2.3.6.Цилиндрлі түзу тісті дөңгелектің тісін иілу және жанасу беріктігін есептеу. Цилиндрлі түзу тісті берілісте ілінісу тістің толық ұзындығымен ілігетін болғандықтан тістер жұбының ілінісінің басында және ілінісуден шыққан кездегі соқтығысудан дыбыс шығады. Дыбыс(шу) дөңгелектер жылдамдықтың жоғарылауымен ұлғая береді.
Тiстердi иiлу берiктiгiне есептегенде төменгi жорамалдар қолданылады: Барлық iлiнiсу кезiнде жүктер бiр жұп тiстер арқылы берiледi және олар тiстiң төбесiне бұрауөы момент әсер етедi деп есептеймiз.
Шеңбер бойындағы күштер тiс ұзындығына бiрдей әсер етедi.
Тiстергеәсер ететiн күштi профильдерге жүргізілген нормаль бойынша бағытталған деп есептейміз.Оны екi күшке жiктеймiз P шеңберлi күш: P = Pn cos; R - Радиал күш: R = Pn sin;
Сурет-8
Біліктерге тістерге әсер етіші күштер мен бұраушы момент әсер етеді(Сурет-8).
Тісті берілістердің жұмыс жасау критериясы тістердің иілуге беріктігімен сипатталады. Жүктеме интенсивтігі qpекіге жіктеледі, біреуі тісті сығады, ал екіншісінің әсерінен тіс иіледі.
Сурет-9
Тіс табаны қауіпті қима болып табылады.
l – ілінісу бұрышы.
b = 1.
Бұл өрнектегі S, h және l шамаларының мәнін аналитикалық түрде анықтау қолайсыз болғандықтан, оларды түрлентіреміз, яғни: мәні график немесе таблицамен анықталады:
Мұнда: y – тіс пішіні коэффициенті, тіс санымен және түзету(коррекция) коэффицентімен таблица арқылы анықталады. q – мәнін қоя отырып, тексеру өрнегін аламыз(Сурет-10):
Сурет-10
Тісті дөңгелектердің ендік коэффиценті қолдана отырып, жобалау есебінің өрнегін анықтаймыз:
негізінен м = 6 –10
А және b шамасын ілінісу модулі арқылы жобалау өрнегін аламыз:
Обычно шестерни закрытых передач рассчитываются на контактную прочность (опасным является питинг) и проверяются на изгиб; шестерни открытых передач, для которых питинг не опасен, рассчитываются только на изгиб.
