Акпаратты е вдеу теориясы: кодтау жене сактау

Акпаратты е вдеу теориясы: кодтау жене сактау
КОДТАУ
Кодтау
дегенiмiз - сырттан келген жана акпаратты ендеу жYЙесiне жеткiзiп, оны 
¥М Ж -да сактауга дайындау. Аппарат келiп, сенсорлык жадта енделгеннен кейiн опе- 
ративтi жадка жетшзшедг Бул белiмде оперативтi жад пен онын кодтауга эсерi туралы 
сез козгалады.
Оперативт1 жад (ОЖ)
Onepamuemi жадты (ОЖ)
оперативтг естщ жады деп аныктауга болады. ОЖ орын- 
далатын тапсырмаларга карай мидын тYрлi белiгiнде кызмет етуi мYмкiн болганы- 
мен, онын басты эрекетг алдьщгы мидын префронталды кыртысында iске асады 
(Gazzaniga, Ivry, & Mangun, 1998; Wolfe, 2010). Кейбiр зерттеушiлер (Baddeley, 2012) 
ОЖ бен ^М Ж-нын бiр-бiрiнен айырмашылыгы - ОЖ бiлiмдi сактау мен ендеумен 
айналысса, КМЖ акпаратты уакытша гана сактай алады деп санайды. Бiз «ОЖ» тер- 
минш колданамыз, себебi ОЖ да, сенсорлык жад та аз уакыт кана жалгасады.
ОЖ ею тYрлi мацызды кызмет аткарады: акпаратты сактау жэне еске тYсiру 
(Baddeley, 1992, 1998, 2001; Terry, 2009; Unsworth & Engle, 2007). Сырттан келген 
акпарат аз уакытка дейiн белсендi куйде болады жэне оны кайталаган кезде неме- 
се ¥М Ж -га келген акпаратпен байланыстырылган кезде енделедi. Оку барысында 
окушылар окып отырган сонгы сезше немесе сейлемiне бiрнеше секундка токта- 
лып етедi. Олар кандай да б£р акпаратты бiрнеше рет кайталау немесе онын алдында 
(¥М Ж акпаратпен байланыстырылады) етiп кеткен такырыпка каншалыкты байла- 
нысты екенiн сурап бшу аркылы оны есте сактай алады. Тагы бiр мысал: окушы 4 5 -т 
7-ге кебейпп отыр. ОЖ бул сандарды (45 жэне 7) 5 пен 7 санынын кебейтiндiсi (35), 
сырттан косылган сан (3) жэне жауаппен (315) бiрге есте сактайды. ОЖ-дагы акпарат 
(5 х 7 = ?) ¥М Ж -да iске косылган бш ммен (5 х 7 = 35) салыстырылады. ¥М Ж -да 
сонымен катар кебейту алгоритмi де iске косылады жэне бул процестер окушынын 
эрекетш баскарып отырады.
ОЖ эдетте акпаратты жетшзш, соны ¥М Ж бiлiммен байланыстыратын канал ре- 
лiн аткарады. Алайда кей жагдайда ОЖ акпарат ушш, эсiресе келiп тYсе салысымен 
колданылатын акпарат Yшiн сощ ы аялдама болып табылады. Мысалы, досыныз сiзге 
кажеттг телефон немiрiн ауызша айткан кезде, а з сейлесiп болып, оны телефоныцыз- 
га жазып алганга д е и н ОЖ-да сактайсыз. Мундай жагдайда ¥М Ж а зд щ телефоны- 
нызга ауысады.
ОЖ жайлы казiргi кезкарастар ОЖ-ды тек сактау орталыгы гана деп есептейпн 
бурынгы Yлгiлерде берiлген шектеулi угымдарды эрi карай толыктыра тустг. Оларга 
суйенсек, ОЖ акпаратты сактайды жэне ендейдi (Barrouillet, Portrat, & Camos, 2011).
Зерттеулер ОЖ эрекетш жан-жакты сипаттап бере алды. ОЖ 
узацтыяы шeкmeулi:
тез жауап бермеген жагдайда ОЖ-дагы акпарат жогалады. Классикалык зерттеулерде 
(Peterson & Peterson, 1959) катысушыларга магынасыз буындарды керсетедi (мысалы, 
khv).
Одан кеин, буынды естерiне тyсiруге тапсырма берiлместен бурын, оларга ариф- 
метикалык тапсырма берiледi. Мундай арифметикалык тапсырмалардын максаты -
окушылардын буындарды кайталауына мyмкiндiк бермеу. Алайда сандарды жаттау- 
дын каж ет жок болгандыктан, олар буындарды ОЖ-да сактауга кедергi келтгрмейдг 
Зерттеуге катысушылар осындай кещл белетгн тапсырмаларга каншалыкты кеп уакыт 
жiберсе, олар магынасыз буындарды да есте соншалыкты нашар сактады. Бул зерттеу

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: