Кәсіптік оқытудың инновациялық тәсілдерін таңдау

естіп, көріп және талқылағанның 70%-ын; өздері айтқанның 80%-ын; өздері жасағанның 90%-ын.

• 
  жұмыскерлерден поливаленттілікті (бірнеше мамандықты қатар меңгеруді) талап ететін кәсіпорындар үшін қажет;
  

• 
  тек оқыту эффектісін ғана беріп қоймай, сонымен қатар ынталандыруға оң әсерін тигізеді;
  

• 
  қызметкерге ұйымда «өзін табуға» көмектеседі;
  

• 
  бірыңғай өндірістік функциялар атқаруға байланысты стрестен арылуға көмектеседі;
  

• 
  жоғары квалификациялы мамандардың өрге жылжуын жылдамдатады;
  

• 
  жаңа идеяларды, проблемаларды шешу жолдарын сомдайды.
  

Сонымен қатар, ротацияның өзіндік кемшілігі бар – жұмыскерді бір лауазымнан басқаға ауыстыруға байланысты өнімділіктің төмендеуіне байланысты шығындар.

Оқу әдістемелерін, нұсқамаларды, оқу құралдарын, - мысалы, машинамен, құрылғымен, қондырғымен жұмыс істеу принципі және т.б. Жұмыс орнынан тыс қолданылатын оқыту тәсілдері.

Дәрістер. Дәріс дәстүрлі, өте көне, кең тараған оқыту тәсілі. Дәріс талқылаудың үлесі шектеулі болатын оқытушы монологы (әнгіме, баяндау).
Дәріс артықшылықтары:

• 
  Теориялық материалдың үлкен көлемін қысқа мерзімде берудің тамаша құралы;
  

• 
  Бір сабақ барысында көптеген теория, концепцияларды ашып, дамыта алады;
  

• 
  Экономикалық тұрғыдан өте тиімді, себебі бір оқытушы бірнеше ондаған оқушымен жұмыс істей алады.
  

Дәріс кемшіліктері:

• 
  оқушылар рөлі тек қабылдаумен шектеледі, материалды өз бетінше саралайды, олар тәжірибелік іс-әрекет жасамайды;
  

• 
  практикалық дағды мен шеберлікті шыңдауға негізделмеген;
  

• 
  кәсіпорынның және оның қызметкерлерінің нақты проблемаларынан аластатылған;
  

• 
  кері байланыстың жоқтығы;
  

• 
  материалдың меңгерілу деңгейін бақылау және оқытуды түзету күрделі;
  

• 
  дәрістің тиімді өтуі үшін дәріс өнерінің жоғары дәрежесі қажет.
  

Іскерлік ойындар. Іскерлік ойындар оқушының шынайы мамандық іс-әрекетіне жақындастырылған оқыту тәсілі – ойын барысында қатысушылар модельденген компания қызметкерлері қимылын ойнайды.

• 
  оқушының жеке және ұжыммен жұмысын, кәсіптік даярлығын анықтау;
  

• 
  оқушылардың оқуға қызығушылығын арттыру;
  

• 
  кәсіпорындағы шынайы ситуацияны көрнекі елестету, оны басқарудың мүмкін болатын стратегияларын анықтау, қабылданған шешім нәтижелерін алу;
  

• 
  шынайы практикалық іс-әрекетке мейлінше жақындастырылған жағдайларда шешім қабылдау, конфликтерді шешу және т.б. дағдыларын қалыптастыру;
  

• 
  адамның шығармашылық потенциалын белсендіру, оқытуды интенсивтендіру және нәтижелі ету.
  

• 
  теориялық білім мен жаңа мамандық меңгеруде тиімді емес;
  

• 
  қымбат;
  

• 
  арнайы дағдыларды талап етеді;
  

• 
  ұйымдастыру және өткізу көп уақытты талап етеді;
  

• 
  арнайы даярланған инструкторлар қатысуы талап етіледі.
  

Іскерлік ойындар әртүрлі, оларды бірнеше белгілері бойынша жүйелеуге болады. Қатысушылардың жұмыс істеу тәсіліне байланысты ерекшеленетін ойындар типтерін қарастырамыз.

• 
  өзінің «табиғи», әдеттегі іс-әрекетін зерттеу;
  

• 
  әдеттегі әрекеттік шаблондар шеңберінен шығу;
  

• 
  жұмыс орнында қажетті әрекеттерді игеру.
  

Рөлдік ойындар мысалдары: Сызықтық менеджерлер жұппен типтік сұхбаттарды ойнайды «менеджер – қол астындағы жұмысшы» немесе «қызметкер

• 
  жұмыс шындығының негізгі белгілерінің тірі бейнесін береді;
  

• 
  нақты іскерлік ситуацияларды көрсетеді;
  

• 
  функционалдық қарым-қатынасты қарастыруды жүзеге асырады;
  

• 
  қатысушыларды оперативті шешім қабылдауды талап ететін жағдайларға қояды.
  

Практикалық жағдаят (кейстер). Практикалық ситуацияларды оқу тәсілі 80 жылдары Гарвардта ойлап шығарылған және кәсіптік оқытуда әртүрлі пәндерде

• 
  классикалық ашылған нұсқа;
  

• 
  қысқартылған нұсқа;
  

• 
  бейнематериал;
  

• 
  өмірден бір жағдай;
  

• 
  қатысушы ұсынған жағдай;
  

• 
  сұхбат түрінде ұсынылған жағдай;
  

• 
  осы ситуацияға байланысты қабылданған шешімді талдау.
  

Мұнда ситуацияның өзі төмендегі талаптарға жауап беруі керек:

• 
  проблеманың шынайылығы (оның негізінде – бір немесе бірнеше фирмаларда орын алған нақты проблема қарастырылған);
  

• 
  оқу сипаты (ситуация қарастырылатын дағдыларды қолдануды қамтиды);
  

• 
  сюжеттің, теке-тірестің болуы.
  

Болған жайттармен танысып болған соң, топтарда талдау, дискуссия жүреді, сол секілді оны талдау және бағалау жүргізіледі.

• 
  қатысушыларға басқа ұйымдардың тәжірибесімен танысуға мүмкіндік береді;
  

• 
  топ бойынша шешім қабылдау, тиімді талдау, стратегия және тактика жасауды дамытуға ықпал етеді;
  

• 
  оқылған ьеориялық материалдар мен басқару әрекеттерінің моделдерін дәйектейді.
  

Практикалық ситуациялар тәсілінің кемшіліктері:

• 
  ситуациямен танысу және талдауға мейлінше көп уақыт жұмсалады;
  

• 
  қатысушылар тарапынан қарсылықтар пайда болуы мүмкін, себебі дәстүрлі оқытуда әдетте өз бетінше ойлануға талаптандырылмайды;
  

• 
  қатысушылар талдау барысында негізгі шешім қабылдауға жұмыс істемейтін қандай да бір мәселені шеше отырып, негізгі тақырыптан ауытқулары мүмкін;
  

• 
  оқушылардан оқытудың басқа тәсілдерінің көмегімен дамытылып отыратын кәсіби шеберліктің және теориялық білімнің қажетті деңгейі талап етіледі.
  

Интерактивті оқыту. Қазіргі кезде интерактивті оқыту бизнес-оқыту тәжірибесінде дәстүрлі оқытудың альтернативасы ретінде кеңінен қолданыла бастады. Интерактивті оқыту деп қарым-қатынасқа негізделген оқушының қандай да бір тәжірибені игеруі. Бұл жағдайда оқытушы дайын тапсырмалар бермейді, ол қатысушыларды өз бетінше ізденуге тартады. Сол себепті дәстүрлі оқытудағы оның рөлі түбегейлі өзгереді: оқытушының белсенділігінің орнына оқушы белсенділігі артады, оқытушының міндеті – олардың тарапынан инициактива үшін алғышарттар жасау.Қатысушылар белсенділігі үш типті болуы мүмкін:

Оқу фильмдерін көру төмендегі міндеттерді орындай алады: