Ең алдымен макро-, микротұздардың және витаминдердің аналық ерітінділерін дайындау керек. Мурасиге және Скугтың ортасы үшін әдетте келесі құрамды аналық ерітінділерді дайындайды: 1) NH₄NO₃, KNO₃, KH₂PO₄, MgSO₄ .7H₂O (MgSO₄ . 7H₂O қыздырмай соңғы болып құйылады, бұл тұнба түзілуін болдырмайды); 2) CaCl₂ ерітіндісі; 3) темір хелатының ерітіндісі (темір хелатын түзілу үшін қажетті FeSO₄ және ЭДТА-Na₂-ні қайнағанша қыздыру керек); 4) микроэлементтердің ерітіндісі.

Аналық ерітінділерді дайындау үшін қажетті тұздардың мөлшері және де қоректік ортаны дайындау үшін аналық ерітіндінің мөлшері кестеде келтірілген.

Алынған ерітінділерді тығыз тығынмен сауыттарға құйып, этикеткалайды және мұздатқышта сақтайды. Темір хелатын қара сауытта сақтайды.

Витаминдердің концентрацияланған ерітінділерін (әрбіреуі жеке) флакондарда сақтайды. Ерітінділерді дайындау үшін қосылатын дозаға қатысты 10 есе көп мөлшерімен витаминнің мөлшерін алады және 10 мл суда ерітеді. Осы ерітіндінің 1 мл-де Мурасиге-Скугтың құрамы бойынша 1 л ерітіндіні дайындауға қажетті витаминнің үлесі бар.

Енді аналық ерітінділерді пайдаланып, өсімдік мүшелерін және ұлпаларын өсіру үшін қоректік орталарды дайындау керек. Сыйымдылығы 1л химиялық стақанға немесе колбаға жартысына дейін дистиллденген су құйып, қыздырады, сахароза ерігеннен кейін макро-, микротұздардың және витаминдердің аналық ерітінділерінің қажетті мөлшерлерін қосады және көлемін 1л-ге дейін дистиллденген сумен жеткізеді.

Фитогормондардың ерітінділерін келесі әдіспен дайындайды.

Ауксиндер (2,4-Д, - НСҚ, ИСҚ, индолил-майлы қышқылы – ИМҚ): заттың 100 мг-н спирттің 0,5-2 мл-де ерітеді, қыздырады, 100 мл-ге дейін дистиллденген су қосады (концентрациясы 1 мг/мл).

Цитокининдерді (кинетин, зеатин, БАП): 0,5 н HCl-дың үлкен емес көлемінде ерітеді, қыздырады, дистиллденген судың сәйкес көлемін қосады.

Абсциздік қышқылы (АБҚ): қажетті мөлшерге дейін жеткізіп, өлшенген мөлшерін 70%-дық этанолда ерітеді.

Гиббереллин қышқылы (ГҚ): өлшенген мөлшерін суда ерітеді.

Автоклавлау алдында ортаға фитогормондарды енгізгенде ортаның рН-н 5,5-5,6-ға дейін міндетті түрде жеткізу керек. Бірақ, автоклавлаудан кейін ортаның термолабилді компоненттерінің алғашқы құрамы өзгеретінін екенін ескеру қажет. Осылай, тиамин пиримидин мен тиазолға, ал кинетин мен ИСҚ өз белсендігінің бөлігін жоғалтады. Осыған байланысты витаминдерді, әсіресе термолабилді фитогормондарды тесіктердің диаметрі 0,4 мкм Зейцтің немесе «Миллипор» фильтрі арқылы өткізіп, фильтрлеумен стерилдейді (НСҚ, ИСҚ, зеатин, БАП). Бұл жағдайда ортаның рН-н реттеу үшін сілтінің стерилді ерітінділерін пайдаланады.

Ісіну үшін агар-агарды алдын ала суға салып қояды. Одан кейін оны толық ерігінше араластырып, электроплитада қыздырады. Осыдан кейін агар ерітіндісін тұздардың, витаминдердің және сахарозаның ерітіндісімен құйылып, ортаның көлемін 1л-ге жеткізу керек. Колбаларды орталарынмен мақта тығынмен, қағазбен немесе фольгамен жауып, автоклавта стерилдейді.

Қоректік орталарды пробиркаларға (1/3 көлемінде) құйылады, мақта тығындармен немесе фольгамен жауып, автоклавта стерилдейді.