Д. С. Адаева, А. Т. Унышева, С. Е. Султанбекова, Г. В. Осиненко
жүктеу/скачать 6,18 Mb. Pdf көрінісі
|
2 Ландшафтық дизайн тұжырымдамасының негізгі ережелері
|
Құмдақшөп – өте үлкен ақ гүлдері бар төмен қабатты өсімдік . Құмтас немесе аренария (Arenaria – латын тілінен аударғанда «қҧмды») – бҧл бір жылдық, екі жылдық немесе кӛпжылдық шӛп. Қҧмның биіктігі тҥріне байланысты 3-тен 30 см-ге дейін жетеді, ӛрілген ӛскін, жер бетінде ӛскін жоқ. Жапырақтардың ҧзындығы – 2,5 мм-ден 1,5 см-ге дейін, олардың пішіні ланцет, сопақ немесе эллипс сияқты болуы мҥмкін. Сәуір айының және маусым айының соңында ақ, кейде – бозғылт-қызғылт немесе бозғылт-кҥлгін тҥске гҥлдену мол. Гҥлдер 5 жапырақтан тҧрады, олардың астында кӛлемі 0,5 см-ге жуық 5 тостағандар ӛседі, олар сабақтардың ҧшында орналасады. Ортасында шамамен 10 тал және 3 аналық ӛседі. Гҥлдену аяқталғаннан кейін ҧштарында тістері бар қорапша тҥрінде жеміс пайда болады, оның ортасында ӛлшемі 0,5 мм-ге жуық етсіз тҧқымдар бар. Суық немесе жылы климаты бар жерлерде, солтҥстік ендіктерде, тропикалық климатта тауларда сирек кездесетін биік аренария ӛседі. Қҧмдақтың танымал тҥрлері: Ӛсімдіктің 270-тен астам тҥрі белгілі, олардың ішінде ең кӛп таралғандары: Таулы құмдақ (Arenaria montana) – биіктігі 15 см дейін, ені 50 см дейін, ланцет тҥріндегі ҧзындығы 2 см дейін жапырақтары, тҥсі 20 см дейін, кӛлемі 2,5 см ақ гҥлдер . Песчанка балеарская (Arenaria balearica) – Балеар аралдары, Корсика елдерінен таралғандықтан, осы атауға ие болған. Ӛсімдіктің биіктігі 3 см, ені - 50 см, жапырақтары – 3 мм, ақ гҥлдер – 1 см, гҥлсидамы – 4 см, тҥрі мҥк тәрізді. Кҥн сәулесі тікелей тҥспейтін ылғалды тасты жерде ӛседі, аязға тӛзімді. 62-сурет. Құмдақ тау 57 Құмдақ немесе күлгін (Arenaria purpurascens) – оның ерекшелігі – жаздың ортасында пайда болатын 1 см қызғылт-кҥлгін тҥсті гҥлдер. Мҧндай мӛлшердегі жапырақтар 10 см биіктікке дейін ӛседі. Arenaria ландшафтық дизайнда кеңінен қолданылады, ол топырақты қалың жабуымен және сол арқылы кӛрінбейтін жерлерді жасыру қабілеті арқасында кең қолданылады. Оны басу ауыр, сондықтан тротуар жиектерінде, плиталар аралықтарында болады. Ӛсімдік рокерияларда, террастарда, жоталардың жанында, қоршауда, беткейлерде отырғызылады, ҥлкен гҥлдер бар тҥрлері аралдармен отырғызылуы мҥмкін. Гербил қҧмыраларында жақсы кӛрінеді. Ӛсімдікті литофиттермен, гентиямен, сасифрагпен, аркариямен, арша, пирувкельмен жақсы ҥйлестіруге болады. Қҧмды тас немесе қиыршық тас кӛп жерлерде, еңістерде ӛсірген жақсы. Кӛптеген тҥрлері кҥн сәулесінің кӛптігін жақсы кӛтереді, бірақ кейбіреулер (мысалы, кҥлгін және балеар) кӛлеңкені жақсы кӛреді. Ҥй жағдайында отырғызу ҥшін, ӛсу мҥмкіндігі болу ҥшін қолайлы диаметрдегі таяз қҧмыраларды таңдау керек. Ӛсімдік жарықты талап етпейді, терезеде, балконда, қабырғада ӛседі. Гҥлдену аяқталғаннан кейін ӛсімдік ескі гҥлдерден тазартылуы керек, пішінін жақсарту ҥшін сабақты аздап кесіп аласыз. Қҧмды топырақ қышқыл да, сілтілі де болуы мҥмкін, бірақ соңғысы жақсырақ. Қҧмайт топырағында аренария жақсы ӛседі. Оны гумуспен байытады, вазонның тҥбіне дренаж – ракушки, туф, ҧсақ тастар, травертин, ірі тҥйіршікті қҧм салады. Топырақты жылына екі рет тыңайтады, ал жылына 1 рет отырғызады. 63-сурет. Балеар құмы 58 Ашық топырақта отырғызуды 5 жылға дейін жҥргізбеуге болады. Арамшӛптердің пайда болуын қадағалау және оларды ҥнемі ӛткізіп тҧру керек, әйтпесе ӛсімдік ӛледі. Суару аптасына бірнеше рет жҥргізіледі. Бҧл ретте жоғары ылғалдылыққа жол бермеу керек, ол шірімейді. Қыста ӛсімдік аз мӛлшерде су себеді. Кейде бҥрку ҧсынылады. Қҧмның ерекшелігі – табиғатта солтҥстік ендікте ӛседі, ҥйде ӛсіру жағдайында тӛмен температура да жақсы болады. жүктеу/скачать 6,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|