«Дефектология жјне логопедия негіздері»
жүктеу/скачать 0,56 Mb.
|
4da0ac04-b6ab-11e6-94b1-35220bd1f96aУМКД Дефектология и логопедия (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Лекцияға керекті құралдар
| Лекцияның жоспары:
Тұтығу ауруына сипаттама. Тұтығудың түрлері, бөлінуі, дәрежесі. Тұтығатын балаларды тексеру. Түзету жұмыстарының негізгі принциптері. Лекцияға керекті құралдар: Тұтығу дәрежесіне қарай балалардың дауыстары жазылған үн таспа. Лекцияның барысы: Тұтығу – сөйлеу кемістігінің ішіндегі ауыр түрі. Ол баланың психологиясын жарақаттайды, дұрыс келе жатқан тәрбие процесін тоқтатады, сөйлеу қатынасына кедергі жасайды. Айналасымен әсіресе балалар арасындағы қарым – қатынасын қиындатады. Тұтығуда сөздің еріксіз тоқталуы, сонымен қатар жеке дыбыстар мен буындарды қайталауға әкеп соғатын жағдайлар пайда болады. Бұлар сөйлеу кезінде сөйлеу мүшелерінің (ерін, тіл, таңдай, жұтқыншақ, көкірек еттері, диафрагма, ішкі еттер) бұлшық еттерінің дірілдеп тырысу салдарынан болады. Қазіргі кездегі логопедияда тұтығу сөйлеу аппараты еттерінің дірілдеп тырысу салдарынан болған сөйлеу шапшаңдығының бұзылуымен анықталады. Балалардың тұтығуының таралуы XIX ғасыр аяғында психиатор И.А.Сикорский алғаш рет 2 – мен 5 жастағы балалардың арасында жиі кездесетіндігін анықтап, осыған байланысты оны «бала ауруы» деп атады. Шетел ғалымдарының мәліметтері бойынша жалпы балалардың 2 % - ы тұтығады. Тұтығудың пайда болуы себептері этиологиялық белгілері бойынша тұтығу екіге бөлінеді: 1. Функционалды тұтығу жиі кездеседі. Ол 2 – ден 5 жасқа дейінгі балаларда сөз тіркесінің байланыстырып сөйлеуі қалыптасу кезінде пайда болады. Көбінесе ашуланшақ, күйгелек балаларда кездеседі. Тұтығудың бұл түрі орталық және шеткі нерв системасының органикалық зақымдануы болмаса да пайда болады. 2. Ал органикалық тұтығу орталық нерв системасының органикалық зақымдануынан болады. Бұл барлық жастағы адамдарда кездеседі. Функционалды тұтығудың себептері әр түрлі болады. Көп тараған себептерінің бірі олар үшін әлі келмейтін сөйлеу жүктемесі, яғни қиын сөздер мен түсініксіз сөздерді қайталау, көлемі үлкен, мазмұнды өлеңдер, баланың жасы мен дамуына сәйкес келмейтін әңгімелер мен ережелерді есте сақтау болып табылады. Мұндай жағдайда баланың нерв системасына шамадан тыс салмақ түсіру және сөздерді қиындықпен айтылуына немесе дыбыстар мен буындарды қайталануына әкеп соғады. Кейбір балаларда тұтығу дыбыс айту кемшіліктерінің салдарынан пайда болады. Сөйлеу тез және тосынан болғандықтан да тұтығу болуы мүмкін. Себебі бала өз ойын тез жеткізуге асығады, сөйтіп кейбір дыбыстарды айтар кезде кідіріп қалады да, тұтығу басталады. Бала тәрбиесіндегі бұрыс жағдайлар, баланы қатал жазалау, қорқыту да баланы тұтығуға әкеп соқтырады. Еліктеушілікке байланысты да тұтығу пайда болады. Бірақ аталған себептер барлық балаларда барлық жағдайда тұтығуды болдыра бермейді. жүктеу/скачать 0,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|