Д. С. Адаева, А. Т. Унышева, С. Е. Султанбекова, Г. В. Осиненко
жүктеу/скачать 6,18 Mb. Pdf көрінісі
|
2 Ландшафтық дизайн тұжырымдамасының негізгі ережелері
|
Бақылау сҧрақтары 1. Ландшафтық дизайнда топырақ қыртысы ӛсімдіктері қандай рӛл атқарады? 2. Кӛгалдандыруда топырақтық ӛсімдіктердің қандай тҥрлері кең таралған? 3. Қазақстанда ӛсетін топырақтық ӛсімдіктердің морфологиялық және биологиялық сипаттамасын беру. 3-бөлім. Ландшафттық жобалаудың негізгі принциптері Жасыл желектер адам ӛмірінде маңызды рӛл атқарады және белгілі бір функцияларды орындайды. Жасыл желектердің негізгі функциялары: 1. Санитарлық-гигиеналық; 2. Рекреациялық; 3. Сәндік-кӛркем. Санитарлық-гигиеналық функция . Ауаны тазалауда жасыл кӛшеттердің рӛлі зор. Ірі орман парктік сыналар таза ауаның белсенді ӛткізгіштері болуы мҥмкін. Егер олар орман саябақтары мен саябақтардың ҥстінен ӛтетін болса, әуе массаларының сапасы едәуір жақсарады, олардың аумағы 600 1000 га қҧрайды. 24 сағат ішінде орташа шамадағы ағаш сол уақыт ішінде ҥш адамның тыныс алуы ҥшін қанша оттегіні қалпына келтіреді, және бҧл автокӛлік қҧралдары мен ӛнеркәсіптік кәсіпорындардың «оттегі шығысының ҧлғаю ҥрдісі» пайда болуына байланысты ерекше ӛзекті болып табылады. Ыстық жаз кҥні қызған асфальт пен ҥйлердің темір шатырларының ҥстінен ауадағы ҧзақ сақталатын шаңның ҧсақ бӛлшектерін кӛтеретін жылы ауа ағындары пайда болады. Ал қаланың орталығында сынған ескі саябақтың ҥстінде ауаның тӛмен ағысы пайда болады, себебі жапырақтардың беті асфальт пен темірден едәуір салқын. Ауа ағынымен әуестенетін шаң жапырақтарда тҧрады. Қылқан жапырақты ағаштардың бір гектары жыл ішінде 40 тоннаға дейін шаңды, ал жапырақты ағаштардың бір гектары 100 тоннаға жуығын ҧстайды. Тәжірибе кӛрсеткендей, автомобиль кӛлігінің зиянды шығарындыларына қарсы кҥрестің жеткілікті тиімді қҧралы жасыл желектер жолақтары болып табылады, олардың тиімділігі ӛте кең кӛлемде - 7% - дан 35% - ға дейін ӛзгеруі мҥмкін. Осының бәрінен жасыл ӛсімдіктер қазіргі уақытта атмосфераға ӛнеркәсіптік шығарындылардың адамға зиянды әсерін азайтуда ҥлкен рӛл атқарады. Сонымен қатар, ол халыққа автомобиль кӛлігі қалдықтарының әсерін шектеудің маңызды қҧралы болып табылады. Ауаның өсімдіктермен иондалуы . Теріс немесе оң зарядталған жеңіл аэроиондар бар және ауыр - оң зарядталған. Қоршаған ортаға жеңіл теріс иондар неғҧрлым қолайлы әсер етеді. Оң зарядталған ауыр иондардың тасымалдаушылары әдетте иондалған тҥтін молекулалары, су шаңы, ауаны 64 ластайтын булар болып табылады. Демек, ауаның тазалығы едәуір шамада атмосфераны сауықтыратын жеңіл иондардың және ауаны ластайтын ауыр иондардың арақатынасымен анықталады. Жасыл желектермен ӛндірілетін оттегінің маңызды сапалы ерекшелігі оның теріс зарядты кӛтеретін иондармен қанықтығы болып табылады, бҧл ӛсімдіктің адам ағзасының жай-кҥйіне жағымды әсері байқалады. Ӛсімдіктердің ауаны теріс жеңіл иондармен байыту мҥмкіндігі туралы неғҧрлым айқын тҥсінік ҥшін мынадай деректерді келтіруге болады: орманның ҥстіндегі ауаның 1 см3-дегі жеңіл иондардың саны 2000-3000, қалалық саябақта - 800, ӛнеркәсіптік ауданда - 200-400, кӛп адамдық жабық бӛлмеде - 25-100. Ауаның иондалуына кӛгалдандыру дәрежесі де, ӛсімдіктердің табиғи қҧрамы да әсер етеді. Ауаның ең жақсы ионизаторлары аралас қылқан жапырақты екпелер болып табылады. Жас арамшӛптермен бӛлінетін скипидар буының салдарынан атмосферадағы жеңіл иондардың шоғырлануы тӛмендейді. Гҥлденген ӛсімдіктердің ҧшатын заттары ауада жеңіл иондардың концентрациясының жоғарылауына ықпал етеді. Деректері бойынша В. Н. Власюка (1976 жыл), орман оттегінің иондалуы теңізбен салыстырғанда 2-3 есе жоғары және қалалар атмосферасының оттегімен - 5-10 есе жоғары. Сондықтан, қалалар айналасында жасыл белдеуді қҧрайтын ормандар қалалық ортаны сауықтыруға, атап айтқанда, ауа бассейнін жеңіл иондармен байытуға айтарлықтай жағымды әсер етеді. Ауадағы жеңіл иондардың концентрациясының жоғарылауына әсер етеді ақ акация, карельская қайың, қызыл емен және черешчатый, АҚ және жылаған тал, кҥміс және қызыл ҥйеңкі, Сібір балқарағайы, Сібір майқарағайы, кәдімгі шетен, кәдімгі сирень, қара терек. жүктеу/скачать 6,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|