-кесте Бакылай отырып Yйрену процесi

4 -Т А Р А У
эрекеттер ерекше назар аудартады. Кептеген окушылар мугал1мдердщ эрекеттерш 
функционалдык тургыдан аса тшмд1 деп есептейду себеб1 олар окушынын бш м ш
арттыруга багытталган. Сондай-ак олар мугал1мдер1нщ б ш к т т т ездер1нщ назарын 
аударады деп ойлайды. Адамньщ жогары лауазымы немесе кызмет сиякты, б ш кп - 
л1ктщ танбалык керсетшш1 мен жетютткке бастайтын эрекет б ш к т ш к моделш алга 
жылжытатын непзп фактор болып саналады.
Есте сацтау
акпарат моделш жадта танымдык тургыдан уйымдастыруды, кай- 
талауды, кодтауды жэне тасымалдауды кажет етед1 (5-тарау). Элеуметпк танымдык 
теория модельд1 санада бейне ретшде, вербалдык жолмен немесе екеу1 аркылы да 
сакталады деп есептейд1 (Bandura, 1977b). 
К,айталау
немесе акпаратты менталдык 
тургыдан шолу есте сактауда манызды рел аткарады. Бандура мен Джеффри (1973) 
«кодтау мен кайталау аса пайдалы» деп санайды. Ересек адамдарга курдел1 коз- 
галыс турлерш керсетедг Кейб1р катысушылар олардагы сандык жэне вербалдык 
керсетк1штерд1 аныктай отырып, осы козгалыстарды керсетшген кезде кодтайды. 
Ал калгандарына кодтау тапсырмасы бершмейду керюшше, оларга есте сактау 
уш ш козгалыстарды б1рнеше белшке белуге тапсырма бершедг Козгалыстарды 
керсеткеннен кешн зерттеуге катысушылардын б1р1 козгалысты кайталай алса, 
екшш1сшде ондай м у м кш д т жок. Кодтау да, кайталау да модель-окигаларды есте 
сактауга кемектестг Ал кодтауга да, кайталауга да м у м к ш д т болгандардын есте 
сактау м у м к ш д т жогарылады.
Дагдылануга
модель-окигалардын визуалдык жэне танбалык белгшерш накты 
мшез-кулыкка ауыстыру жатады. Кептеген эрекеттерд1 жай бакылау аркылы уйре- 
нуге болады. Бакылаушылардын оларды кайталауы аталган эрекеттерд1 уйренгенш 
бшд1редг Алайда курдел1 эрекеттерд1 тек бакылай отырып уйрену - сирек кубылыс. 
Окушылар эдетте курдел1 ю-эрекеттерд1 юке асыру моделш бакылаганымен, оны ай- 
нытпай кайталай алмайды (Bandura, 1977b). Бул ушш оларга тэж1рибе, тузету жолда- 
рын бшу жэне кайталап уйрету кажет.
Мшез-кулык модельдерш кайталауга байланысты киындыктар акпараттын кате 
кодталуына гана емес, окушылардын жадтагы кодталган акпаратты ю-эрекетке ай- 
налдыру кезшде киналуына да байланысты. Мысалы, бала аяккшмнщ бауын калай 
байлауды бшетш секшд1 кершгенмен, оны юке асыру онайга туспейдг Олардын 
уйренгенш керсете алмаганын байкаган мугал1м оны турл1 тэсш аркылы тексере 
алады.
Мотивация
да бакылай отырып уйренуге эсер етеду себеб1 адамдар ездер1 ма­
нызды деп тапкан эрекет модельдерше кол жетшзу ушш, алдында айтылып кеткен 
уш процест (зеин, есте сактау, дагдылану) юке асыруы мумкш. Адамдар ездер1 жэне 
модельдер тап болган салдарга непздей отырып, жана нэтижелер кутед1 (Bandura, 
1997). Олар жаксы нэтижеге жетшзед1 деп сенетш эрекеттерд1 юке асырып, жагымсыз 
салдары болуы мумкш эрекеттерден бас тартады (Schunk, 1987). Адамдар сондай-ак 
кундылыктары мен ездер1 багалайтын эрекеттер непз1нде ю-кимыл жасап, кещлшен 
шыкпайтын эрекеттерден алыстайды. 0здер1 айналысатын ю-эрекетке кайшы келед1 
деп тапкан жагдайда lim i акшадан да, абыройдан да, битктен де бас тарта алады. 
Мугал1мдер материалды окушынын кызыгушылыгымен байланыстырып, оларга мак- 
сат коюды жэне максат ж е т ю т т н бакылауды уйрете отырып, олардын б ш ш тш - 
гш щ артуы женш де п т р бшд1ред1 жэне бш1м алудын кундылыгын айту аркылы 
окушыларды ынталандырады (9-тарау).

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: