Нейрогылым жене оцыту

Нейрогылым жене оцыту
Глиалды жасушалар -
ОЖЖ жасушаларыньщ тагы 6ip тург Глиалды жасушалар 
саны жагынан нейрондардан элдекайда кеп. Нейрондардын кызметш колдап оты- 
ратындыктан, оларды 
цолдаушы жасушалар
деп те атауга болады. Олар нейрондар 
сиякты аппарат тасымалдамаганмен, оган жэpдемдеседi.
Глиалды жасушалар кептеген кызмет аткарады. Онын iшiндегi ен мацыздысы -
нейрондардын кызмет етуiне колайлы жагдай тугызу. Олар сондай-ак нейроннын эре- 
кетше кедеpгi келтipуi мYмкiн химиялык заттарды жойып отырады. Мидын елi жасу- 
шаларын жою да - осы жасушалардын мiндеттеpiнiн бipi. Тагы бip мацыздылыгы -
мидагы сигналды таратуга ыкпал ететiн аксондардын миелин кабыгынын тYзiлуiне 
кемектеседi (келес белiмде толык айтылады). Эмбрион миынын дамуына эсер етуiн 
осы жасушанын тагы бip айрыкша кызмет! деуге болады (Wolfe, 2010). К^ыскасы, 
глиалды жасушалар нейрондармен бipлесе отырып, ОЖЖ-нщ дурыс жумыс iстеуiне 
жагдай жасайды.
Синапстар.
2.1-сызбадан нейроннын жасушалардан, аксоннан жэне дендриттен 
туратынын кеpдiк. Эр нейронда бip дене жасушасы, мындаган кыска дендрит жэне 
бip аксон бар. 
Дендрит
дегенiмiз - баска жасушалардан акпарат кабылдайтын 
кыска талшык. Ал 
аксон,
кеpiсiнше, баска жасушаларга акпарат жеткiзетiн узын 
талшык. 
М иелин цабыгы
аксонды орап жатады жэне импульстердщ таралуын же- 
нiлдетедi.
Эр аксоннын ушы тармакталып бiтедi жэне дендриттщ тармакталган ушымен 
жалгасып жатады. Ол 
синапс
деп аталады. Олардын осылайша жалгасуы нейрондар­
дын байланысы Yшiн аса манызды, себебi нейрондар арасындагы акпарат синапс ар- 
кылы тасымалданады.
Нейрондардын бip-бipiмен байланысы - аса кYpделi процесс. Эр аксоннын ушын- 
да химиялык 
нейротасымалдагыштар
болады. Олардын баска жасушанын дендрит- 
терше катысы жок. Бул 
синапстыц сацылау
деп аталады. Электрлш жэне химиялык 
сигналдар жогары денгейге жеткен кезде нейротасымалдагыштар сацылауларга ж ь 
беpiледi. Нейротасымалдагыштар ездеpiне катысты дендpиттеpдi не тiтipкендipедi, 
не тежейдг Сондыктан ол нейрондагы немесе аксондагы электpлiк реакция pетiнде 
басталып, санылаудагы химиялык реакцияга айналады, сонан сон дендриттеп электр- 
лiк жауап болып езгеpедi. Бул кубылыс бip нейроннан екiншi нейронга жарык жыл- 
дамдыгымен бipдей таралады. 
Оцыту
пpоцесi ушш кейiнipек сез болатын синапс­
тык санылаудагы нейротасымалдагыштардын pелi орасан. Нейрогылым тургысынан 
алып карастырсак, окыту дегенiмiз - бiлiм беру кезiнде калыптаскан, ныгайтылган 
нейрондык байланыстардын эсеpiнен рецепторлык жасушаларда болатын езгеpiстеp 
(Jensen, 2005; Wolfe, 2010).
Мидын курылысы
Ересек адамнын 
миы (у.лкен ми)
шамамен 1,3 кг, у л к е н д т канталупа кауынындай 
(Tolson, 2006, Wolfe, 2010). Онын сырткы кабыгы бipнеше кабаттан турады жэне кыр- 
тысы кырыккабат сиякты. Мидын кеп белiгi - су (78%), калганы - май мен протеин. 
Сырткы кабыгы улпа тэpiздес жумсак. Окытуга катысы бар мидын н еп зп курылымы 
2.2-сызбада бершген (Byrnes, 2001; Jensen, 2005; Wolfe, 2010) жэне теменде олардын 
сипаттамасымен танысасыздар.

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: