Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

5 -Т А Р А У
Si.iiivui сактау
Д екларат ивт т б'т'ш.
Бш м нщ манызды тYpлеpi рет'iнде декларативтак жэне проце- 
дуралык бiлiмдi айтуга болады (5.4-сызба). 
Декларативт1к б т м
немесе кандай да 
6ip окиганын орын алуы жeнiнде бiлу деректердi, сенiмдердi, пшрлерду генерализа- 
цияны, теорияларды, болжамдарды, адамньщ eзiне, баскаларга, элемде болып жаткан 
окигаларга катысты кезкарастарын камтиды (Gupta & Cohen, 2002; Paris, Lipson, & 
Wixson, 1983). Жана пайымдау ¥М Ж -да сакталган кезде декларативтак бш мге кол 
жеткiземiз (Anderson, 1990). Ойды адаптивта баскару (ACT) теориясына суйенсек, 
декларативтак бiлiм негiзгi акпарат жэне онымен байланысты категориялардын жиын- 
тыгы ретанде кеpiнiс табады (Anderson, 1996; Anderson, Reder, & Lebiere, 1996).
Сактау пpоцесi былай iске асады. МyFалiм сабак тYсiндipген немесе сейлемдi 
окыган кезде, окушы, ен алдымен, жана акпаратка кол жеткiзедi. Сосын жана акпа­
рат окушынын ОЖ-да сакталган бip немесе бipнеше пайымдары аркылы талданады. 
Осы кезде ¥М Ж-дагы онымен байланысты пайымдаулар iске косылады. 1ске косу 
пpоцесiн одан эpi жандандыру аркылы жана пайымдаулар уксас пайымдаулармен 
байланыстырылады (бул жайлы келеа белiмде сез болады). Бул кезде окушылар жана 
пайым кура алады. Сонында, жанадан кабылданган пайымдар да, окушылардын езде- 
piнiн жасаган пайымдары да ¥М Ж-да бipге сакталады (Hayes-Roth & Thorndyke, 1979).
5.8-сызбада осы процестщ калай орын алатыны керсетшген. АКШ конституциясы 
туралы сабак етш жаткан муFалiм окушыларга 
The vice president o f the United States
serves as president o f the Senate but does not vote unless there is a tie
(АКШ вице-прези­
дента Сенат терагасы кызметш аткарады жэне шешушi дауыс кажет болмаган жагдай- 
да дауыс бере алмайды) деген сейлемдi окып беpедi. Бул сейлем окушынын жадында 
сакталган, вице-президентке (мысалы, президентпен бipге сайланады, президент кай- 
тыс болса немесе орнынан туссе - орнына президент болады, кылмыс немесе саткын- 
дык жасаса - жазага тартылады) жэне сенатка (мысалы, 100 мYшесi бар, эр штаттан еш 
адам сайланады, 6 жылдык меpзiм) байланысты баска пайымдык бiлiмдi iске косады. 
Бул пайымдаулар ды бipiктipе отырып, окушылар 50 сенатор занды кабылдауды куп- 
тап, ал 50-i карсы келген жагдайда вице-президенттщ дауыс бере алатынын тYсiнедi.
Жана акпаратты байланыстыруга кажетта пайымдаулар бар кезде окушылар ак- 
паратты сактауга катысты проблемаларга тап болуы мумкш. АКШ Конституциясы 
жайлы бурын естамеген немесе конституциянын не екенш бiлмейтiн окушылар бул 
сездi бipiншi рет естiген жагдайда саналары таза калпында калады. Концептуалдык 
тургыдан еш магынасыз акпарат та ¥М Ж -да сакталады, алайда жана акпарат езде- 
piнiн бiлiмiмен уштаскан жагдайда окушылар жаксы бiлiм ала алады. Окушыларга 
АКШ Конституциясынын кешipмесiн керсету немесе оны окушылар бiлетiн нэрсе- 
лермен байланыстыру (мысалы, Тэуелсiздiк декларациясы) олар ушш жана акпаратка 
сiлтеме кызметш аткарады.
Окушылар жана бш мге катысты материалдармен таныс болса да, олар оны жана 
бш ммен автоматты турде байланыстыра алмауы мумкш. Мундай байланыстар айкын 
болуы керек. Вице-пpезиденттiн сенаттагы кызметiн талкылау кезiнде муFалiмдеp 
АКШ Сенатынын курылымы мен вице-пpезиденттiн баска мiндеттеpiн де окушы­
лардын естерше сала кеткенi жен. Ортак элемента бар пайымдаулар ОЖ-да белсендi 
болган жагдайда гана ¥М Ж байланысады. Бул окушылардын жана материал мен бу- 
рынгы материалды нелiктен байланыстыра алмайтынын тYсiндipiп беpедi. Пайымдау­
лар торабын окушылардын санасына сiнipе алатын тэсш ретанде шолуды, материалды

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: