«Дефектология негізі» пәні бойынша оқу-әдістемелік кешен
Тақырып: Ақаулығы бар тұлғаларға көмек ету және оларды қолдау
жүктеу/скачать 1,23 Mb.
|
«Дефектология негізі» п ні бойынша о у- дістемелік кешен
| Тақырып: Ақаулығы бар тұлғаларға көмек ету және оларды қолдау
Дәріс мазмұны: 1.Ақаулығы бар тұлғаларға көмек ету 2.Мүмкіндіктері шектелген тұлғаларды қолдау сипаты Осы тұлғадағылардың ерекшелік жағдайларына мән беріле отырып ,қоғамысызоларды әлеуметтік жағынан қорғауға және оларды әлеуметтік ортаға бейімдеу жолына үлкен назар аударуда .Әлеуметтік жағынан көмек ете білудең тиімді жолдарын іздеструде әлеуметтік көмек-бұл гуманитарлық қызмет ету комплексі ,экономикалық жағынан қамтамасыз етілмеген ,әлеуметтік жағынан әлсіз, психологиялық көмекті қажет ететін тұрғындар тобының қабілеттілігін әлеуметтік тұрғыда жақсарту мақсатын көздейді.Бұл белгілі ерекше бойынша кезеңді (мерзімді) және бір мезгілде зейнетақыға қосымша және жәрдем ақы төлеу сипатында сонымен бірге ұзақ уақытың қызмет көрсету (медициналық., психологиялық., құқықтық,, педагогикалық, тұрмыстық т.б.) осындай тұрғындар тобына қиын кезде көмек ету,әлеуметтік-экономикалық қолайсыз жағдай сипатынан құтқаруды қамтиды.Қазіргі таңда әлеуметтік тұрғыданкөмек беру мүгедектік тұлғалар меен өмірлік әрекетімен еңбек ету қаблеттілік жағдайларымен шектелген тұлғаларды көтермелеуге әлеуметтік –педагогикалық тұрғыдай комек ету кеңтүрде көлем алып келеді,әлеуметтік –педагогикалық әрекет мүмкіндігі шектелген тұлғаларды көтермелеу үсдінсіз педагогикалық мақсатты ұйымдастырылған тәрбие үрдісіндегі жеке тулғаның даму ерекшелігінің өзіндік сиаптын есепке ала отырып әлеуметтік көмек ету және барлық тәрбие субьектілерін қамитиды,әлеуметтік – педагогикалық қызмет мүмкіндігі шектелген тұлғаларды көтермелеу мақсатында білім беру аймағында құрылады ,әлеуметтік –педагогикалық әрекет-экономика,саясатпен,адам өмірінің жеке тұлғалық жағдаймен тығыз байланысты .Ол әртурлі профильді мамандар күшімен қамтамасыз етіледі .Бірақта бұл жолда ең басты маңызды да,міндет роль әлеуметтік педагогика жүктеледі. Әлеуметтік педагог –арнайы білім беру мекемесінің қызметкері (коррек-лық)барлық әлеуметтік институт жетекшілерімен байланысты болады (педагог,психолог,дәрігер,әлеуметтік жұмысшы,қызметкер,құқық қорғау органдармен,еңбек ұжымымен,ата-аналармен) жеке басқа қызығушылық танытушы тұлғалармен әлеуметтік педагог негізі міндеті –көмек қажет ететін тұлғаларға әлеуметтік өмірге бейімделу жағынан көтермелеу,жеке тұлғалық жағынан дамуына көмек ету. Мүгедектер үлкейген кезде мағыналы психологиялық травмаларды тасымалдайды,адам ортасын жиі өзгерту сичқты-өмір бейнесін,қарым-қатынас ортасын өзгертеді.Оның қоршаған ортаға деген тәуелділігі күшейеді.Еңбек ету әрекетін міндетті түрде жиі өзгертіп отыру керек,сонымен қатар материалды және моральды зиянды байланыстарды. Компьютерлік жүйедегі мамандық саны мен олардың факторлық еңбектерін кодпен хабарлауға шек қойылады.Психологиялық мүмкін болатын көрсеткіштер сол басқа адамның еңбек ету қабілеттілігіне шек қоюмен сәйкес келеді,тізімге кірітіндердің психологиялық талаптарына сәйкес келеді.Сәйкес келетін нақты жұмыс орны мен мамандықтарға ұқсастығы бағаланады-талаптармен,функция организмдердің көрсетуімен,зерттелушінің психофизиологиялық мүмкіндіктеріне бағытталған нақты мамандықтың параметрлерімен және жұмыс орнын адам өзі дәл, дұрыс таңдаумен бағаланады және мүмкіндік береді,жүйе региондарындағы бос жұмыс орындарын толықтырады. Мінез-құлық пен күрделі бұзылу дәрежесіне бағынатын адамдардың еңбек ету қабілетіне шек қоюы түрлерін алуға бастапқыдан жоғары кәсіпшілікке дейін.Ақыл-оының бір қалыпты болуы туралы оқытудың әртүрлі мүмкіндіктерін айтуға болады, еңбек ету қабілетіне шек қоятын жоғары және орта кәсіби білімді құруда.Қазіргі заманғы шетел практикасы көрсетеді мүмкіндіктерін шектеу үшін ақыл-ойының бір қалыпты, дұрыс арнайы білімді талаптармен арнайы тіршілік әрекет ортасын құруға болады, бөгеулерді шешу үшін және мүмкіндігі шектелген адамдардың жоғары және орта арнайы білім алу үшін.Арнайы қала орталықтарын жабдықтауда –транспорт, архитектура, тіршілік әрекетін қамтамасыз ету және қала талаптарыныз техникалық және басқа да көмектесу орталықтары мен білім процестері, арнайы түзету жұмыстары мен реабилитациялы программалар, ассистенттердің болуы, аудармашылар және тағы басқалары.Мүмкіндіктері шектелген жағдайда еңбек ету қызметі басқа білім алу мүмкіндіктері еңбек ету әрекеттеріне қарағанда шынындада бірдей.Мүмкіндігі шектелген адамдармен қарым-қатынастың болмауы еңбек ету қабілеттерінің сапасыз және мәндерінің әлсіз болуына әкеледі. Мүмкіндігі шектелген адамдар еңбек ету қабілеті студент сияқты тең міндеттерге құқылы, тең құқық алады және солардың соңында қызметкер мекеме істерін бастайды.Біздің елімізде мүмкіндігі шектелген адамдардың еңбек ету қабілеті бірдей болмайды. Біреулері өз мүмкіндіктерімен жұмыс жасаса, ал енді біреулері кәсіби білім алуда.Мұндай оқиға мыңдаған студенттер арасында кездеседі. Ресейдің жоғары оқу орындарында қазіргі білім алып жатырған мүгедек студенттердің саны тек мыңдаған адамдардан құралады. Көбінің жоғары оқу орындарына түсуге мүмкіндіктері болмайды, әсіресе мектепте сапасыз білім алған, жоғары оқы орындарының білім талаптарымен тіршілік орта әрекеттеріне үйлесе алмай немесе шыдай алмай оқудан шығып жатады.Студенттердің мүмкіндігі шектелген тіршілік әрекетінде, арнайы жоғары оқу орындарында түрлі білім алу жайлап – жайлап дәстүрлі түрі ретінде қалыптасуда. Москвалық институт – интернаттағы тірек-қимыл аппараттары бұзылған мүгедектермен, әлеуметтік реабилитациямен Новосибирск қаласындағы мемлекеттік техникалық Ресей университеті, мемлекеттік арнайы Ресейдің мәдени өнер институты, реабилитацияның сыртай оқу институты жалпы Ресейлік нашар көретін мүгедек қоғамдығын кәсіби дайындайды. Бұл оқу орындары тек қана кәсіби білімдегі тапсырмаларды шешпейді, сонымен қатар ол әлеуметтік – экономикалық, медицина – психологиялық жағынан қамтамасыз ете отырып, студенттерді мүмкіндіктеріне шектеу қойған тіршілік әрекеттерінен қорғайды. Осылардың барлығы топ студенттерінің тәжірибелерін біріктіруде пайда болады.Мүмкіндігі шектеулі жалпы жоғарғы оқу орындарындағы білім тасқыны бөлек топтарда немесе факультет түрінде өткізіледі. Бұл дәстүр 30-шы жылдары алғаш СССР-дағы жоғарғы оқу орнында (МВТУ Н.Э.Баумана атындағы) құлағы естімейтін студенттер оқығанда салынған болатын. Қазір Н.Э.Баумана атындағы Москвалық мемлекеттік – техникалық университеті арнайы білімді орта организациялар ішіндегі мүгедек студенттер үшін жоғарғы оқу орындарының лидері болып табылады. Басқа университет студенттеріне қарағанда мүгедек студенттердің бір бағытта білім алу мүмкіндіктерін қамтамасыз етеді.Құлағы естімейтін және көрмейтін студент топтарын қазіргі таңда педагогикалық жоғары оқу орындарында оқытады. ( РГПУ А. И. Герцин атындағы, Санк-Петербург, М П Г У, Москва )Осыдан он жыл бұрын жоғары оқу орындарында білім алып жатырған көрмейтін және естімейтіндеге эксперимент жүргізілген болатын: сонда бірнеше көрмейтін, естімейтін балалар үйден бітіріп, содан кейін МТУ –дағы психологиялық факультетке түседі. Қазір осы топтың түлектерінің бірі- А. Суворов психология ғылымының докторы, профессор.Мүмкіндігі шектелген еңбек ету қабілеттігінің көп бөлігі орта профессионалды білім алу жүйесіне қол жеткізеді.Естуі бұзылғандар, көруі бұзылғандарға, тірек –қимыл аппараттары бұзылғандар өз еріктерімен мамандық таңдайды. Бұлар техникалық жағынан мамандандырылады және мәдениет пен білім алумен мамандандырылады. Жастар профессионалды білім алу процесінде ерекше білімді қажет етеді, арнайы психологиялық-педагогикалық сүйемелеуде. Мүмкіндігі шектеулген сол немесе басқа топ студенттеріне түзету жұмыстарын жүргізгенде белгілі бір қажеттіліктер пайда болады. Белгілі бір бағыт көрсету көмегі арқылы өзіне керекті тапсырмаларды меңгеруде, ерекшеліктерді байланыстыруда қиындау болады. Сонымен құлағы естімейтін студенттер мамандандырылған сөздердің түсініктерінің қиындықтарын сезінеді. Мұндайларға арнайы көмек көрсету үшін қосымша қолдау жүйелеріқұрылады. Сондай-ақ қазіргі компьютерлік технологияларда қолдану негізінде құрылуда.Европа елдерімен салыстырғанда Ресейде мамандық саны тез қысқарып кеткен. Сондықтанда мүмкіндігі шектелгендер еңбек ету қабілеттілігін нақты меңгере алу мүмкін. Бұл дәстүр көптеген мектептерде ұсынылады, бұл сонымен қатар қазіргі заманғы еңбек базаларында да сұранысқа ие болып отыр. Қазір Ресейде жалпы мүгедектер санының 11 пайыз ғана жұмыс жасайды. Сондықтанда хабардар болған тәжірибелі мектеп жүйесі, бастауышта тәжірибелі дайындықта қайта жасалады. Жаңа модельдердің ұйымдастырушылық проформентацияларын таба отырып, тәжірибелі дайынық түлектерді жұмыспен қамтамасыз етеді. Қазіргі заманғы базарлық талаптар, базар еңбектерін мамандықтары бойынша оқыта отырып, меңгере алады: шаштараз, массажист, жұмысшы типографиясы, тіс техникасы, программист, флорист, сантехник, аяқ киім тігуші және тағы басқалары. Бұған тек арнайы мектептердегі жаңа модельдер қабілетті болады,олар өзін тек білімдімін деп қана есептемейді, сонымен қатар проферментационалды структуралары бар бастапқы тәжірибелі білім алуға қатысушылар бөліп алуға, ал кейде оларды жұмысқа орналастыруға қабілетті болып келеді.Осы бағыт даму үшін Ресейдің түрлі педагогтарымен-практикаларының көп ақша салуы арқылы жасалды.(Г.В.Васенков, Ю.И. Попов, Е.И Капланский-Москва, У.М.Муртузалиев-Махатчкала; Т.П Трубачевск, Л.П. Уфимцев- Краснаярск, Н.А. Плохов-Магадан) Дамыған елдерде мүмкіндігі шектелген еңбек ету қабілеттерінің түрлі формаларымен дәрежесі реалды шындықты пайдалануға, толық бағалы тәжірибелі біліммен мүмкіндігі шектелген еңбек ететін мүгедектердің қызығушылықтарын мамандық түрлерінде меңгертуге болады. Егер адам өз күшіне сенбесе, еңбектерін жетілдіруде, оған үлкен мүмкіндік беріледі. Ол өзінің қабілетімен қызығушылық деңгейінде жұмыс жасайды. №25 дәріс жүктеу/скачать 1,23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|