Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

Бихевиоризм
баланы кате жауабы Yшiн сынайтын болса, кейiн бала ез ершмен жауап беруден бас 
тартады. Жазалау огаш кылыкка да бастауы MYMKrn, себебi ол мшез-кулыктыц кандай 
болуы керектiгiн керсете алмайды. Окыту кезшде де жазалау бiраз киындыктар туты- 
зады, ейткеш окушы кандай жауап беру керектЫн анык бiлмейдi. Мугал1м кейде ба- 
ланыц берген дурыс емес жауабына бола оны сынаса, кейде назардан тыс калдырады, 
мундай жагдайда сын айтыла ма, элде айтылмай ма - окушылар оны бiле алмайды. 
Осындай кубылма мшез-кулыктыц окытуга керi эсер етуi мYмкiн эмоциялык жанама 
эсерi (мысалы, коркыныш, ашу) болады.
Мектепте жиi колданылатын жаза тYрiне: кейбiр артыкшылыктардан айыруды, 
кабинеттен шыгарып жiберудi, мектеп iшiндегi жэне мектептен тыс шектеулердi жэне 
мектептен шыгарып жiберудi жаткызуга болады (Maag, 2001). Жазага балама тэсшдер 
де бар (3.4-кесте). Оныц бiрi - дискриминатив тiтiркендiргiштi негативтi мшез-кулык- 
пен алмастыру. Мысалы, арткы партада отыратын окушы сабакта терiс мшез керсеттi 
делiк. Ол окушыны алдыцгы партага отыргызу аркылы дискриминатив тiтiркендiр- 
гiштi ауыстыра аламыз. Таты б£р балама - жагымсыз мiнез-кулык керсеткен адам 
канагаттанганта дейiн жалгастыруына мYмкiндiк беру. Бул тэсiл Гатридщ шаршату 
тэсiлiне уксас. Мысалы, баланыц ашуын сыртка шыгару Yшiн, ата-анасы оны эбден 
шаршату аркылы сабырга келтгредг Yшiншi балама тэсiл - жагымсыз мшез-кулыкка 
назар аудармау аркылы оныц ез бетшше жойылуына мYмкiндiк беру. Оны «жецшрек» 
жагымсыз кылыктарта катысты колданута болады (мысалы, окушылардыц бiр-бiрi- 
мен сыбырласуы), алайда балаларды баскару мYмкiн емес жагдайда муFалiмдер оны 
баска тэсшдермен алмастыра алады. Тертiншi тэсiл - сай келмейпн мшез-кулыкты 
позитивтi бекiтумен байланыстыру. МуFалiмнiц балалардыц аткарган жумысыныц 
енiмдiлiгiн мактауы ол эдеттердi нытайта тYседi. Балама тэсшдердщ жазадан артык- 
шылыты - мундай тэсiлдер окушыларга ездерш ц жYрiс-турысын тузетуге Yйретедi.

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: