Дағдарыс тұсындағы тұрғын-үй нарығы
Анар Қуандықова, Bi Group, Қазақстан құрылысшылар қауымдастығы
жүктеу/скачать 423,04 Kb.
|
Анар Қуандықова, Bi Group, Қазақстан құрылысшылар қауымдастығы: Астанадағы құрылыс көлемін азайту ойымызда жоқ. Неге? Себебі шын мәнінде бізге көлемі азайып жатқандай көрінгенмен, шындығында егер басқа дамыған елдердің көрсеткіштеріне қарасақ, үй салу қажет емес болған сияқты, бірақ құрылыс жоғары қарқынмен жүріп жатыр. Тұрғын-үйді қолданысқа беру бізден де көп. Ал бізге шын мәнінде әлі баратын біраз жеріміз бар. Қазіргі сәтте, ешкімге жасырын емес, құрылыс саласы біздің қаламыздың басты драйвері. Ұмтылар биігіміз бар, тұрғын-үйді қолданысқа беру қарқынын ең аз дегенде бір жарым есеге арттыруға болады. Біз өз есебімізден тұрғын-үй құрылысының қарқыны 1,5 есеге арттыратын болсақ, біздің қаламыз үшін керемет болар еді дегенге келдік. Сонда нәтижесін сезінер едік. Әсел Шарибаева, модератор: Кірістің азаюы жоспарға әсер етпейтін болған ба? Анар Қуандықова, Bi Group, Қазақстан құрылысшылар қауымдастығы: Кіріске қатысты. Қазір құрылыс компанияларының пайдасы, шын мәнінде, бұрынғыдай жоғары емес екендігін нақты айта аламын. 20-25% деген ұғым жоқ, шынын айтсақ, 10-15% - осының өзі жақсы. Шындығында жағдай келесідей, көптеген компаниялар әзер күн көріп отыр, ал ақылды ірі компаниялар өзіндік құнды төмендетуге және аздаған пайдаға ұмтылып, бірақ айналымын төмендетпеуге тырысып жатыр. Тек осындай ғана шарттардың арқасында шыдап шығып, әрі қарай өзін жақсы сезініп, дамуға болады. Әсел Шарибаева, модератор: Мүмкін бизнес-сыныптан комфорт және эконом сыныпқа бет бұру жүріп жатқан болар? Әлде олай емес пе? Анар Қуандықова, Bi Group, Қазақстан құрылысшылар қауымдастығы: Иә, бұл жүріп жатыр. Сіз өте дұрыс атап өттіңіз. Қазір компаниялар өз қоржындарындағы эконом сыныптың үлесін арттыруда, бұл дұрыс та, себебі эконом-сыныпқа сұраныс артып келеді. Премиумға сұраныс азайып жатыр, премиум – бұл ұзақ мерзімді болашақ. Анна Шацкая, www.kn.kz порталы: Менің сұрағым бар. Анара, сізде сандар қатынасы бойынша деректер барма, ипотекалық келісімдердің пайызы қандай, ал ақшаны қолма-қол беретіндердің пайызы қанша? Анар Қуандықова, Bi Group, Қазақстан құрылысшылар қауымдастығы: Қараңыздар, егер біздің компанияны алатын болсақ, бізде ипотекалық келісімдер жоқ. Себебі бізде тұрғын-үй құрылыстыңбас кезінде-ақ сатылады, бұл сәтте тұрғын-үй несиеге берілмейді. Қазір ипотека бойынша шарттар өте қатаң. Жалпы бастапқы нарықта басқа құрылыс компанияларында, ТҮҚЖБ-ның арқасында, белгілі бір келісімдер көлемі бар. Қатынасын нақты айта алмаймын. Біз сатылымдарды қадағалаймыз, бірақ нақты мұндай бөліктер бойынша жоқ. Анна Шацкая, www.kn.kz порталы: Иә, маған тағы мына бір жайт, осы бір тақылау қызық болып тұр. Соңғы орын алған жағдайларға байланысты, біздің жобалауымызша, коммерциялық банктер ипотекалық несиелеу бойынша бұрынғыдан гөрі қатаң шарттарды қолданатын шығар. Әлбетте, бұл тұста ТҮҚЖБ салымшылары болғысы келетіндер саны артатын болады. Банктің өзі осы бір сегментті қамти ала ма? Ербол Қарашүкеев, «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ: Жақсы сұрақ. Рахмет, Анна. Мен тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесінің мәнін түсіндіріп өтсем деймін. Екінші деңгейлі банктерден біздің айырмашылығымыз ТҮҚБ жүйесінде салымшы бізге келіп, 3 жылдан 15 жылға дейін ақша жинайды, ол 50%-ын инауы керек, ал қалған 50%-ын банк оған 5%-дан 3,5%-ға дейінгі аралықпен береді. Сондай-ақ біз алдын ала және аралық қарыз береміз. Олар адамдарға ақшаны жинамай-ақ, ақшаны алдын ала аванспен алуға мүмкіндік береді, бірақ жинау кезінде 50% сақтайды. Жалпы ТҮҚЖБ 10 жылдан артық жұмыс істеген уақытында, 13 жыл ішінде, біздің арқамызда шамамен 100 мың отбасы тұрғын үй алды. Мұның ішінде жер телімдері де, құрылыс та бар, бірақ ең көбі, әрине, пәтерлер. Бұл шамамен 420 млрд теңге. Егер осы жылды алсақ, 6-7 айдың ішінде бұл 109 млрд теңге, бұл шамамен 17 мың адам біз арқылы несие алды деген сөз. Мен жаңа статистиканы айттым. Соңғы 7 ай ішінде берілген 4 теңгенің әрбір3 теңгесін біздің банк берді. Жалпы қазір біз ТҮҚЖБ жүйесіне үлкен бетбұруды байқап отырмыз, азаматтардың өздері де түсіне бастады, ЕДБ қандай жақсы болса да, тұрақсыздық кезінде, оларға сатып алу керек болған кезде, ол келеді, бірақ ипотека ала алмайды. Біздің банк осы уақыт бойы өз міндеттемелерін орындап келеді, себебі жүйенің өзі-ақ тұрақты. Ақшаны жинайсың, белгілі бір соманы жинаған кезде қалған соманы теңгемен береді. Биылғы жыл біз үшін өте нәтижелі болды. Барлық құрылыс мекемелері, компаниялар, барлығы біздің банк арқылы жүзеге асырылды. Сондықтан жүйенің болашағы зор деп ойлаймын. Мемлекет басшысы да, Үкімет те бұл жүйені өте қолдайтынын көріп отырмыз. Жақын, орташа жылдам болашақта бізде жақсы өсу көрсеткіштері болады деген ойдамын. Онжылдық стратегиямызға сәйкес біз 10%-дан артық – бұл экономикалық белсенді тұрғындардың 15-17%-ы – тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесіне белсенді қатысады деп жоспарлап отырмыз. Әсел Шарибаева, модератор: Айталық, пәтер шамамен 12 млн теңге тұрды. Оның 6 млн-ын адам жинайды және бұл сомаға үстемақыны күтуге болады. Ербол Қарашүкеев ТҮҚЖБ: Иә, біз жаңа ғана айттық, барлық банк жүйесі бойынша миллион теңгеге дейін тапсырма болды. Тұрғын үй құрылыс жинағының ерекшелігін ескерсек, біздің салымшыларымыз басынан бастап теңгемен жинап келе жатқанын және теңгемен несие алатынын ескерсек, оларда долларға ауысу мүмкіндіктері болған жоқ... Шындығында бұл өте әділ. Қалған басқа ЕДБ-тер бойынша, егер азаматтардың депозиттері бар болса, олардың көбісі ауысып, долларға көшті, мультивалюталық депозиттері болды. Біздің жүйеде сен теңгеде жинайсың, сәйкесінше, теңгемен аласың. Бізде банк тарапынан 2% үстемақы және 20% мемлекеттің сыйақысы бар. Егер жинақтай берсең онда пайдасы ежептәуір, жалпы жүйе бойынша өте жақсы шығады. Осыған байланысты тапсырма болды. Тағы бір мәрте айтып өткім келеді, қазір механизм әзірленуде, басқа ЕДБ-ларға қарағанда ТҮҚЖБ-де бұл миллионнан теңгеден артық жинаған салымшыларды қорғау, қолдау және өтемақы төлеу механизмі. Жақын уақытта нәтижесін көреміз деп ойлаймын. Әсел Шарибаева, модератор: Рахмет. Менің Сержанға соңғы сұрағым бар. Экономикалық өсудің тиімді қозғаушы күшінің бірі мемлекеттік бағдарлама бола алады, мысалы, тұрғын-үй құрылысы саласындағы. «Нұрлы жол» бағдарламасы аясында жол салу ауқымымен балама түрде алатын болсақ, қарастыратын болсақ. «Бәйтерек» холдингінде немесе Қазақстан Республикасының Үкіметінде осындай жоспарлар бар ма? Сержан Мәдиев, «Бәйтерек» ҰБХ» ҰК: Тұрғын үй салу бағдарламасы өз қарқынын, өз бағасын сақтап қалатын болады. Мен алдында айтқанмын, біз есептедік, біздің құрылысшылар осы бағалар бойынша құрылысты аяқтауға дайын. «Нұрлы жол» Бағдарламасы аясында жарияланған барлық көлемдер қалады, бұл – биыл 400 мың, келесі жылы шамамен 420 мың. Жалпы 2019 жылға дейін 1,5 млн. шаршы метр салуымыз керек. Бұл осы «Нұрлы жол» бағдарламасы бойынша. Онда барлық көлемдер сақталады. Бұл жерде бағдарлама жай ғана драйвер емес, бенчмарк, базалық бағаны қалыптастыруы мүмкін. Мен бүгін біздің тыңдармандырымызда кешенді көрініс болғанын қаладым. Сұранысты қанағаттандыратын ипотекалық несиелеу бар. Бүгін бар жай-жапсары баяндалған тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесі бар. Тағы да біздің тыңдармандар түсінуі қажет. Қазір Қазақстанда пайда болып келе жатқан тағы екі құрал бар. Ол негізінде сұранысты айтарлықтай жоғары деңгейде ұстап тұра алады, пәтерлерді жүзеге асыру үшін тиісті құралдар қалыптастыра алады. Бірінші – біздің еншілес компаниямыз КИК желісі бойынша кейіннен сатып алынатын жалға алу. Біз қазір бастадық, іс жүзінде тәжірибе жинағымыз келеді, кейін оны тұрғын үй саласының қолжетімдісіне ғана емес, жалпы барлық сегменттеріне тарататын боламыз. Бұл негізінде ішінде белгілі бір пайыздары бар бөліп төлеу. Бұл жерде ипотекалық несиемен салыстырғанда кепілдік мүлік, алғашқы жарна керегі жоқ. Жалпы бұл жерде өз артықшылықтары бар. Сонымен қатар өте жаңа механизм әзірленуде. Қазір заң жобасы Мәжілістің қарауында – бұл кепілді ипотекалық салымдар жүйесі. Біздің тағы бір еншілес компаниямыз бар. Ол болашақта, биыл қор болады. Оның мәнісі мынадай болады: құрылысшылар құрылысты бастаған кезде үлескерлердің қаржысын тартум механизміне ие болады. Біз бәріміз үлескерлер мәселесін және оның неге айналғанында білеміз. Қазір Үкімет холдингпен бірге жаңа механизм әзірлеуде. Үлескерлердің ақшасын өзіндік құны бойынша тағы қалай тартуға болады. Бұл өте арзан тұрғын үй болады. Яғни үлескер құрылысшымен ортақ инвестор ретінде кіретін болады. Ол жерде мынадай механизм...мәселенің мәнісі «Бәйтерек» холдингі кепілдік беретін болады, яғни үлескерлердің жағында болады. Барлық үлескерлерді кепіл түрінде қорғайтын бәрінің атынан бір ғана тұлға болады. «Бәйтерек» холдингі еншілес компания арқылы тұрғын үй құрылысына тікелей қатысып, сапасын, өзіндік құнын бақылайды. Осылайша үлескерлер үйлерін уақытында және шынайы өзіндік құны бойынша алуын қадағалайды. Егер құрылыс компаниясы құрылысты аяқтамаса, онда Қор тұрғын үйдің аяқталуын және үлескерлердің өз пәтерлерін алуына кепілдік береді. Сонда бұл «Бәйтерек» холдингінің бағдарламасы арқылы тұрғындарымызға қолжетімді болатын төртінші құрал болмақ. Егер осының бәрін біртұтас қарастыратын болсақ, әрине, тұрғындар сұранысын туғызатын алғышаттар қалыптасады. Әсел Шарибаева, модератор: Яғни барлығы жақсы болады, теңгемен болған жағдай тұрғын нарығында сатып алушылар үшін оң ықпалын тигізуде деп сұрақтардан жауаптарға дейін түйіндеуге болады. Мен қазір қарапайым ҚР азаматы ретінде айтып отырмын. Сержан Мәдиев, «Бәйтерек» ҰБХ» ҰК: Былайша ойласаң, түзету өте дұрыс. Ол жаңа механизмдер табуға, жинақталуға және тиімдірек болуға итермеледі. Анар Қуандықова: Бұл бірінші девальвация емес, сондықтан болар, көптеген мекемелер бұған дайын деуге болады. Әсел Шарибаева, модератор: Рахмет, көрермендерге өз сұрақтарын қоюға болады. «Новое поколение» газеті: 2008 жылы мен тұрғын үй нарығын өте ыждаһаттылықпен қадағаладым. Ол кезде "Недвижимость" газетінде жұмыс істегенмін. Сол кезде тұрғын үйдің бір шаршы метрін 500 доллорға салуға дайын құрылыс компаниялары Астанада бесеу екенін атап өткенмін. Бұл тақырыпқа жазған материалдарым да болды. Бірақ екі ірі құрылыс компаниясы, оларды барлықтарыңыз білесіздер, үкімет қабырғаларынан шықпай, өз мүдделерін алға тартты, үлкен баспасөз мәслихаттарын өткізіп, өзіндік құн шын мәнінде әлдеқайда жоғары екенін дәлелдеп бақты. Әрине бұл басымдық өз ықпалын тигізді. Мемлекет бір шаршы метрі 1000 долларға тұрғын үйді сатып алғанда мен таңқалдым. Осылайша ол кұрт төмендеуге жол берген жоқ. Мүмкін сол бір бос көпіршікті өзі-ақ үрлеген болар. Бұл менің жеке пікірім, себебі құрылыс компаниялары өз үйлерін 500 долларға салуға дайын болғанына қарағанда. Бұл факт. Қалай ойлайсыз, нарықтағы тұрғын-үйдің шынайы құнын белгілеу үшін халықаралық консалтингтік компанияларды немесе қандай-да бір сарапшыларды тартуға бір рет болсын ұмтылыс жасалды ма? Бұл сұрақта кімге сенуге болады? Сұрақ Анна Шацкаяға, Сержан Мәдиевке арналуы мүмкін. Өзіндік құн туралы сіздер айтып өттіңіздер. Алайда бұл жерде де сіздер әкімдіктің қатысуымен салып жатқандықтан соншалықты тиімді болмауы мүмкін, ол жер телімін тегін де беруі мүмкін ғой, әлде олай емес пе? Анар Қуандықова, Bi Group, Қазақстан құрылысшылар қауымдастығы: бұл сұраққа мен жауап бере аламын. Нарықта жағдай былайша: шын мәнінде, мен, Құрылысшылар қауымдастығының сараптамашысы ретінде, біз барлық құрылыс компаниялары бойынша олардағы өзіндік құн туралы ақпараттарды жинаймыз. Бұл ақпарат әкімдікте тексеріліп, расталады. Бұл олар беретін шын бағасы және біз оларды мақұлдаймыз. Сәйкесінше, осы ақпараттың негізінде, біз, тәжірибелі құрылысшылар ретінде бір шаршы метрді салу шынында қанша тұратынын жақсы білеміз. "Новое поколение" газеті: Білесіз бе, сол баяғы пара туралы жиі айтылады. Неге біз оған сенуіміз керек? Анар Қуандықова, Bi Group, Қазақстан құрылысшылар қауымдастығы: Жақсы, қараңыздар, сұрақ басқаша болып тұр. Қазір мен компания атын айтпаймын, оның пайда болғанына көп болған жоқ, алайда ол енді жалғыз ғана қарапайым себеппен нарықта жұмысын тоқтатты. Кейде кейбір компаниялар шығады да бір шаршы метрін өте арзанға сата бастайды. Мәселе неде? Бұл компаниялар, әдетте, қарапайым жер телімдері де болмайды, сәйкесінше құрылысқа рұқсаттары да, ешқандай рұқсат қағаздары да жоқ. Егер мұндай жағдай болса, онда Құрылысшылар қауымдастығы сату жүріп жатқанын, заңсыз жолмен үлескерлердің қаржысы пайдаланылып жатқанын көре тұра, ал олар болса заңсыз жүргізілуде, себебі құрылыс компаниялары жоқ нәрсені сатуға құқылары жоқ, дұрыс емес пе? Тіпті, қарапайым нәрселердің өзі де жоқ. Сәйкесінше, әрі қарай, бұл жерге қатысты рұқсат құжаттары да жоқ. Әрине, мұндайды елеусіз қалдыруға болмайды. Әрине, әрі қарай халықтың толқуы басталады, яғни адамдар, үлескерлер жиналады, Азбука жильямен болған сияқты. Мен бұл оқиғаны сынағым келмейді, алайда онда түрлі қиын сәттер болды. Әрине, мұның бәрі бақылануда. Сіздер айтып отырғандай мұның бәрі қандай да бір бенчмаркинг деп айта алмаймын, шындығында бұл жоқ. 500 доллардан... Мүмкін сіз жай ғана компанияның атын атарсыз, әлде есіңізде жоқ па? "Новое поколение" газеті: Мен қазір айта алмаймын, бірақ менің есімде, мен үйді 500долларға дайын бес құрылыс компаниясына қоңырау шалғанмын. Көрермендер пікірі: Алысқа барудың керегі жоқ. Міне, бізге Сержан айтып отыр, сапалы үйді шаршы метрі үшін 200 000-мен салуға болады деп. Жалпы онша қымбат та емес сияқты, бірақ мұндай бағаларды біз нарықта көріп тұрған жоқпыз. Неге? Өзіндік құны бойынша, пайданы қоспағанда, тіпті, маржа, өз пайызыңды алғанда ол екі еседен асып кетіп отыр ғой. Мен есептедім: 200 000-нан 80 шаршы метр – бұл 16 миллион болады. Ескі бағам бойынша 16 миллион – бұл небәрі 80 мың доллар. Жаңа бағам бойынша 100 мың доллар. Бірақ осындай аумақтағы тұрғын-үй Алматыда шамамен 150 000, яғни құрылыс компаниясы үстінен тура 50% көріп отыр. Міне осындай 50%-дық пайда – ол қаншалықты заңды, адамдарға қатысты қаншалықты әділ. Анар Қуандықова, Bi Group, Қазақстан құрылысшылар қауымдастығы: Бұл жерле барлығы нақты жобаға байланысты. Егер бұл дайын жоба болса...мүмкін ол басында басқа бағамен салынған шығар, түсінесіз бе? Басқа мәселе, әрине, ол құрылысшыға байланысты. Сіз айтып отырғандай, оп-оңай шектен шығып отырған құрылыс компаниялары да бар. Олардың пайдасы жоғары. Әр жағдайды өзінше жеке қарастыру қажет. Барлық нарық үшін жауап беру өте қиын. «Казахстанская правда», Ирина Нос: Меніңше қыздар сұрақты басқаша қойып отырған сияқты. Дүкендердегі тауарларға қойылатын баға шектелген, заңмен емес, бірақ шектелген - 15-20%. Оны көтермелеген кезде тиісті адамдар келіп, тексеріс жүргізеді. Саудалық үстеме баға – бұл тауар, сіз, сіз және сіз салып жатқан пәтерлер. Бұл тауар. Саудалық үстеме баға 15%-дан әлдеқайда жоғары. Көрермендер пікірі: Сіз маржаны айтып отырсыз ғой. «Казахстанская правда», Ирина Нос: Иә, мен жай ғана басқа санатқа ауыстырып отырмын. Ал Сержанның айтқаны. Өзіндік құны 500-600 доллар. Міне, қыздардың айтып отырғаны, сонда біз 2-3 есе қымбатқа алып отырмыз ғой. Жарайды үш есе бомасын, екі есе. Сержан Мәдиев, «Бәйтерек» ҰБХ» ҰҚ: Рұқсат етсеңіздер, мен түсіндіріп кетейін. Міне, біз қазір мемлекеттік орган ретінде... Қазір мемлекет тұрғын-үй нарығында өте белсенді ойыншы. Астанада ғана емес, негізінен ірі коммерциялық компаниялар шоғырланған Алматыда да. Соның ішінде «Бәйтерек» холдингі үшін ең ірі құрылыс компаниялары да тұрғын үйлерді де, басқа да құрылыс нысандарын салуда. Біз жағдайды өте жақсы көріп отырмыз. Біздің ойымызша, тұрғын үй нарығына белсенді кіріскен кезде, бүгін мен айта бастаған сол бенчмарк бәрібір біз боламыз, біз бұл бенчмаркты орындаймыз. Сонда халық көретін болады және біз салып жатқан тұрғын үйлер де сапалы. Осы жылы берілген барлық нысандарға барлығы көшкен, бәрі де риза. Себебі бұл бизнес-сынып емес, тіпті, эконом-сынып та емес, бірақ бұл кқшіп кіруге және өмір сүруге болатын тұрғын үй. Барлығы бар. Алайда бір жыл бұл өте аз, бірақ біз енді 2-3 жыл осы қарқынмен салатын болсақ, біз шын мәнінде салыстыруға болатын бенчмаркты орындаймыз. Егер осы базалық бенчмарк ең төменгі деңгейде де, базалық пайда болса, онда бәрі соның айналасынан шығатын болады деп ойлаймын. Біз өзіндік құн бойынша саламыз, бізде үстеме баға жоқ. Тіпті, біз 200 000 деп айтып отырған бағалар – бұл біздің бағдарлама бойынша шектік бағамыз. Шындығында, біз, біріншіден, біздің құрылысшыларымызды мемлекеттік сараптамаға жүгінуге итермелеп отырмыз, ал мемлекеттік сараптама шынайы бағалармен есептейді, ол жерде асырып көрсету жоқ. Мемлекеттік сараптамадан қорытынды келгесін, олар осы баға бойынша салады. Оларда, қосалқы мердігерлерде, оның ішінде тек еңбекақысы болады, болды. Сонда шын бағасы 150-160 мың. Осының бәрін өзіміз көзбен көргенде және осы нысандарды шын мәнінде пайдалануға бергенде, кей тұстатары тиімсіз екенін біз түсінеміз. Онда нарық тек ірі құрылыс компанияларынан тұрмайды. Бір тұрғын үй кешенін салып тоқтамақшы ұсақ компаниялар өте көп, сенесіз бе, олардың үстеме бағалары 100%, 50% емес, тіпті, 10%-да жоқ. Себебі олардың экономикасы шағын ауқымды, олар бір нысаннан көп таптықысы келеді. Бұл жерде ірі компаниялар жұмыс істейтін шығар, айналымда көбірек салынуда. Оларда айырманы нарық өз бетінше тұрақтатады, ол оларда қалыпты мөлшерде. Негізінде бағаға қысымды нарыққа енді ғана келген ұсақ компаниялар түсіреді, олар қатты тәуекелге барып отыр, оларда басқа айналым жоқ, олар қаражатты, жер телімін қоса есептейді. Бір тұрғын-үй кешенінің барлық тәуекелдері осы пәтердің бағасының мойнына мінеді. Міне, осы сынды бұрмалаушылықтарды нарық тазартады, бұлай болмау керек. Бағаның шарықтап кетуі де болмайды деп ойлаймыз. Төмендеуді білмеймін, бірақ шарықтау болмайды.
Бұрын Салық кодексінде заңды тұлға заңды тұлға тұрғын үйге 1,5% салық төлейді деген норма болатын. Мысалға, пәтер 100 000 тұрса, жылына 1500 доллар төлеуі тиіс. Қазір, сәйкесінше, ескі бағдарлама «Қолжетімді баспанада» бұл қиындық болды. Биыл біз бұл мәселені шештік. Бұл салықты толықтай алып тастадық. Салық заңнамасы келесі қаржы жылынан бастап күшіне енетін болғандықтан, 1 қаңтардан салық болмайды. Ол аз болады, 0,1%, пәтерге төлейсіздер, сондықтан мұны бәріңіз білесіздер, жылына пәтеріңізге қарапайым салық, мардымсыз ғана соманы, яғни 5-6 мың теңге төлейтін боласыз. Бірақ бұл жерде бір ерекшелік бар. Шындығында сатып алу мүмкіндігі бар жалға беруді тек бір ғана оператор жүзеге асырады, ол – КИК. Жеке меншік нарықта сатып алу мүмкіндігі бар жалға беруді жүргізетіндер жоқ. Жылжымайтын мүлік қорында, меніңше, көлемді азайтып жатыр, бұл енді олардың көздегені емес. Сәйкесінше, КИК қалады. КИК үшін бұл жұмсақтыққа жол бар. Бірақ тек «Нұрлы жол» бағдарламасы аясында. Мұны өте жақсы түсіну керек, себебі ...болғанын қаламаймыз. «Нұрлы жол» бағдарламасы 1,5% салық өте маңызды, халықтың әлеуметтік әлсіз тобына бағытталған. Олар шын мәнінде оны төлей алмады. Кей бөлігін КИК өзі бөледі, бірақ бұл үлкен мәселе болатын. Қазір біз мұны шештік, бұл салық болмайды. «Ортақ үй» тұтынушы кооперативі: Сонда бұл тек «Нұрлы жол» үшін ғана ма? Сержан Мәдиев, «Бәйтерек» ҰБХ» ҰҚ: «Нұрлы жол» үшін емес, осы бағдарлама аясында халықтың әлеуметтік әлсіз тобы үшін. Менің білуімше, жалға берілетін тұрғын үйдің басқа бағыттары жоқ. «Ортақ үй» тұтынушы кооперативі: Қай құжатта бұл туралы жазылған? Сержан Мәдиев, «Бәйтерек» ҰБХ» ҰҚ: Салық кодексінде. Әсел Шарибаева, модератор: Басқа сұрақтарыңыз бар ма? Валерий Сурганов, Капитал.кз: Қазіргі дағдарыс 2007 жылғы дағдарыстан айырмашылығы бар, ол кезде мұнай бағасы мұншалықты құлдырамаған еді. Қалай десек те бізде бизнес мемлекетке байланған. Егер қазір мемлекеттің кірісі азаятын болса, онда сәйкесінше жұмыссыздық артуы мүмкін. Егер жұмыссыздық көбейсе, онда, мүмкін, тұрғын үй нарығы да...мұнай бағасы қысқарады. Бұл тұрғын үй бағасын бүгін болмаса ертең, тіпті, алдағы болашақта 1990 жылдардың деңгейіне әкелуі мүмкін бе? Бұл бірінші сұрағым. Екінші, дедолларизацияға қатысты. Қазір осы туралы өте көп айтып жатыр, керек, керек дейді, бірақ доллардан, білдірмей бас тартудың жолы көрсетілмеген. Тағы да адамдарға өз операцияларын доллармен жүргізу қолайлы. Ал бірақ қайткенмен бас тартар болсақ, тыйым салу шараларынан басқа долларды жеңудің басқа шаралар бар ма? Ербол Қарашүкеев, «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ: Мен айтайын. Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі – банк қалай доллардан бас тартатынын көрсететін нақты мысал. Ол мемлекеттің қолдауымен сәтті жұмыс істеп жатыр. 12 жыл бойы біз теңгемен қалыптасып, теңгемен беріп келеміз. Жалпы алғанда, біз долларға байланбай өмір сүруге болатындығының нақты мысалы бола аламыз. Әрине, біздегі доллар бағамы тұрақты болғанын қалаймыз, ал болжамға келетін болсақ, әріптестеріміз өз түсінігін бере жатар. Бір ғана айтар жайт, иә, сіз дұрыс ескердіңіз, мұнай бағасы не болатыны қазір түсініксіз. Әрине, бұл халықтың кірісіне, бағаларға салмақ түсіретін болады, бірақ, әрине, барлығы, тұрғын үй бағасы тек мұнай баррелінің бағасына байланысты болмады, сондай-ақ тұрғын үй бағасы материалдарға да байланысты. Олар, егер мұнайхимиямен байланысты болмаса, соншалықты бір тәуелділігі болмайды. Бетон да солай, оның мұнайдың бір баррелінің бағасына онша қатысы жоқ. Сондықтан өзіндік құн айтарлықтай арзандайды деп күтудің қажеті жоқ шығар. 600 доллар – бұл 2000 жылдардың басында болған деңгей. Бір ғана жайт – бұл нарықтық механизмдер. 2007 жылы, бәріміздің есімізде, Алматыда 70 жылдардың панельді үйлерінің 1 шаршы метрі 3000 доллардан асып тұрды. Ал қазір 1000-1100 долларға сатса, жақсы. Қазір нарықтағы жағдай аздап өзгеріп келеді. Біз бір аспектіні қозғадық – бұл төлеуге қабілетті сұраныстың болуы, банк секторының қаржылық ақталуын қамтамасыз етуге дайын болуы. Бұл жерде тағы бір қыры бар – осы нарықтағы мемлекет ойынының көлемі, бұл – «Нұрлы жол» бағдарламасы, сатып алынатын, сатып алынбайтын жалға берілетін тұрғын үй, Өңірлерді дамыту бағдарламасы. Біз айтқан бағалар, 90-143 мың, бұл да төлеуге қабілетті сұраныс. Халықтың белгілі бір бөлігінде, мемлекеттің арқасында, нарықта төмен бағамен алуға мүмкіндігі бар. Яғни клиенттер шеңбері тарылып отыр. Осыған орай, мен Анарамен толық келісемін. Қазір құрылыс компанияларының алдында тұрған міндет – сапалы, сондай-ақ бизнес-процесстерді өз ішінде ұйымдастыра отыра, үздік технологияларды меңгере отыра арзанға сала алатындар, сол маржаны өзінде ұстап тұра алатындар ғана жұмысын жалғастырады. Сондықтан қараймыз. Анна Шацкая, www.kn.kz порталы: Сапалы өзгеріске қатысты аздап қоссам бол ма? Қазір нарықта сапалы өзгерістер болып жатыр және құрылысшылар оны өте жақсы түсінеді. Нарыққа тұрғын үй салғысы келетін шетелдік инвесторлар, құрылыс компаниялары шығып жатыр. Олар нарықтағы өзіндік құнның төмендеуіне ықпал ететін үнемдейтін жаңа технологиялармен келіп жатыр. Біз мұндай жобалармен жұмыс істедік, мұндай жобаларға сараптама жасадық. Нарықта әділ, жаңа, тепе-тең бағаның тұрақтауына бет алып келе жатырмыз. 2007 жылы біз үлкен алыпсатарлық сұранысты бақыладық, яғни жылжымайтын мүлікті инвестиция есебінде пайдаландық және ол қор нарығы секілді болды, сондықтан осындай көпіршік, осындай бағалар болды. Қазір арзан ақша жоқ, қазір бағалар неғұрлым әділ болуға ұмтылуда. жүктеу/скачать 423,04 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|