6.2.9. Көп болттармен қосылыстарды есептеу. Көп болттармен қосылған қосылыстарды есептеу үшiн алдымен сол болттардың қайсысына күштiң көп түсетiн анықтау керек.Ол үшiн қай болтқа қанша күш түсетiнiн бiлу керек,ал ол төмендегi шарттарға байланысты есептеп шығарылады.
Бiрiншiден, түйскен беттер қатты және деформацияланбайды деп есептеймiз.Екiншiден, түйскен беттерде кемiнде екi симметриялық ось бар,болттар осы осьтермен салыстырғанда симметриялық күйде орналасқан. Үшiншiден, барлық болттар бiрдей күшпен тартылған деп есептеймiз. Мысалы, бiрдей әсер етушi күштер түйскен беттердiң жазықтығына перпендикуляр және оның ауырлық центрi арқылы өтедi.Бұл жағдайда болтқа түсетiн күш былай анықталады: Fa = F / Z Z-болттар саны;
F – сұйықтың немесе газдың қалпақшаға түсiретiн жалпы қысымы.
Сурет -8
Суреттегi Р-винтке ось бойымен әсер ететiн күш,
α - бұранданың көтерiлу бұрышы,
β - үйкелiс бұрышы.
Сонда гайкаға екi күш : гайканы бұрау күшi және гайка тартылғанда пайда болатын осьтiк күшi әсер етедi.Гайканы бiр айналдырып бұрағанда гайка көлбеу жазықтықпен жылжып,бiр аралыққа көтерiледi.Осыған орай механика заны бойынша (үйкелiстi есептемегенде) iстелген жұмыс пен пайдалы жұмыс бiр-бiрiне тең болады.
Бұранданы бұрағанда екi түрлi кедергi кездеседi:бұранданың өзiнде кездесетiн кедергi және гайканың табанында пайда болатын кедергi. Олай болса тарту моментi бұранда мен табанындаға моменттердiң қосылысына тең болады.
Т = Тб + Тт Бұрандадағы момент үйкелiс күшiн есептегенде былай табылады: